Về cách gọi và viết tên kỳ họp thứ nhất

Có nhiều cách để gọi tên một sự vật, sự việc, con người cụ thể nào đó. Một trong những cách thông thường nhất là gọi tên theo số thứ tự hoặc thứ hạng, cấp bậc: anh Hai, chị Tư; giải nhất, giải nhì; đệ tam, đệ lục…

Việc viết tên sự vật, sự kiện theo số thứ tự hoặc thứ hạng thường tuân thủ theo một quy ước chung, được nhiều quốc gia sử dụng. Nếu gọi theo thứ tự thì khi viết sử dụng chữ số Ảrập: bàn số 2, tủ số 5, đường số 14, công trình số 10.

Gọi theo thứ hạng, thứ bậc thì viết bằng chữ số La Mã: Giải I. Chi phái II (trong gia phả tộc họ). Vua Louis thứ XVII. Hoàng đế Napoleon II (Napoleon Đệ nhị). Giáo hoàng Clement XII.

Một số trường hợp thứ tự trước sau cũng được sử dụng chữ số La Mã như: thế kỷ thứ XXI; kỳ thi học kỳ II; chương V…

Trở lại việc gọi và viết tên kỳ họp đầu tiên của một nhiệm kỳ dân cử.

Cách viết tên kỳ họp đầu tiên trong các văn bản như hiện nay là chưa phù hợp. Trong khi tên của tất cả các kỳ họp kể từ kỳ họp thứ hai trở đi được viết bằng chữ số Ảrập, thì kỳ họp đầu tiên lại được viết bằng chữ. Đó là lỗi về logic hệ thống, thiếu tính khoa học, dầu rằng đó chỉ là hệ thống hình thức thuộc phạm vi kỹ thuật tác nghiệp có tính chuyên biệt.

Qua trao đổi với một số cán bộ, chuyên viên công tác tại Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND các tỉnh, thành phố, phần lớn đều cho rằng vấn đề này đã được nhận thấy từ lâu, song sau nhiều lần bàn bạc, trao đổi, thử thay đổi cho phù hợp, phần lớn đều quay trở về cách gọi và viết như cũ.

Lý do đơn giản nhất và cũng là rào cản khó khăn nhất cho các ý tưởng đổi mới, đó là hầu hết các văn bản pháp quy, từ Luật Tổ chức HĐND và UBND, Quy chế hoạt động HĐND các cấp, cho đến các văn bản của Ủy ban Thường vụ Quốc hội mà gần đây nhất là Hướng dẫn số 738/HD-UBTVQH12 về hướng dẫn tổ chức kỳ họp thứ nhất của HĐND  các cấp, đều gọi đó là “kỳ họp thứ nhất”.

Từ cách gọi này, nhiều địa phương đã sử dụng để viết tên kỳ họp đầu tiên của mình trong tất cả các văn bản liên quan: Kỳ họp thứ Nhất, HĐND tỉnh…  Khóa..., nhiệm kỳ 2011 - 2016.

Cho đến nay, vẫn chưa có cách viết nào khác.

Đối với câu hỏi: Có thể gọi là kỳ họp thứ nhất, nhưng khi thể hiện trên văn bản, nhất là trong các nghị quyết HĐND, tại sao không viết khác đi, sao cho thống nhất với hệ thống tên gọi các kỳ họp? thì câu trả lời vẫn luôn là: Để thống nhất với cách gọi của Luật và Quy chế của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Vì vậy, dòng chữ Kỳ họp thứ Nhất vẫn xuất hiện trong tất cả các văn bản có liên quan, như một thói quen đã thành thông lệ chứ không hẳn là một quy định có tính chất áp dụng bắt buộc. để rồi sau đó, từ kỳ họp thứ hai trở đi, HĐND các địa phương quay lại với chữ số Ảrập: Kỳ họp thứ 2, Kỳ họp thứ 15…

Thiết nghĩ, cần thay đổi và có sự thống nhất trong cả nước về cách gọi và viết tên các kỳ họp HĐND, bảo đảm tính khoa học, chặt chẽ, logic. Đã gọi là thứ nhất, thì khi viết, theo thông lệ chung, phải sử dụng chữ số La Mã: Kỳ họp thứ I. Mà đã có thứ nhất (première – tiếng Pháp – hoặc fist – tiếng Anh) thì lẽ ra tiếp theo đó phải là thứ nhì (deuxième hoặc second), thứ ba (troisième hoặc third)… Tuy nhiên, do đã sử dụng chữ số La Mã để viết về các khóa của HĐND, đồng thời cũng để giản tiện trong viết tên các kỳ họp, chúng ta vẫn có thể giữ nguyên cách viết cũ. Đó là dùng chữ số Ảrập. Như vậy, kỳ họp đầu tiên của một nhiệm kỳ dân cử cần được viết như sau: Kỳ họp thứ 1, HĐND tỉnh… Khóa..., nhiệm kỳ 2011 - 2016.

Khi nói, chúng ta có thể gọi là kỳ họp thứ nhất, kỳ họp đầu tiên. Song khi viết, vẫn rất cần có cách viết thống nhất. La Mã hay Ảrập, bằng chữ hay bằng số, viết hoa hay không viết hoa, thực ra cũng chỉ là một dạng quy định đã được cấp có thẩm quyền ban hành hoặc do sử dụng lâu ngày thành thói quen và được cộng đồng chấp nhận, trở thành quy ước chung. Tuy nhiên, dù là gì, cũng rất cần bảo đảm tính thống nhất trong cùng một hệ thống.

Vấn đề là làm thế nào để thay đổi một thói quen lâu năm của số đông.

Tới đây, đã có thể nghĩ đến một văn bản hướng dẫn, quy định có tính thống nhất trong cả nước của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về cách viết tên kỳ họp thứ nhất. Một vấn đề nhỏ, có thể là rất nhỏ, song thể hiện một cách làm việc nghiêm túc. Bởi, những ngẫu hứng, tùy tiện trong vấn đề nhỏ luôn có nguy cơ dẫn đến ngẫu hứng, tùy tiện trong các vấn đề lớn. Logic của vấn đề sẽ còn có nguy cơ bị vi phạm, bị phá vỡ.

Mà đó lại là một trong những tiêu chí quan trọng của khoa học. Ở đây là khoa học soạn thảo văn bản.

Hạnh Diễm