Đào nguyên (Phần 3)
Truyện của Trần Chiến
Cuộc gặp sáng nay với đại biểu từ địa phương lên làm Tĩnh thấy xốn xang. Cậu trưởng ban tuyên huấn huyện, khá rụt rè, đặt vấn đề trước đây anh đã tham gia chiến đấu ở Thanh Hạ, đem lại cho quê hương niềm vinh hạnh lớn. Giờ đây Thanh Hạ muốn phát triển lên thành vùng kinh tế du lịch văn hóa trù phú, ngặt nỗi thế mạnh chỉ có lúa lợn lang luồng. Dân cư nghèo kiệt chất phác, chiến tranh xẻ nhà xẻ cửa ra cho các binh đoàn kéo qua, đến thời bình mới phát hiện ra mình chả biết cách làm ăn giầu tẹo nào. Tắc đường kinh tế thì phải lấy chính trị làm mũi nhọn. Huyện ủy, ủy ban, các ban ngành đoàn thể họp hành mãi, chỉ thấy quá khứ vẻ vang thời chiến là đáng đẩy lên làm mũi nhọn nhất. Ông Tĩnh đã chiến đấu ở Thanh Hạ hồi chống Mỹ, vậy nên huyện đề nghị giúp cho một cái di tích cách mạng.
“Chúng em chọn thôn Ba thị trấn huyện làm nơi đặt di tích. Vì thứ nhất, đấy là chỗ giao nhau giữa quốc lộ và hai tỉnh lộ, nhiều khách hơn chỗ khác. Thứ nhì, thủ trưởng hồi chiến tranh về huyện nhà mở đường thâm nhập vào phía Nam, sau này xe tăng, tên lửa, cơ giới ta tập kết về chuẩn bị cho chiến dịch K. thắng lớn, đẩy lui lớp phòng ngự tuyến đầu của địch tạo thế dằng co cho tới ngày tổng tấn công thắng lợi. Thứ ba, huyện giờ chả biết trông vào đâu để mở mày mở mặt, như tỉnh bên họ có ngã ba Đồng Lộc, nghĩa trang Trường Sơn, nghĩa trang Đường 9 khách về nườm nượp như một điểm hành hương về nguồn. Đi lên bằng chính trị nó có nhiều ý nghĩa ạ. Như giáo dục lớp trẻ trông vào đấy mà tự hào về quê hương. Dựng một tượng đài lên, là các đôi cưới xin có thể ra chụp ảnh. Và trên hết, kéo được khách về thăm, đem lại nguồn thu cũng như các ý tưởng đầu tư cho huyện phát triển lên”.
|
|
Trưởng ban tuyên huấn Thanh Hạ ngừng lời, đợi ý thủ trưởng. Ông Tĩnh im ắng dăm phút, sắp xếp các ý nghĩ rồi phát, các ý kiến dầu chỉ là “sơ khởi”, “của cá nhân tôi thôi”, nhưng làm người nghe hoảng:
- Tôi rất trân trọng chủ trương của huyện. Nhưng còn mấy băn khoăn thế này… Một, là đường vào phía trong lúc tôi vào mở lớn trên nền đường mòn mà các anh đi trước mở từ cuối những năm năm mươi. Mình chỉ là người đi sau, gắn liền với giai đoạn đánh lớn có hỏa lực mạnh, làm sao dám nói đấy là điểm mở đầu của đường vào chiến dịch K. Tôi cũng quên khá nhiều rồi. Hai, là sao lại chọn chính trị làm điểm đi lên. Đang là giai đoạn làm kinh tế, huyện chọn cách nào kéo được người ta đến làm ăn chứ, chỗ này thì tôi có thể ủng hộ được vài dự án.
Khách huyện im bặt, trời rét mà chân tóc ướt rịn. Tởn vì lời nói điềm đạm mà có gang có thép, nhưng nghĩ đến nhiệm vụ huyện giao, ông Mật ngập ngừng: “Dạ, nhưng chúng em trộm nghĩ là thủ trưởng đang ở vị trí có thể quyết định được đâu là điểm khởi đầu của con đường lịch sử mà báo chí thế giới phải nhắc đến”.
- Anh nói thế không đúng. Phải tôn trọng lịch sử, làm thế là xóa công người đi trước. Hồi ấy hai trăm người đã bỏ mạng để mang được ba tấn súng đạn vào trong kia, mình giẫm lên thế nào được.
Giờ thì im hẳn, nghe tiếng chuông đồng hồ điểm như tiếng súng. Khách muốn rút nhưng đã ra cấm khẩu đành ngồi im chịu trận, may anh thư ký nhẹ nhàng bảo: “Thôi các anh cứ về. Thủ trưởng mới phát những ý đầu, còn cân nhắc tiếp. Dù thế nào thủ trưởng cũng không quên sự khó nhọc của các anh đã ra đây”. Từng nấy lời là kết quả của chiếc mật bò tót được tặng.
Bèn líu ríu đứng dậy chúng em không dám quấy quả nhiều quá, có gì xin thủ trưởng bỏ qua, chỉ vì đây là nguyện vọng của đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong huyện. Chợt ông Tĩnh quay sang: “Thế huyện mình là huyện gì?”
- Dạ, chúng em Thanh Hạ.
Năm phút im phăng phắc, ông mới lẩm bẩm “Ừ nhỉ, ừ nhỉ…”, mặt chìm vào xa xăm, chỉ anh thư ký nhắc khách cứ về đừng tắt hy vọng. Ông Tĩnh dặn anh nhận hồ sơ di tích Thanh Hạ, tiễn họ về ân cần, tình nghĩa, nhưng tâm trạng còn không ngừng xao động.
Không xao động sao được. Đấy là một trong những bí ẩn lớn nhất của chiến tranh, của đời ông kia mà…
***
Năm 1971, trung tá Tĩnh được lệnh đưa một tốp tinh nhuệ vô Trung dọn một cái ổ chuẩn bị đánh lớn vào sau lưng địch. Trợ lý trinh sát, bản đồ, trinh sát pháo binh, phòng không, y tá, thông tin, anh nuôi, toàn lính tráng thứ quý hơn vàng. Cấp trên phái đến một trung úy rắn đanh, nhỏ người nhưng mới nhìn đã biết rất thiện chiến. Tuấn đã trinh sát thực địa vài lần, làm việc với địa phương các phương án dự phòng, giữ bí mật, đảm bảo hậu cần... Địa điểm đóng quân ở Thanh Hạ, làng xã nào không biết, chỉ là những dấu đánh số trong bản đồ. Người già trẻ em sơ tán lên giáp biên giới Lào cả, còn độc dân quân ở lại. Trung đội ấy trang bị súng bộ binh chả khác gì quân chủ lực, cả thời gian đóng quân gần như không thấy anh đàn ông nào, kể cũng hơi hơi đáng lo.
Nhưng cái gợn ấy tan ngay khi người chỉ huy bộ đội thấy trung đội được tổ chức rất chặt, biết rõ việc. Đêm xuống, sau bốn tiếng hành quân, Tuấn liên lạc được với huyện đội, dẫn Tĩnh cùng hai trợ lý tham mưu xuống làng. Gọi thế, nhưng toàn hầm là hầm náu dưới những thân cây lực lưỡng. Chui vào một căn, dù ánh đèn dầu rất yếu, họ vẫn kịp thấy hai cô gái, một thút thít khóc, cô có tuổi hơn đang rất giận dữ.
- O Thim.
Anh huyện đội gọi ngập ngừng, chưa muốn giới thiệu ngay. Cô lớn tuổi bảo đồng đội: “O về kiểm điểm lại quan điểm. Đang bom đạn lại có hành vi thế à”, nhỏ thôi nhưng vẫn căng. Cô có lỗi đứng dậy chào lí nhí rồi trèo khỏi hầm.
- O Thim ni xã đội. Còn đây là thủ trưởng Tĩnh, các anh trợ lý. Anh Tuấn thì gặp rồi…
Nghe anh huyện đội vắn tắt, Thim đứng nghiêm “Báo cáo thủ trưởng chúng tôi đã sẵn sàng. Ta đi ngay ạ”. Nhưng Tĩnh muốn nghỉ. Đôi giày chật phản anh, phải rút chân ra một lúc cho máu thông lại đã. Câu chuyện giữa anh huyện đội và Thim loáng thoáng lọt vào tai anh câu “O Niềm luyến ái với lái xe, tôi gọi lên chấn chỉnh trước, kẻo mất kỷ luật toàn trung đội”. Ôi giời các bố lái xe, không có các bố ấy thì chết, mà có các bố ấy cũng chết. Anh huyện đội động viên o ngăn chặn trước là phải, đây không trực tiếp quân giặc nhưng vẫn là chiến trường, cái nhiệm vụ chúng ta sắp làm đây còn quan trọng hơn trong chỗ có địch, phải quán triệt thật kỹ.
Họ đi dưới tán rừng tối om độc một giống cây, hỏi thì “Chúng em gọi “nhọ nhẹ”, bên dưới rất ít bụi. Trèo lên một khoảnh đồi lúp xúp đất đầy rễ con, người phụ nữ mang cây tiểu liên, thắt lưng đầy kẹp đạn rất dẻo dai, chốc chốc dừng lại đợi thủ trưởng đau chân. Chỗ này dân đã di cả, các đường vào đặt chốt chặn, có suối, tán rừng rậm, có thể đặt sở chỉ huy. Chỗ kia cằn cỗi chỉ ẩn được một trung đội. Kể thì đơn vị lớn quá, rừng núi hẹp đóng sẽ rất chật, nhưng đành chịu, đào hang mà ở thôi. Xen giữa những tính toán và cái đau trong giày, Tĩnh ngửi thấy mùi mồ hôi chua nồng, nhưng không đến nỗi khét như của lính.
Họ đi hết đêm, sáng ra thì phân tán để ngủ, thường hai anh một “phòng” khoét dưới đất, mình thủ trưởng một nơi. Chả ai biết trời đất gì nữa, đến khi dậy thấy vách hầm xung quanh họa báo dán kín. Ăn cơm trưa, mọi người bảo ngửi ra mùi gì lạ lạ, lạ nữa là hơi khó ngủ.
- Chỗ đàn bà mà, Tuấn lẩm bẩm rồi hít mỗi nơi mỗi tý. Thủ trưởng không biết chứ trinh sát bọn em thính mũi hơn chó.
Trưa hôm sau Tĩnh bàn xem có thể đi ban ngày được không, vì đêm hôm nhìn rất loáng quáng và lệnh trên muốn tập trung đại quân sớm. “Có cả hỏa lực mạnh”, anh chỉ nói thế mà không nhắc đến pháo phòng không, pháo mặt đất và có thể cả tên lửa sẽ kéo vào. “Chia làm hai tốp đi cho nhanh, tức là ít nhất hai người dẫn đường”
- Thủ trưởng để em thu xếp. Hơi ít người đấy ạ.
Thim nói rồi con cón ra phía cuối rừng. Hẳn là dưới một gốc nhọ nhẹ, các cô có căn hầm của mình. Giờ thì Tĩnh mới ngắm được kỹ, Thim vào loại đàn bà to xương, cao lớn, gò má nhọn, thân hình không thể nói là mỡ màng. Ngoài kia, vượt xa khỏi những túi bom như đây, đàn bà cũng mỏng mình “tờ giấy viết thư còn gọi bằng cụ”, nhưng dù sao cũng nhiều nữ tính hơn. Kể thì thương thật, không có chiến tranh họ hương sắc khác chứ. Trong khi Tĩnh vân vi những ý nghĩ ấy thì Tuấn đánh một câu: “Mẹ kiếp, lưng dài như chó liếm cối, chồng đi vắng khó lắm…”.
- Cậu tăm nhanh nhỉ, trợ lý bản đồ cạy đất bám trên báng súng cười gằn.
- Tớ còn biết cả vấn đề của các em kìa. Trung đội có cô kêu trời nóng quá cởi quần áo ra suối cười, không nhốt riêng lây cả hầm.
- Bốc phét. Những chỗ ta qua cũng đầy nữ dân quân làm gì ra có.
- Tớ chả biết. Nhưng mà đây có.
Chuyện của cấp dưới cứ thủng thẳng, còn Tĩnh lo thắt ruột vì những bãi đáp cho hàng đống xe pháo to lồ lộ. Nhưng khi Thim trở lại với một cô gái vuông vức bánh chưng, anh không khỏi ngắm kỹ dáng người cô. Quả là cứng. Lưỡng quyền cao, dóng chân dài. Vai vuông đeo quân hàm chắc đẹp. Cả ngày anh đi theo cái lưng dài miên man đến con chó liếm cối, nó liếm cơm nóng giã muối vừng chắc. Thim có giác quan thật nhạy, có lúc hô cả đám thục mạng vào tán cây, mấy giây sau chiếc trinh sát mới vụt qua. Có lúc vượt qua bãi trống Tĩnh muốn chạy gằn thì cô thủng thẳng “không phải giờ của nó đâu thủ trưởng ạ”. Lúc nghỉ ở bãi đá ven suối, nhá miếng lương khô mằn mặn, Tĩnh thấy mình thật khó rời mắt khỏi đám tóc rối sau gáy Thim. “Tóc không rụng, chả biết kinh nguyệt có đều được?”, suýt nữa chàng trung tá để câu ấy trôi khỏi miệng.
Chuyến trinh sát có kết quả tốt. Ngày đi, đêm về làm việc trên bản đồ, đánh dấu những bãi đáp xe, chỗ náu từng trung đội, tiểu đội một. Khó nhất là địa điểm đặt pháo phòng không, kín đáo, bất ngờ nhưng phải đủ thoáng để ngắm bắn và có đường “biến” cho nhanh lúc nó tập trung không quân giã. Giữa những quãng ngưng là tuần chè rừng chiêu khoai lang khô dân quân cho. Tĩnh luôn phải thán phục cái bản năng sống của Tuấn, vùng trống mênh mông, không dân mà có hôm lôi ra chai rượu sắn.
“Em chỉ cần cái bật lửa và con dao là sống được”, Tuấn nói tránh khi anh hỏi kiếm đâu, rồi chuyển sang những câu tếu táo. Đôi khi hắn đẩy cử tọa vào tình thế rất khó xử. “Thứ nhất rượu say ngà ngà, thứ nhì công tác đường xa mới về”, tôi đố mọi người là gì nào?”, làm gáy Thim ửng như phải phát. Quả là cái kho vĩ đại chuyện đực cái. Những bọ mạ thắc mắc bộ đội ngửi mồm con gái. Hôm nghỉ ven suối hắn hát “Ta là con của bố ta mẹ ta, nhớ nhà là ta phắn ta chuồn…, đố là gì đấy?”. Rồi tự trả lời: “Là lính đào ngũ. Tôi cũng đã từng đào ngũ, rất sợ…”
Chả biết có phải vì nghe mãi, mà giữa giấc ngủ mê mệt, Tĩnh hay mơ gặp vợ. Hợp tình tứ mà đoan trang, kín đáo, khi cười chưa bao giờ khoe hết hàm răng trắng đều tăm tắp, hình như luôn muốn giấu nét tươi lồ lộ đi.
Những giấc mơ như giọt sương làm dịu ánh ngày khắc nghiệt. Làm quên đi những lần hút chết, nỗi lo lắng binh đoàn giấu quân, nó cũng khiến Tĩnh như không khi thừa biết trong cái hốc nào đó, Tuấn đang làm gì với cô dân quân mình trắm bánh chưng.
Chuyến đi nguy hiểm này dính chút hơi mái vào, không ngờ làm Tĩnh chơi vơi, đêm đêm hụt hẫng. Những mình trắm mật mẩy. Những tóc rụng xơ xuộm kinh nguyệt tắt. Những má sạm gót nứt mà múi to múi nhỏ ngần ngật…
***
Nhiệm vụ hoàn thành. Trên cử một đoàn xe tải vào thử, tất nhiên ngày đi đêm nghỉ. Khỏi phải nói sự gieo neo của quân và dân Thanh Hạ khi chín cỗ đại xa bắt đầu lăn trên đất huyện. Những mệnh lệnh thay đổi liên tục. Quân kéo vào rồi lại kéo ra, đều để nghi binh. Nhà cửa, giường cưới, cánh cửa lớp mẫu giáo tháo xuống. Những chàng nàng chưa kịp buông lời đã phải lao đi xóa giấu vết. Sau này, sau bao nhiêu năm, đã ở ngôi bực tót vời, ông Tĩnh không hiểu sao tất cả những hy sinh anh hùng ấy đều chỉ hiện lại lờ mờ. Còn sót lại, rất rõ, là tiếng hô trong tối sẫm của Thim: “Xe đến rồi. Ra vác đạn các o ơi!”
- Đạn đâu mà vác. Chỉ có pháo thôi. Bọn anh mỗi thằng mỗi khẩu - Giọng đàn ông vạt vào đêm.
Quần quật, huỳnh huỵch, rồi tất cả chìm vào giấc mê mệt, thây kệ ngày mai ai mất ai còn, chúng nó có phát hiện được gì… Nhóm trinh sát chiến lược của Tĩnh sẽ di chuyển vào trong, nơi rừng rậm muỗi vắt kinh khủng hơn. Và có thể trong vài tháng tới không còn gặp dân, gặp thì phải giấu mình thật kỹ. K., cái căn cứ lớn trên định nhổ bất ngờ làm thay đổi một tương quan trên chiến trường đã sắp ở gần quá rồi. Trong đêm, những người lính dầy dạn không nghĩ đến những gì đang đón họ. Nghĩ mãi rồi, quên rồi.
Hai ngày sau máy bay trinh sát địch quần i ỉ, nhưng bom đạn thì không. Xe cộ giấu thế là ổn, đám lính lái sinh hoạt rất có kỷ luật, cứ thế này có thể kéo cả binh đoàn vào được. Nhưng không có dân, chỉ độc trung đội của Thim thì gãy lưng mất. Chỉ ướm trước được đến thế, vì trên đã lệnh tốp của Tĩnh vào sâu hơn, sát chân căn cứ bộ tổng định hót bất ngờ.