Độc đáo hội đền Trần - Hưng Hà
Ngoài phần lễ rước dưới nước, trên bộ, lễ bái yết, lễ dâng hương, đền Trần, Hưng Hà, Thái Bình còn có những trò chơi dân gian được nhiều người biết đến là pháo đất, thi vật cầu… và một hình thức sinh hoạt truyền thống mà chỉ ở đây mới có là thi cỗ cá
 Tế chèo thuyền để rước mẫu về dự lễ hội |
Lễ hội đền Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình) diễn ra vào ngày 13 đến 18 tháng Giêng âm lịch hàng năm, khẳng định và tôn vinh công lao dựng nước của nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Lịch sử Việt Nam ghi nhận vương triều nhà Trần có nhiều vị vua anh minh tuấn kiệt như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và rất nhiều tướng kiệt xuất như Trần Thủ Độ, Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật, Trần Khánh Dư...
Thái Bình là vùng đất phát tích của vương triều Trần. Cách đây hơn 700 năm, tại đây các vị vua khai nghiệp nhà Trần được sinh ra, gia tộc nhà Trần dựa vào đây dấy nghiệp. Hiện nay, tại huyện Hưng Hà có 522 di tích lớn nhỏ, trong đó có 3 ngôi mộ của các vị vua Trần vẫn còn nguyên vẹn và nhiều di tích từ thời nhà Trần.
 Đoàn rước nước từ bến sông Nhật Tạo về đền |
 |
Hội đền Trần ở Thái Bình không có lễ khai Ấn như hội đền Trần Nam Định. Nhưng hội đền Trần Thái Bình có lễ Bái yết, vì tại đây có 3 ngôi mộ của 3 vị vua đầu tiên triều Trần. Đây được coi là việc khôi phục lại nghi lễ của các vua Trần thời xưa trước khi làm sự kiện trọng đại thì đều về đây để thực hiện lễ Bái yết tổ tiên. Lễ Bái yết là nghi lễ dâng hương, đọc văn khấn trước 3 ngôi mộ của 3 vị vua đầu tiên của nhà Trần. Nghi lễ sẽ do các bậc cao niên nhà đền thực hiện với nhiều hoạt động rước kiệu, dâng hương dưới sự chứng kiến của nhân dân và lãnh đạo địa phương.
Trước giờ khai mạc lễ hội, màn lễ rước nước đặc sắc đã được tổ chức trong chiều 4/2 theo hai đường thủy, bộ. Nhiều đoàn tế của huyện Hưng Hà và các tỉnh lân cận tham gia lễ rước nước, với khoảng 2.000 người tham gia.
 Cỗ cá dự thi của các làng |
Độc đáo nhất chỉ có ở lễ hội đền Trần Hưng Hà là thi cỗ cá, đã có từ nhiều đời nay ở huyện Hưng Hà, Thái Bình. Nó có nguồn gốc từ nếp sống sinh hoạt xưa từ thời các vua Trần. Thủy tổ của họ Trần vốn làm nghề chài lưới ven sông Hồng. Theo nhiều sử sách còn ghi lại, nhiều vị tướng lĩnh thời Trần đều có tên cúng cơm từ tên các loài cá như trắm, trôi, chép, mè… Điều đó, cho thấy con cá rất có ý nghĩa trong đời sống của người dân thời các vua Trần. Theo tục lệ xưa, vào mùa lễ hội, các làng, thôn đều thi cỗ cá. Trước đó, mỗi làng đều phải chuẩn bị một con cá thật to và ngon (được nuôi từ trước), sau đó sẽ tự chế biến thành những món ăn ngon rồi dâng lên vua. Món ăn nào ngon nhất sẽ được tặng thưởng. Mâm cố cá không bắt buộc phải bao nhiêu món, có thể chỉ là một món hoặc được làm thành nhiều món là do bàn tay khéo léo của người thực hiện.
 Cỗ cá làng Tam Đường đoạt giải Nhất cuộc thi |
Cỗ cá của các làng đều rất đẹp mắt. Cỗ cá phải có màu sắc đẹp, quan trọng nhất là vảy cá phải còn nguyên vẹn. Để làm nên mâm cỗ cá ngon, đẹp như thế này là cả một nghệ thuật từ chọn cá, mổ cá, rán cá… Theo quan niệm dân gian, làng nào có mâm cỗ cá đoạt giải Nhất thì năm đó cả làng làm ăn tấn tới, giàu mạnh, sung túc.
Lễ hội đền Trần (Hưng Hà) năm nay sẽ kéo dài từ ngày 4 - 9/2 (tức ngày 13 - 18 tháng Giêng). Trong 6 ngày diễn ra lễ hội, ngoài các buổi lễ rước truyền thống của các đoàn nam tế, nữ tế, còn có các hội thi dân gian cổ truyền như thi gói bánh chưng, thi vật cầu, thi pháo đất… làm nên nét đặc sắc của hội đền Trần- Hưng Hà.