Thế giới chưa an toàn

Sau cái chết của thủ lĩnh khét tiếng bin Laden hồi đầu tháng 5.2011, các thủ lĩnh cấp cao của Al-Qaeda bị tiêu diệt ngày càng nhiều khiến xương sống của tổ chức bị gãy vụn. Có thể nói mạng lưới Al-Qaeda ở Pakistan về cơ bản đã không còn, tuy nhiên các chân rết của tổ chức này như Taliban, Al-Shabaab và Al-Qaeda tại bán đảo Ảrập (AQAP),... vẫn còn là mối đe dọa. Ngoài ra, những “con sói đơn độc” - thuật ngữ dùng để chỉ những phần tử tiến hành các hành động khủng bố đơn lẻ - đang là mối đe dọa lớn, giống như những gì chúng gây ra ở Na Uy và Pháp trong thời gian qua.

Tất nhiên, mối đe dọa khủng bố vẫn tiếp diễn không phải là điều ngạc nhiên đối với Tổng thống Mỹ Obama vì cách đây một năm, ngay sau khi đội đặc nhiệm Mỹ đột kích tiêu diệt trùm khủng bố bin Laden, ông đã từng cảnh báo “còn rất nhiều việc phải làm”. Với ông, “cái chết của bin Laden không đánh dấu sự chấm hết nỗ lực của Mỹ. Chắc chắn Al-Qaeda sẽ tiếp tục theo đuổi các cuộc tấn công chống lại Mỹ, do đó Mỹ nhất thiết phải duy trì sự cảnh giác ở trong nước và bên ngoài”. Theo cố vấn chống khủng bố hàng đầu của Nhà Trắng John Brennan, việc này đòi hỏi Mỹ tiếp tục duy trì áp lực lên Al-Qaeda, bất kể ở Pakistan, Afghanistan hay Yemen.

Theo các chuyên gia, tổ chức AQAP có trụ sở đặt tại Yemen, nắm quyền kiểm soát các vùng rộng lớn của quốc gia này, và Al-Shabaad, phân nhánh của Al-Qaeda tại Somalia đang là mối đe dọa tại đây. AQAP từng chứng tỏ họ có thể tấn công bên ngoài biên giới Yemen, điển hình là âm mưu đánh bom vào ngày Giáng sinh năm 2009, khi một tên khủng bố người Nigeria đã cố gắng làm phát nổ quả bom giấu trong đồ lót trên chuyến bay từ Amsterdam (Hà Lan) đi Detroit (Mỹ). Các nhà chức trách liên bang Mỹ cáo buộc AQAP đứng sau vụ này.

Hiện nay, thuật ngữ “cuộc chiến chống khủng bố” không còn được Chính quyền Obama sử dụng mà thay vào đó là cuộc chiến chống các phần tử Hồi giáo bạo lực và cực đoan. Kể từ năm 2001 đến nay, không có cuộc tấn công khủng bố lớn nào nhằm vào Mỹ, các vụ đánh bom ở Madrid và London trong các năm 2004 và 2005 là các cuộc tấn công lớn cuối cùng nhằm vào các thành phố phương Tây. Tuy nhiên, bất chấp việc Al-Qaeda đã bị đánh tơi tả và “mất đầu”, nguy cơ khủng bố vẫn hiện hữu dưới hình thức chủ nghĩa cực đoan cấp tiến địa phương. Đó là các tổ chức lấy cảm hứng từ Al-Qaeda hay những “con sói đơn độc”, bị ảnh hưởng bởi tư tưởng thánh chiến Hồi giáo, có thể hoặc không thể liên lạc với các nhóm khủng bố chuyên nghiệp. Trong khi các cuộc tấn công phức tạp với quy mô lớn hầu như đã được loại trừ, những cuộc tấn công được gọi là “con sói đơn độc” sẽ là thách thức lớn với lực lượng chống khủng bố. Chẳng hạn, vụ xả súng tại Pháp tháng trước của tay súng Mohamed Merah và cuộc tấn công của một người bản địa ở Fort Hood, Texas năm 2009 là những vụ tấn công khó lường.

Ngoài ra, các cuộc xung đột lớn vẫn chưa được giải quyết và thậm chí có nguy cơ phức tạp hơn. Bằng chứng rõ nhất là cuộc chiến tại Afghanistan do Mỹ lãnh đạo đang tới hồi kết, song giấc mơ chuyển đổi Afghanistan từ một “thiên đường của những kẻ khủng bố” thành một nền dân chủ hiện đại đang bị lu mờ bởi thực tế khắc nghiệt.

Thủ lĩnh mới của Al-Qaeda là Ayman al-Zawahri vẫn đưa ra những lời kêu gọi vũ trang, thúc giục những kẻ thánh chiến nắm lấy thời cơ. Cho đến nay, lời kêu gọi này dường như có rất ít ảnh hưởng trong số hàng chục triệu người Hồi giáo đang tìm kiếm tự do khắp thế giới Ảrập. Tuy nhiên, nếu tại Ai Cập và các nước Ảrập khác không thể thành lập các chính phủ ôn hòa, dân chủ và được bầu một cách tự do, những kỳ vọng của hàng triệu người Hồi giáo không được thực hiện có thể tạo ra cơ hội tuyển dụng mới cho các đối tượng cực đoan. Các nhóm tự xưng là Al-Qaeda hoặc các chi nhánh của Al-Qaeda được vũ trang tại Yemen, Iraq, Pakistan, Somalia, Nigeria và tại các khu vực Magreb và Sahel của châu Phi... đang thực hiện các cuộc tấn công quân sự hoặc đánh bom ở một số quốc gia. Chúng cũng đang tham gia vào chiến sự Mùa xuân Ảrập tại Libya và Syria.

Chính Minh