Câu chuyện cổ tích Argentina

Thủ đô Buenos Aires

Còn nhớ tháng 12 của 10 năm về trước, tại khu vực trung tâm thủ đô Buenos Aires, tiếng la ó biểu tình phản đối của người dân vang lên không dứt. Những người biểu tình mang theo nồi niêu xong chảo xông lên phía trước và làm bất cứ điều gì có thể để thể hiện sự phản đối của mình đối với sự quản lý kinh tế yếu kém của Chính phủ. Những người dân lành chưa từng tàn phá bất cứ điều gì trong đời đột nhiên thấy mình chạy về phía ngân hàng, dẫm đạp lên nhau để tiếp cận với máy rút tiền; nhiều người đã bị lực lượng an ninh bắn chết và các cuộc biểu tình leo thang trên khắp đất nước. Cuối năm đó, Argentina đã phải tuyên bố khoản nợ quốc gia kỷ lục: 132 tỷ USD. Ngoài ra, chính phủ đã đóng băng tất cả các tài khoản ngân hàng nhằm ngăn chặn người dân ồ ạt rút tiền cùng một lúc. Những người gửi tiết kiệm để cho con ăn học, mua nhà hay phòng khi tuổi già chỉ còn biết nhìn số tiền của mình dần biến mất. Các cuộc biểu tình khiến Tổng thống Fernando de la Rua phải từ chức và Chính phủ phải ban hành một loạt các biện pháp khẩn cấp, phải vay nợ quốc tế và giảm giá đồng peso nhưng nền kinh tế Argentina vẫn rơi tự do.

Cuộc khủng hoảng năm 2001 ở Argentina tuy gây ra tổn thất lớn về kinh tế, xã hội nhưng cũng tạo cơ hội để nước này xây dựng mô hình phát triển mới thay cho cơ chế lạc hậu. Đến năm 2003, Chính phủ đã bắt đầu thực hiện cuộc cải tổ hệ thống kinh tế bằng cách vực dậy thị trường nội địa, kích cầu trong nước và thúc đẩy xuất khẩu. Kể từ đó, nhiều mặt hàng nông sản của Argentina đã giúp thu về nguồn ngoại tệ dồi dào cho nền kinh tế nước này. Chỉ 4 năm sau đại khủng hoảng, Argentina đã trả xong khoản nợ trị giá 9,81 tỷ USD cho IMF. Argentina hy vọng sẽ tiếp tục thúc đẩy phát triển bằng cách nâng cao giá trị và tính cạnh tranh của nông sản qua quá trình chế biến.

Ngoài các chỉ số tăng trưởng ấn tượng nói trên, hiện nay, nền kinh tế số hai của khu vực Nam Mỹ là Argentina chịu rất ít tác động của đà trì trệ toàn cầu nhờ đã có định hướng phát triển mới được xây dựng từ sau cuộc khủng hoảng tài chính. Thậm chí, Argentina còn được xem là tấm gương cho Hy Lạp, mặc dù Athen không “sở hữu” sức mạnh để có thể tự điểu chỉnh đồng tiền riêng, cũng như không có cơ may nào để thu lợi từ việc bùng nổ giá đậu tương như Argentina. Cần phải nói rằng đây là hai chiếc chìa khóa then chốt mở ra kỷ nguyên mới cho Buenos Aires.

Nói về bước ngoặt lịch sử của kinh tế Argentina, người ta không thể không nhắc đến vợ chồng Tổng thống Néstor Kirchner và Cristina Fernández de Kirchner, những người đã tập trung mọi nguồn lực quốc gia để chèo lái con thuyền kinh tế vượt sóng đại khủng hoảng. Ông Néstor Kirchner  được bầu làm Tổng thống năm 2003 và bốn năm sau đó, vợ ông cũng đắc cử liên tiếp hai nhiệm kỳ và hiện là Tổng thống đương nhiệm của quốc gia lớn thứ hai khu vực Nam Mỹ này. Ông bà Kirchner được ca ngợi bởi chính sách xóa đói giảm nghèo và hỗ trợ tầng lớp lao động của họ thực sự phát huy tác dụng. Đặc biệt, bà Kirchner còn được biết đến là một phụ nữ cứng rắn khi vượt qua mọi lời chỉ trích về việc làm thâm hụt tài chính công và bóp méo các chỉ số khi bà nhất quyết sử dụng nguồn dự trữ quốc gia để trả các khoản nợ quốc tế.

Tuy đã đạt được những thành tựu đáng kể, Argentina vẫn phải đối mặt với tình trạng lạm phát cao đến 25%. Các nhà kinh tế nhận định nếu bù trừ chỉ số lạm phát thì con số tăng trưởng của đất nước có thể không còn là một chỉ số đáng mừng như thế nữa. “Mô hình của chúng tôi là mô hình tăng trưởng chứ không phải lạm phát. Nếu chúng tôi áp dụng mô hình lạm phát thì chẳng khác nào chúng tôi đang hủy hoại Mỹ Latin. Chúng tôi tin vào tăng trưởng, việc làm và thống nhất xã hội, và chúng tôi sẽ tiếp tục chính sách đó”, bà Kirchner cho biết. Trong nhiệm kỳ thứ hai, bà đã nói về “điều chỉnh tích cực” nền kinh tế, bao gồm kiểm soát chặt chẽ chi tiêu công và giảm dần các khoản trợ cấp chính phủ dành cho giao thông vận tải và công nghiệp. Bà cũng đã tiến hành những biện pháp gây tranh cãi như chính sách kiểm soát ngoại tệ mới theo đó việc đổi tiền từ peso sang đôla sẽ khó khăn hơn. Chính sách này được cho là giúp nâng giá đồng peso yếu và kiểm soát dòng vốn chảy ra nước ngoài trong khi dòng vốn chính thức sẽ do chính phủ điều chỉnh để chống hoạt động rửa tiền. Mặc dầu vậy, chính sách này cũng mang lại nhiều khó khăn cho ngành du lịch, đặc biệt là khi hàng hóa tại các cửa hàng chủ yếu được niêm yết bằng đồng USD.

Có thể nói, việc xây dựng lại một đất nước sau thảm họa tài chính lớn như vậy là một quá trình lâu dài. Tại Argentina dường như vẫn tồn tại hai trường phái tư tưởng chính: một số người cho rằng đất nước này vẫn đang trong thời kỳ vay mượn và một số khác lạc quan hơn khi cho rằng “ồ, họ vẫn nói thế suốt mấy năm nay”. Sẽ tiếp tục tốt lên hay kém đi, câu trả lời cho nền kinh tế Argentina vẫn còn đang ở phía trước. Chỉ có một điều chắc chắn là giờ đây, kinh tế đang tăng trưởng, người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn, và các doanh nghiệp không ngừng thuê thêm lao động nên người dân không còn lo thất nghiệp. Đó là điều không phải đất nước nào sau đại khủng hoảng cũng có thể làm được.

Thu Trang