Cần cảnh giác với thủ đoạn của các đối tượng vay nợ

- Thưa ông, tại sao người dân lại dễ dàng cho nhau vay tiền khi chỉ đưa một giấy ghi nợ viết tay hoặc cam kết miệng như trong những vụ việc xảy ra gần đây?

- Việc mà người đi vay và vay cho nhau vay một số tiền lớn như thế dựa trên 2 yếu tố. Yếu tố thứ nhất là dựa trên sự quen biết, tin cậy lẫn nhau. Sự quen biết, tin cậy lẫn nhau có thể hình thành trực tiếp giữa người vay và người cho vay, hoặc có thể thông qua người thứ ba. Thứ hai là một nguyên nhân rất quan trọng là mức lãi suất cao do người đi vay đưa ra. Trong hầu hết các vụ vỡ nợ vừa rồi, đưa ra mức lãi suất rất cao từ 7.000-10.000đ/ngày cho 1 triệu đồng, đẩy mức lãi lên đến 30-40% một tháng. Không làm gì để có thể ra được một lợi nhuận khổng lồ đến vậy. Hai yếu tố này đã dẫn đến việc người dân đưa tiền ra cho nhau vay rất dễ dàng.

- Lòng tham chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến những việc như thế?

- Trong những vụ việc vỡ nợ như thế này, lòng tham chính là nguyên nhân đẩy người có tiền, tham lãi suất cao đến bờ vực của sự phá sản.

- Thủ đoạn và hình thức vay nợ có gì đáng chú ý trong những vụ việc gần đây, thưa Ông?

- Thông thường người đi vay tạo ra một vỏ bọc giàu có, thể hiện là một ông chủ lớn, đi xe đẹp, ở nhà lớn, chi tiêu nhiều, tạo ra hình ảnh một đại gia trong mắt những người có tiền, và tạo cho họ cảm giác rất yên tâm, đầu tư vào cho những người này ko sợ bị thất thoát vốn. Tất cả những vụ việc trong thời gian vừa qua đều diễn ra theo kịch bản này. Đấy là thủ đoạn.

Còn hình thức cho vay là dựa trên sự quen biết, cho nên chỉ là tờ giấy viết tay hoặc thỏa thuận miệng, là người ta đã thiết lập xong một giao dịch dân sự. Cho nên việc cho vay dễ dàng cũng là do sự hấp dẫn của lãi suất khổng lồ.

- Thưa Ông, những loại giấy viết tay như vậy có giá trị pháp lý như thế nào khi chủ nợ bị bắt?

- Theo quy định của pháp luật dân sự những hợp đồng mua bán bất động sản bắt buộc phải qua công chứng, chứ còn hợp đồng vay tài sản, vay tiền thì luật không yêu cầu phải ra công chứng. Cho nên giấy tay ghi nhận việc ông A cho bà B vay một khoản tiền có giá trị như một hơp đồng dân sự, hợp đồng vay tài sản và nó có giá trị chứng cứ nếu như vụ việc được đưa ra giải quyết theo trình tự pháp luật.

Người cho vay chỉ cần xuất trình giấy vay, dù viết tay, của con nợ thì sẽ được cơ quan pháp luật ghi nhận, xác nhận có một khoản vay giữa hai bên, và sẽ được xem xét giải quyết.

- Theo Ông, khả năng lấy lại khoản nợ như thế nào trong hầu hết các vụ cho vay vừa qua? 

- Hầu hết các vụ vỡ nợ trong thời gian qua đều là những vụ huy động vốn mang yếu tố lừa đảo. Người vay tiền hầu như không bỏ tiền vay vào một hoạt động kinh doanh nào cả, mà chỉ là lấy tiền của người vay sau, trả lãi cho người cho vay trước, và chiếm dụng vốn để hưởng thụ cá nhân. Thế cho nên ngoài những tài sản họ giữ để tạo vỏ bọc cho sự giàu sang của họ, trước khi bỏ trốn đã có hiện tượng tẩu tán tài sản. Vì thế ngoài tài sản mà ai cũng nhìn thấy, như ô tô, nhà hoặc một vài lô đất hầu như tài sản của họ không còn gì. Nếu so sánh giữa số tiền họ huy động được với số tài sản họ để lại rất là nhỏ. Cho nên khả năng mất tiền, thậm chí mất trắng của những người cho vay là rất lớn.

- Theo ông, những vụ việc như thế này, vụ nào được xử lý theo pháp luật dân sự, vụ nào được xử lý hình sự?

- Trong Bộ luật Hình sự có điều 139,140 quy định về tội lừa đảo tài sản và tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Ở hai điều này người ta đều quy định về việc chiếm đoạt tiền của người khác. Tội lừa đảo là hành vi gian dối nó có ngay từ đầu, từ khi bắt đầu thiết lập giao dịch. Ví dụ, tôi là người không có đầu tư, kinh doanh gì cả nhưng tôi nói với mọi người rằng tôi có rất nhiều dự án và ông bà hãy cho tôi vay tiền để tôi kinh doanh, và tôi sẽ trả lãi cao. Đấy là hành vi lừa đảo, lừa đảo để những người cho vay tin rằng mình là người làm ăn lớn để cho mình vay tiền.

Còn có những người vay tiền vì mục đích kinh doanh thực sự nhưng vì lý do khách quan nào đó, bị thất bại, không thể thu lợi để có tiền trả cho những người góp vốn. Trong những trường hợp đó, người ta sẽ giải quyết bằng dân sự. Dấu hiệu dễ nhìn thấy nhất trong những vụ việc này là cần phải xem có dấu hiệu gian dối khi huy động vốn hay không. Thứ hai là, người huy dộng vốn có sử dụng vào việc kinh doanh, đầu tư nào hay không. Thứ ba là ứng xử của người vay sau khi mất khả năng chi trả. Trong trường hợp thứ hai thì do người huy động vốn có đầu tư vào làm ăn, việc xử lý những khoản đầu tư của họ đang tồn tại cũng có thể vớt vát được một phần nào tài sản phải trả cho người cho vay.

- Ở Hà Nội, đặc biệt là vùng nông thôn, việc cho vay vốn tương đối dễ dàng, và cũng nhiều vụ vỡ nợ đã từng xảy ra ở đó. Phải chăng chúng ta đang có những kẽ hở về mặt pháp luật, thưa Ông? 

- Nói về mặt pháp luật, giao dịch giữa bên vay và cho vay là một giao dịch dân sự bình thường trong đời sống xã hội, và được pháp luật thừa nhận, và Bộ luật Dân sự hiện hành cũng quy định về vấn đề hụi, họ… tức là người ta chấp nhận một hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán, trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại để cùng định ra thời gian, số tiền và tài sản khác, thể thức góp vốn, việc lĩnh họ rồi quyền nghĩa vụ của các thành viên. Hình thức họ nhằm mục đích tương trợ nhân dân và được pháp luật cho phép.

Còn hình thức tín dụng đen, thực chất là việc huy động tiền nhàn rỗi trong nhân dân qua các kênh bất hợp pháp. Trong bối cảnh bất động sản đóng băng, vàng tăng giá, chứng khoán giảm, người có tiền nhàn rỗi không biết đầu tư vào kênh nào. Trước mức lợi nhuận khổng lồ của những người cho vay đưa ra, thì người ta dễ sa vào, và trở thành nạn nhân, và bản thân việc huy động vốn với lãi suất cao thế cũng là hành vi luật nghiêm cấm.

- Có phải chúng ta buông lỏng quản lý?  

- Không hẳn chúng ta đã buông lỏng nhưng do trào lưu chung của xã hội, tức là đồng vốn nhàn rỗi trong nhân dân nhiều, và cộng với tình hình suy thoái của nền kinh tế dẫn đến số lượng tiền mặt dư thừa không được đầu tư vào các kênh hợp pháp. Cho nên tình hình kinh tế xã hội vào thời điểm này cũng là một yếu tố tác động đến người dân mang tiền đầu tư vào các kênh tín dụng đen.

- Ông có lời khuyên gì với người dân đang muốn đầu tư tiền nhàn rỗi?    

- Đối với những người có tiền nhàn rỗi chưa tham gia vào các hoạt động tín dụng đen phải hết sức tỉnh táo, cảnh giác trước lãi suất hấp dẫn mà những người đi vay đưa ra bởi vì trong bối cảnh hiện nay thì không thể kinh doanh một ngành nào có thể mang lại một lãi suất cao, một lợi nhuận lớn như vậy. Cho nên, nên chọn kênh đầu tư hợp pháp và an toàn.

Hiện nay, mặc dù lãi suất ngân hàng không hấp dẫn, nhưng tôi cho rằng đây là một kênh đầu tư an toàn hơn cả. Nếu không đầu tư vào vàng, chứng khoán, bất động sản vì không hiệu quả thì tôi thấy nên bỏ tiền mình để dành được vào ngân hàng, để lấy lãi hàng tháng phục vụ cho tiêu dùng.

- Xin cám ơn Ông!

Đức Anh <I>thực hiện</I>