Một trật tự quốc tế mới hé mở và bước tiến vượt bậc của ngoại giao nghị viện Việt Nam
1. Năm 2010 hé mở một trật tự quốc tế mới Cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ và suy giảm kinh tế toàn cầu vừa qua đã làm thay đổi trật tự kinh tế quốc tế. Kinh tế thế giới có phục hồi, nhưng chậm chạp, chưa vững chắc và còn bấp bênh. Các đầu tàu kinh tế thế giới truyền thống như Bắc Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản như những cỗ máy cổ lỗ, nặng nề, ì ạch. Tại các khu vực này, tăng trưởng kinh tế của các nước năm 2010 trung bình ở mức từ 1,5 đến 2,5%. Nhiều nước đứng trước nguy cơ vỡ nợ, thất nghiệp gia tăng, đồng tiền suy yếu. Nước Mỹ thất nghiệp gần 10%, còn Tây Ban Nha tăng lên đến 20%...
Sức mạnh kinh tế đang dịch chuyển từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông. Các nước mới trỗi dậy khắc phục khủng hoảng và tiếp tục phát triển một cách ngoạn mục, đang trở thành những đầu tàu kinh tế năng động, sung sức, tuy còn vấn đề chất lượng và độ bền. Các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil nay giữ một địa vị mới, chiếm tới 52% sản lượng công nghiệp, 80% dự trữ ngoại tệ, 66% dịch vụ tài chính toàn cầu. Ở những nước này, nhiều nước tăng trưởng kinh tế năm 2010 trung bình ở mức 6 đến 7%; riêng Trung Quốc tăng 10,5%, dự trữ ngoại tệ lên tới 2.850 tỷ USD, đã vượt Nhật Bản trở thành nền kinh tế thứ hai thế giới. Có dự báo, Ấn Độ cũng có khả năng vượt Nhật Bản để trở thành nền kinh tế thứ ba thế giới...
Tài chính-tiền tệ thế giới có biến động lớn, vị trí nhiều đồng tiền thay đổi quan trọng. Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc bắt đầu trở thành đồng tiền thanh toán quốc tế. Đồng USD tiếp tục suy yếu. Đồng Euro suy giảm nghiêm trọng. “Chiến tranh tiền tệ” bắt đầu bùng phát. “Chiến tranh thương mại” xảy ra ở nhiều nơi. “Chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch” sống dậy dưới nhiều hình thức...
An ninh chính trị thế giới tuy không xảy ra biến động lớn, nhưng tiếp tục diễn biến rất phức tạp, tiềm ẩn những nguy cơ bất ổn khó lường. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế càng sâu rộng thì tính chất phức tạp của các quan hệ quốc tế càng tăng lên. Quan hệ giữa các nước lớn đan xen đấu tranh và hợp tác, đưa tới những thỏa hiệp mới về chia sẻ lợi ích. Các lò lửa căng thẳng ở Trung Đông, Trung Á, Triều Tiên... vẫn còn đó, thì lại bùng phát những căng thẳng mới ở vùng biển Đông Bắc Á và ở vùng Biển Đông...
 Chủ tịch HĐNN Cuba Raul Castro, Chủ tịch QH Cuba Alarcon tiếp Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng và Đoàn ĐBQH Việt Nam |
Cán cân quyền lực quốc tế cũng đang thay đổi nhanh chóng. Các nước đang trỗi dậy phô diễn sức mạnh và cạnh tranh địa vị quyết liệt. Các nước phương Tây dù gặp khó khăn kinh tế, sức mạnh suy giảm, nhưng đang tận dụng các ưu thế vốn có, thích nghi với một thế giới đang đầy biến động, để tiếp tục níu giữ vai trò chủ đạo.
Cuộc đấu tranh cho một trật tự kinh tế, chính trị quốc tế mới sẽ ngày càng gay gắt. Toàn cầu hóa đang được đẩy mạnh. Đa cực hóa đang phát triển nhanh chóng. Địa vị giữa các nước lớn và giữa các nhóm nước đang được điều chỉnh. Đấu tranh và hợp tác trong quan hệ quốc tế đan xen ngày càng phức tạp. Cơ hội và thách thức với mỗi nước cũng đang thay đổi. Nếu không bắt kịp, thì thách thức sẽ lớn dần lên và thời cơ sẽ thu hẹp dần lại, nhất là đối với các nước đang phát triển.
2. Năm 2010 đánh dấu bước tiến vượt bậc của ngoại giao nghị viện Việt Nam
Trước hết là thắng lợi nổi bật của ngoại giao nghị viện Việt Nam trên lĩnh vực đa phương. Quốc hội Việt Nam đã đảm nhiệm tốt vai trò Chủ tịch Hội đồng liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPA) và tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA lần thứ 31 (AIPA-31). Âm hưởng chủ đạo và dấu ấn Việt Nam đặc sắc được xuyên suốt trong Đại hội đồng AIPA - 31 là “Đại đoàn kết” vì hòa bình, hợp tác và phát triển; góp phần tăng cường tin cậy, thúc đẩy hợp tác nội khối, cũng như giữa khối ASEAN với thế giới; nâng cao vị thế của Việt Nam và của cả ASEAN; để lại trong lòng bạn bè quốc tế về một đất nước Việt Nam đổi mới và phát triển năng động, một dân tộc Việt Nam yêu hòa bình và lao động sáng tạo, một nền văn hóa Việt Nam đa dạng và độc đáo; được bạn bè quốc tế đánh giá là một kỳ Đại hội đồng thành công nhất. Quốc hội Việt Nam đã được mời thay mặt Hội đồng liên nghị viện Hiệåp hội các quốëc gia Đông Nam Á dự Hội nghị tham vấn đầu tiên của Chủ tịch Quốc hội các nước nhóm G-20, đã đóng góp thiết thực vào thành công của hội nghị và sẽ trở thành một trong các nước sáng lập viên của tổ chức liên nghị viện nhóm G-20 được thành lập sau này. Quốc hội Việt Nam được bầu làm Phó chủ tịch Hội đồng chấp hành Liên minh nghị viện thế giới (IPU), tổ chức liên nghị viện quốc tế lớn nhất trên thế giới. Bốn là, Quốc hội Việt Nam được bầu làm Phó chủ tịch Liên minh nghị viện Cộng đồng Pháp ngữ (APF).
Thứ hai là ngoại giao nghị việån Việt Nam đóng góp có hiệu quả vào việc thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta. Các hoạt động đối ngoại song phương đã góp phần thúc đẩy và đưa quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam với các nước đi vào chiều sâu, thiết thực; giám sát nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện các hiệp ước, hiệp định quốc tế của Việt Nam với các nước, nâng cao chất lượng công tác lập pháp của Hồi đồng, Ủy ban và các cơ quan của Quốc hội; nâng cao năng lực các ĐBQH cũng như của tổ chức bộ máy và cán bộ VPQH. Các hoạt động đối ngoại đa phương của Quốc hội đã đi vào chiều sâu. Quốc hội Việt Nam đã hoàn toàn làm chủ được nội dung và tổ chức các hội nghị, các hoạt động đa phương lớn của các tổ chức nghị sỹ khu vực và thế giới; đã đăng cai tổ chức thành công nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế; đã chủ động đề xuất nhiều sáng kiến, nghị quyết; có tiếng nói uy tín và trọng lượng tại các diễn đàn nghị viện quốc tế, được bạn bè tin cậy, coi trọng. Các hoạt động có hiệu quả đó góp phần nâng cao uy tín và vị thế của Quốc hội Việt Nam nói riêng và của Việt Nam nói chung trong khu vực cũng như trên trường quốc tế.
Thứ ba là ngoại giao nghị viện Việt Nam đã góp phần vào việc đấu tranh cho một trật tự kinh tế, chính trị quốc tế mới công bằng, bình đẳng hơn. Quốc hội ta đã chủ động và nhạy bén nắm bắt tình hình, đề xuất kịp thời các chủ đề, nội dung, giải pháp... đáp ứng nguyện vọng của các đối tác; bảo vệ được lợi ích của ta; xử lý thỏa đáng những vấn đề phức tạp, nhạy cảm; đối thoại cởi mở, thẳng thắn, xây dựng, có sức thuyết phục trên các vấn đề dân chủ, nhân quyền, tạo được sự đồng thuận và ủng hộ của bạn bè quốc tế. Ta đã tận dụng được lợi thế của ngoại giao nghị viện, mở đường, thúc đẩy quan hệ với các khu vực còn ít quan hệ, như châu Phi, Mỹ latin... Ta đã góp phần tích cực và có hiệu quả tại các tổ chức liên nghị viện khu vực và quốc tế; góp phần xây dựng phát huy các thể chế quốc tế vì hòa bình, hợp tác và cùng phát triển trên các nguyên tắc bình đẳng và công bằng. Chất lượng và hiệu quả hoạt động đối ngoại của Quốc hội Việt Nam được bạn bè quốc tế đánh giá cao; đưa ngoại giao nghị viện trở thành một trong bốn nhiệm vụ chính của Quốc hội.
Thứ tư là công tác nghiên cứu tham mưu trong hoạt động đối ngoại của Quốc hội được nâng lên; chủ động và nhạy bén ứng xử trước diễn biến mới của tình hình khu vực và quốc tế; tổ chức và phối hợp tốt các hoạt động đối ngoại của Quốc hội; bản lĩnh của các đại biểu Quốc hội Việt Nam được nâng lên ở tầm cao; bộ máy tổ chức cán bộ của Quốc hội trưởng thành nhanh chóng.
Hoạt động đối ngoại của Quốc hội Việt Nam vừa qua đã chuyển tải thành công tới bạn bè quốc tế thông điệp của Việt Nam là khao khát hòa bình, quý trọng độc lập tự do, đoàn kết và hợp tác quốc tế, phồn vinh và thịnh vượng cho các dân tộc. Và chúng ta nhận lại được sự đồng tình, tin cậy, quý trọng và chia sẻ của quốc hội, nghị sỹ, bạn bè và nhân dân các nước. Nhiều nghị sỹ và bạn bè quốc tế, trong đó có Tổng Thư ký AIPA đánh giá cao thành công của Quốc hội Việt Nam và cho rằng ngoại giao nghị viện Việt Nam đã có bước trưởng thành vượt bậc.