Trường Sơn nghĩa tình

Đập tràn và đập dâng

Xe chúng tôi dừng lại trước cửa khẩu DaK Ok của nước bạn Lào. Đây thuộc huyện Đắc Chưng tỉnh Sê Kông. Mấy cán bộ biên phòng, hải quan Lào sốt sắng: “người của Xêcaman 3 à. Chào các đồng chí”. Thủ tục qua cửa khẩu rất nhanh và xe chúng tôi bon nhanh trên đường. Kỹ sư Nguyễn Văn Huề, Giám đốc xí nghiệp Sông Đà 107 giới thiệu: đoạn đường này nằm trong dự án Xêcaman 3. Từ đây vào công trường còn gần 30km nữa. Trên đường, gặp nhiều tốp xe chở xi măng, sắt thép cho công trường. Vất vả nhất là những xe chở đường ống áp lực. Mỗi xe 3 khoang, chằng dây xích cẩn thận. Xe nhỏ ống to, nên di chuyển thật vất vả. Những ống thép này do Xí nghiệp cơ khí của Công ty cổ phần Sông Đà 10 chế tạo tại Đà Nẵng, theo đường Hồ Chí Minh và quốc lộ 14D qua cửa khẩu Nam Giang (tỉnh Quảng Nam) sang Lào. Tới công trường là khoảng 250 km, mất 3 ngày đường. Trừ có đá là khai thác tại chỗ, còn lại toàn bộ vật liệu xây dựng, lương thực thực phẩm đều từ Việt Nam sang. Nguyễn Văn Huề cho biết.

Nhà máy thủy điện Xêcaman 3 có tổng công suất 2 tổ máy là 250MW, sản lượång điện trung bình hàng năm là 1 tỷ kW/h. Phần lớn số điện này, theo thỏa thuận sẽ được chuyển về VN. Nhà máy xây dựng trên sông Nậm Pagnou, một nhánh của sông Xêcaman, nằm ở phía Tây trường sơn. Công ty cổ phần đầu tư và phát triển điện Việt Nam - Lào thuộc Tập đoàn Sông Đà làm chủ đầu tư, với vốn huy động của Tập đoàn và một phần vốn của  nước bạn Lào. Công trường chính thức khởi công ngày 5.4.2006, đến tháng 2 năm nay, đã hoàn thành cửa nhận nước, đập tràn, đắp xong đập dâng và đang đổ bê tông bản mặt. Đã đào 6.795m đường hầm trong tổng số 7095m. Tại vị trí nhà máy, đã lắp đặt buồng xoắn 2 tổ máy, đang vừa đổ bê tông gian máy vừa chuẩn bị lắp đặt các thiết bị 2 tổ máy. Trạm phân phối điện ngoài trời cũng đang được thi công. Trong quý I này, sẽ hoàn thành việc kéo 26 km dây đoạn từ Nhà máy về đến cửa khẩu Dak Ok trên biên giới Lào - Việt để đưa điện về VN.

Đổ bê tông bản mặt đập dâng nhà máy thủy điện Xêcaman 3

Ảnh: Trường Sơn

Theo kỹ sư Phạm Văn Kiểm, Giám đốc Ban điều hành dự án thủy điện Xêcaman 3, thiết bị của 2 tổ máy (do hãng Van tếch, áo chế tạo) đã về đến cảng Đà Nẵng và sẽ được chuyển đến công trường trong thời gian sớm nhất. Sau khi hoàn thành việc lắp đặt cầu trục gian máy, trong tháng 6 sẽ bắt đầu lắp thiết bị hai tổ máy. Thời gian khoảng 4 tháng. Việc lắp máy do Công ty cổ phần lắp máy Sông Đà đảm nhận. Khó khăn lớn nhất ở đoạn đường hầm dẫn nước cửa  gương số 8 đã được khắc phục. Chia tay Kiểm, tôi và cùng kỹ sư Vũ Văn Tính, Tổng giám đốc công ty cổ phần Sông Đà 10, kỹ sư Nguyễn Văn Huề, kỹ sư Nguyễn Văn Hữu (công ty tư vấn Sông Đà) vào ngay gương hầm số 8. Nguyễn Văn Huể kể: đào được 430m thì gặp phải đoạn địa chất xấu: đá  bị phong hóa, lại có hiện tượng “lũ tích” (đá sỏi tích lại) bên trên nên cứ đào là sụp, không đào được nữa. Mất 3 năm tìm cách khắc phục: từ khoan phun xi măng gia cố đến việc lái dàng nước thẩm thấu đi nơi khác v.v. Đến bây giờ mới tạm ổn.Tôi ngước nhìn mái vòm của đường hầm, thấy đoạn hầm dù đã được gia cố rồi, vẫn võng hẳn xuống. Vũ Văn Tính đồng ý cho đào tiếp 230m nữa để tới giếng đứng số 1 và dặm thêm: “phải tuyệt đối tuân thủ quy định về an toàn. Không vì tiến độ mà làm ẩu”. Rời đoạn gương hầm số 8, chúng tôi tới gương hầm số 7, nơi việc đổ bê tông gia cố đường hầm dẫn nước đang được tiến hành khẩn trương: từ phía cửa nhận nước vào, từ phía trong giật lùi ra. Tính giới thiệu với chúng tôi bộ cốp pha do Xí nghiệp cơ khí của công ty chế tạo, và nhấn mạnh: nhờ bộ cốp pha đặc chủng này mà việc đổ bê tông hầm được đẩy nhanh. Theo đó thợ bê tông hầm lắp 2 bộ cốp pha (mỗi bộ dài 9 mét) liền nhau. Đổ bê tông xong đốt đầu, chờ bê tông đủ độ cứng thu nhỏ cốp pha lại, dùng kích thủy lực kéo ra, lắp tiếp sau bộ cốt pha thứ 2 trong khi chờ bê tông ở bộ cốp pha thứ 2 đủ độ cứng có thể tháo ra được. Giờ thì bộ cốp pha đặc chủng này đã thành “của chung “của các đơn vị đào hầm ở VN rồi. Rất nhiều đơn đặt hàng đến với cơ khí Sông Đà 10.

Nhà máy Xêcaman 3 được xây dựng  ở khu vực mà “gió đông bắc thổi cũng mưa, gió Tây nam thổi cũng mưa”. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 11. Hễ ở miền trung Việt Nam có bão thì ở đây có mưa lớn. Mưa lớn kèm theo đá lở, đất trôi. Không có lòng dũng cảm, không trụ vững nơi đây được. Những người thợ Xêcaman 3 không thể nào quên trận mưa lụt tối 29.9.2009 (ở Việt Nam có cơn bão số 9). Đất trôi ngay dưới giường nằm. Chỉ có thương nhau, tất cả vì nhau mới giúp họ bới đất đá tìm nhau trong mưa gió, khắc phục được hậu quả cơn lũ lớn. Vũ Thị Hồng Vỹ, cô công nhân có chồng là Phó giám đốc xí nghiệp Sông Đà 107 kể: hồi mới sang, ở trong căn lều vách là mấy cây nứa đập dập, mấy chị em cứ ôm nhau mà khóc. Vỹ có bố và mẹ đều làm thợ thủy điện Hòa Bình, sinh ra và lớn lên ở công trường mà còn vậy, kể gì đến những thanh niên mới đi công trường lần đầu.

Bây giờ thì đoạn đường họ đi sắp đến đích. Dự kiến đến tháng 12 tổ máy số 1 thủy điện Xêcaman 3 khởi động không tải. Và tháng 1.2012 phát điện thương phẩm.

Trong nắng sớm, quốc kỳ hai nước Việt - Lào tung bay. Vũ Văn Tính câu khái nói: sau Hòa Bình, chúng tôi vào Tây nguyên làm thủy điện trên các nhánh sông thuộc Đông Trường Sơn. Bây giờ Xêcaman 3, Xêcaman 1 (công suất 350Mw, ở Atôpơ) đều nằm ở Tây trường sơn. Hóa ra phần đẹp nhất của cuộc đời đều gắn với Trường Sơn.

Trong các cuộc liên hoan, người Sông Đà thường hát “đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta” và “ai cũng thời trẻ trai…”. Vâng, thời trẻ trai của nhiều người thợ Sông Đà là cuộc đời gắn với nghĩa tình Trường Sơn.

Trương Cộng Hòa