Hào khí Đông A rực sáng mãi!

Trước cách mạng tháng Tám, đang học Tiểu học, tôi đã được học bài sử Hội nghị Diên Hồng. Và rồi, tôi càng ghi sâu vào lòng khi thuộc bài hát Hội nghị Diên Hồng của nhạc sỹ Lưu Hữu Phước - lời Huỳnh Văn Tiểng - vang vang trong các đêm ca kịch từ thành thị đến các xóm làng sau lũy tre xanh thời kỳ kháng chiến chống Pháp trên quê tôi: Thần dân nghe chăng sơn hà nguy biến?/Hận thù đằng đẵng nên hòa hay nên chiến?/ Quyết chiến!

Hào khí Đông A đời Trần nằm sâu trong lòng dân và trong khí thế tự cường của Hội nghị Diên Hồng được bộc lộ qua ý chí quyết chiến, quyết thắng của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Khi được tin Thoát Hoan đem 50 vạn quân sang đánh chiếm nước ta, vua Trần Nhân Tông nao núng lo sợ, bèn bảo Hưng Đạo Vương: Thế giặc to như vậy, mà chống với nó thì dân sự tàn hại, hay là Trẫm hãy chịu hàng đi để cứu muôn dân.

Hưng Đạo Vương tâu rằng: Bệ hạ nói câu ấy thì thật là lời nhân đức, nhưng mà Tôn miếu xã tắc thì sao? Nếu bệ hạ muốn hàng, xin trước hãy chém  đầu tôi đi đã, rồi sau sẽ hàng!” (Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược, 2002/tr142) 

Hơn thế nữa, tinh hoa đời Trần thấm sâu trong khí phách hào hùng của lời Hịch tướng sỹ kêu gọi quân tướng nhà Trần quyết tâm xông trận, bảo vệ non sông, đánh thắng kẻ thù không đội trời chung.

 Hào khí Đông A đời Trần hiển hiện trong chiến lược toàn dân đoàn kết, huy động được sức mạnh của mọi lực lượng, mọi tầng lớp: “Vua tôi hòa hợp”, “toàn dân vi binh” cùng nhau ra trận. Đó không chỉ là vua quan họ Trần, không phân biệt đẳng cấp quý tộc hay lê dân, mà gồm đủ các giới, các dân tộc trên mọi vùng miền xuôi ngược của đất nước. Đúng vậy, đó là các đoàn quân của những Trần Nhật Duật, Trần Khánh Dư, Phạm Ngũ Lão, Yết Kiêu, Dã Tượng... Đó là khí phách bất khuất, kiên cường của tướng Trần Bình Trọng. Chẳng thế mà khi bị bắt, phải đối diện với tướng giặc Thoát Hoan, ông đã quát thẳng vào mặt kẻ thù: Ta thà rằng làm quỷ nước Nam, chứ không thèm làm vương đất Bắc. Ta đã bị bắt thì có một chết mà thôi, can gì mà phải hỏi lôi thôi! (Sđd, tr148)

Tinh hoa đời Trần còn nằm trong ý chí quả cảm của người anh hùng ở tuổi mười sáu Trần Quốc Toản phải đứng bên ngoài Hội nghị Diên Hồng đã bóp nát quả cam lúc nào không hay, vì căm thù lũ giặc Nguyên đang dày xéo đất nước.

Ngày nay chúng ta tiếp nhận di sản tinh thần quý báu của nhà Trần, chính là nhằm mục đích phát huy ý chí độc lập, tự do của tổ tiên, ông bà... từ khi vua Hùng dựng nước, cốt để  bảo vệ Tổ quốc đập tan mọi âm mưu xâm lược của kẻ thù ngoại bang... Tiếp nhận Hào khí Đông A chỉ thật sự có ý nghĩa khi mọi người biết thực lòng khai thác, học tập được cái hay, cái đẹp của người xưa, đặt lợi ích của Tổ quốc và nhân dân trên hết, nhằm xây dựng cuộc sống hiện tại và tương lai hạnh phúc ấm no, hoàn toàn không vì lợi ích của một bộ phận nào, một họ tộc nào, hay một cá nhân nào.

Tiếp nhận truyền thống, quá khứ không có nghĩa là nhất nhất cúi đầu lễ bái tuân theo mọi phong tục tập quán xưa cũ, dù giá trị đã phai mờ, có phần ngược lại ý nghĩa khoa học và quy luật lịch sử!

Vì thế, tôi tin chắc đáp án của câu hỏi này không thể là lễ phát ấn - một kiểu hội đã biến dạng, khiến cho “gần 20 người phải ngất xỉu” (báo cáo của Viện Văn hóa), vì phải chen nhau giành giật một dải vải có dấu ấn đỏ - tượng trưng như lễ hội dịp xuân vừa qua.

PGs, Ts Nguyễn Trường Lịch