Nữ ĐBQH và Nhóm Nữ nghị sỹ Việt Nam ngày càng trưởng thành
Cách đây hơn 65 năm, lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, mọi người dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt già, trẻ, nam nữ, dân tộc, tôn giáo đều được hưởng quyền bầu cử và ứng cử. Thắng lợi của Tổng tuyển cử năm 1946 đã đánh dấu sự khai sinh Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trải qua 65 năm hình thành và phát triển, Quốc hội đã thể hiện xứng đáng với vị trí, vai trò là cơ quan đại diện, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất với 3 chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Chất lượng và trình độ của nữ ĐBQH không ngừng được nâng lên
 |
Từ những ngày đầu tiên của Cách mạng tháng Tám, Đảng, Nhà nước và Bác Hồ kính yêu đã đề ra khẩu hiệu nam nữ bình quyền. Đây là cơ sở chính trị - pháp lý quan trọng nhất bảo đảm cho phụ nữ tham gia hoạt động chính trị. Từ QH đầu tiên với chỉ 10 nữ đại biểu trên tổng số 333 đại biểu (chiếm 3%) đến nay số lượng nữ đại biểu không ngừng được tăng lên. Trong nhiệm kỳ Khóa V (1970-1975), phụ nữ chiếm tới 32% tổng số ĐBQH. Đến nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XII có 127 nữ đại biểu trên tổng số 493 ĐBQH Khóa XII.
Trong các nhiệm kỳ Quốc hội khóa X, XI, XII, Việt Nam vẫn là nước có tỷ lệ nữ đại biểu trong nghị viện cao theo đánh giá của Liên minh Nghị viện thế giới (IPU). Hiện nay, về tỷ lệ nữ ĐBQH trong nghị viện, Việt Nam đang xếp vị trí thứ 5 trong khu vực (sau New Zealand, Nepal, Timo, Úc) và xếp thứ 36 trên thế giới. QH Việt Nam cũng như nhiều nghị viện các quốc gia khác trên thế giới đều có đặc điểm chung là phụ nữ thường tập trung nhiều ở những ủy ban giải quyết các vấn đề xã hội, giáo dục, y tế và gia đình. Trong Quốc hội Việt Nam, các nữ ĐBQH cũng chủ yếu tham gia vào Ủy ban Về các vấn đề xã hội; Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng; Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; Hội đồng Dân tộc (chiếm khoảng từ 20-40% trong tổng số thành viên Ủy ban). Các Ủy ban khác (như Ủy ban Tài chính và Ngân sách, Ủy ban Quốc phòng và An ninh…) số thành viên là nữ đều chiếm tỷ lệ không cao.
Mặc dù tỷ lệ tham gia QH của phụ nữ còn chưa tương xứng với tỷ lệ nữ trong dân số, trong lực lượng lao động và có sự phát triển không đồng đều trong 12 nhiệm kỳ của QH và hiện nay vẫn chưa đạt mục tiêu nâng cao tỷ lệ nữ ĐBQH đạt 30%, song chất lượng và trình độ của các nữ đại biểu qua các khóa đều không ngừng được nâng cao. Theo kết quả thống kê về cơ cấu độ tuổi, thành phần và trình độ của các nữ đại biểu Quốc hội khóa XII cho thấy: trong tổng số 127 đại biểu nữ, có 41 đại biểu nữ dân tộc thiểu số, chiếm 32,3%; có 105 đại biểu là đảng viên, chiếm 82,7%; có 49 ĐBQH dưới 40 tuổi, chiếm 38,6%, trong đó có 1 đại biểu trẻ nhất Quốc hội là nữ 24 tuổi; có 27 ĐBQH tái cử, chiếm 21,3%; có 98 ĐBQH ứng cử lần đầu, chiếm 77,2%. Tỷ lệ đại biểu nữ có trình độ đại học trở lên chiếm 91,4% (Khóa XI có 88,98%) và chỉ có 8,7% đại biểu nữ chưa qua đại học (Khóa XI có 10,66%).
Các nữ ĐBQH là những người ưu tú trong xã hội, được nhân dân, cử tri cả nước tin tưởng, lựa chọn là người đại diện cho nhân dân tham gia vào hoạch định chính sách, pháp luật của đất nước. Trong các nhiệm kỳ Quốc hội, các nữ đại biểu đã hoàn thành tốt vai trò của mình và nhiều nữ đại biểu được Đảng, Nhà nước giới thiệu, nhân dân tin yêu và tín nhiệm bầu là đại biểu Quốc hội liên tục trong nhiều khóa như chị Nguyễn Thị Thập, chị Nguyễn Thị Bình, chị Nguyễn Thị Định, chị Trương Mỹ Hoa, chị Nguyễn Thị Thân, chị Ngô Bá Thành, chị Trần Thị Tâm Đan, chị Nguyễn Thị Hoài Thu, chị Nguyễn Thị Hằng, chị Nguyễn Thị Ngọc Phượng ... Có thể nói, những đóng góp của các nữ ĐBQH qua các khóa đã góp phần quan trọng vào sự thành công của QH, góp phần xây dựng, ban hành và hoàn thiện từng bước các chính sách, pháp luật về bình đẳng giới trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần đảm bảo phản ánh hài hòa lợi ích của nam và nữ trong xây dựng chính sách, pháp luật. Nhiều đạo luật quan trọng trong lĩnh vực xã hội đã được các nữ đại biểu quan tâm, đóng góp nhiều ý kiến trong quá trình thảo luận, phát biểu trên diễn đàn Quốc hội như: Bộ luật Lao động, Luật Dạy nghề, Luật Phòng, chống HIV/AIDS, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Công chức, Luật Phòng, chống mua, bán người, Luật Người khuyết tật…. Các nữ đại biểu cũng tham gia vào hoạt động giám sát của Quốc hội trên các lĩnh vực.
Trong quá trình tham gia các diễn đàn, hội nghị, hội thảo khu vực và quốc tế, các nữ đại biểu cũng đã tham dự và phát biểu tích cực như các hội nghị của Liên minh nghị viện thế giới, Liên minh nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á, Diễn đàn nghị sĩ châu Á- Thái Bình Dương, Diễn đàn nghị sỹ châu Á về dân số và phát triển…
Những thành quả bước đầu trong hoạt động của Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam
Trải qua một quá trình vận động và phấn đấu, đến ngày 15.5.2008, Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam đã được thành lập với sự tham gia tự nguyện của hơn 100 nữ đại biểu Quốc hội. Việc thành lập Nhóm nhằm mục đích tạo diễn đàn để các nữ đại biểu Quốc hội có cơ hội giao lưu, trao đổi kinh nghiệm về kỹ năng hoạt động đại biểu cũng như học hỏi kinh nghiệm hoạt động của các nhóm nữ nghị sỹ quốc tế, qua đó góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội. Mặt khác, đây cũng là diễn đàn để các nữ đại biểu có tiếng nói chung trong các vấn đề liên quan đến hoạt động của Quốc hội, đồng thời hỗ trợ cho các đại biểu hoạt động tốt hơn, hiệu quả hơn vai trò đại diện của mình.
Là một Nhóm với tập hợp của hơn 100 nữ đại biểu Quốc hội, Nhóm nữ nghị sỹ đã có nhiều đóng góp trong việc bảo đảm và thúc đẩy bình đẳng giới trong các hoạt động của Quốc hội, đặc biệt là hoạt động lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
Luật Bình đẳng giới (2006) và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (2008) đã quy định lồng ghép giới trở thành một quy trình bắt buộc trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật tại Việt Nam. Điều này đã đòi hỏi các đại biểu Quốc hội, đặc biệt là các nữ đại biểu Quốc hội, thành viên của Nhóm nữ nghị sỹ về việc bảo đảm bình đẳng giới được lồng ghép trong các đạo luật được Quốc hội xem xét, thông qua. Đây là một trong những trọng trách quan trọng trong việc bảo đảm bình đẳng giới trong các hoạt động của Quốc hội thông qua vai trò của của người đại biểu dân cử nhằm biến những yêu cầu của cuộc sống, trong đó có nhu cầu của phụ nữ và nam giới được hóa thân vào trong các đạo luật được Quốc hội thông qua.
Từ yêu cầu này, Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam đã tiến hành đẩy mạnh các hoạt động cung cấp thông tin, nâng cao kiến thức cho nữ đại biểu về những vấn đề liên quan đến giới, bình đẳng giới trong các đạo luật đang được Quốc hội cho ý kiến và thông qua theo chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội khóa XII; đồng thời nâng cao kỹ năng cho nữ đại biểu Quốc hội trong việc phân tích giới, lồng ghép giới vào trong các dự án Luật này.
Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam đã phối hợp với Ủy ban Về các vấn đề xã hội (cơ quan điều phối, chủ trì các hoạt động của Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam) và các cơ quan, tổ chức hữu quan tổ chức một số các hội nghị, hội thảo về bình đẳng giới trong chính sách, pháp luật; bình đẳng giới trong lĩnh vực chính trị, tình hình thực hiện công ước CEDAW; giới và biến đổi khí hậu; thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ; lồng ghép giới trong quy trình lập pháp, trong hoạt động giám sát, trong các dự án Luật đang được trình Quốc hội xem xét, thông qua… cho các đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các địa phương và các thành viên của Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam.
Nhằm nâng cao hiệu quả phổ biến, tuyên truyền về bình đẳng giới, Nhóm Nữ nghị sỹ Việt Nam cũng đã xây dựng một Trang tin điện tử riêng giới thiệu về tổ chức, bộ máy, các hoạt động thúc đẩy bình đẳng giới của Nhóm, cũng như tuyên truyền, phổ biến các công ước quốc tế, pháp luật về bình đẳng giới tại địa chỉ: www.na.gov.vn/htx/nnsvn.
Trong hoạt động đối ngoại, để thúc đẩy bình đẳng giới, Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam thông qua đại diện Ban thường trực Nhóm và một số thành viên đã làm việc với các nữ đại sứ và nữ trưởng đại diện các cơ quan quốc tế tại Việt Nam cũng đã cử một số thành viên của Nhóm tham dự tham dự Hội nghị khu vực và quốc tế về sức khỏe sinh sản, bạo lực gia đình… ; phối hợp với Ủy ban Về các vấn đề xã hội, Ủy ban Đối ngoại tổ chức gặp mặt nữ nghị sỹ ASEAN (WAIPA). Đại diện Ban thường trực Nhóm cũng đã chủ trì việc tiếp các đoàn nghị sỹ nước ngoài và các tổ chức, cá nhân quốc tế hoạt động về bình đẳng giới khi được đề nghị, phân công.
Thông qua các diễn đàn trao đổi thông tin và kinh nghiệm này, các thành viên của Nhóm nữ nghị sỹ đã được nâng cao kiến thức về bình đẳng giới và kỹ năng lồng ghép giới, góp phần không nhỏ trong việc hỗ trợ đại biểu tham gia hoạt động lập pháp và giám sát của Quốc hội. Mặt khác, vấn đề bình đẳng giới và lồng ghép giới trong quy trình lập pháp cũng dần được quan tâm, chú ý. Ngày càng có nhiều hơn các ý kiến phát biểu, chất vấn tại hội trường và thảo luận tại tổ liên quan đến vấn đề bình đẳng giới cũng như lồng ghép giới trong các dự án luật: Luật Cán bộ, công chức; Luật Người khuyết tật, Luật Người cao tuổi, Luật Viên chức…
Nhóm nữ nghị sỹ Việt Nam tuy mới chỉ có thời gian hoạt động khoảng 2 năm rưỡi, nhưng đã hỗ trợ tích cực, hiệu quả cho các nữ nghị sỹ trong công việc của Quốc hội, đặc biệt là lồng ghép giới vào trong quá trình lập pháp. Sự tham gia của các nữ nghị sỹ trong việc ra quyết định chính sách vừa là sự thể hiện quyền bình đẳng của phụ nữ và quyền được tham gia vào công việc của Nhà nước, mà còn là việc các nữ nghị sỹ phản ánh được các nhu cầu, mối quan tâm của đa số phụ nữ trong dân số, hài hòa hóa lợi ích của nam và nữ trong xã hội và thể hiện được những ưu tiên chính trị, cam kết quốc tế của Việt Nam với cộng đồng thế giới.
| Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam qua các kỳ bầu cử |
 |
| Tỷ lệ phân bố nữ đại biểu trong một số cơ quan của |
 |