Đa dạng hóa nguồn năng lượng sơ cấp

- Ông đánh giá như thế nào về Quy hoạch Điện VI sau 5 năm triển khai thực hiện, từ năm 2006 đến nay?

Khi làm Quy hoạch Điện VI, tình hình kinh tế của nước ta cũng như tình hình kinh tế thế giới khác với hiện nay, đặc biệt, trong những năm 2005-2006, kinh tế phát triển khá mạnh mẽ và bền vững, do vậy những chỉ tiêu và dự báo của ta đưa ra rất khả quan. Theo đó, nhiều kịch bản được đưa ra (kịch bản thấp, trung bình và cao) trong quá trình thiết kế Quy hoạch điện VI. Tuy nhiên, như chúng ta đã biết, thực tế 5 năm qua, kinh tế trong nước và thế giới có nhiều diễn biến bất thường. Hầu hết các con số dự báo về ngành năng lượng, không những ở trong nước mà nhiều nước trên thế giới, đều bị sai lệch, nhất là đợt khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu vừa qua đã kéo theo khủng hoảng về đầu tư. Cũng như nhiều nước khác, Việt Nam đã phải điều chỉnh quy hoạch trong ngành năng lượng cho phù hợp với tình hình mới. So với yêu cầu, chỉ tiêu đề ra, chúng ta không đạt được, tuy nhiên, so với nhu cầu thực tế của nền kinh tế thì Quy hoạch điện VI vẫn cơ bản đáp ứng được.

- Từ kinh nghiệm thiết kế và thực hiện Quy hoạch Điện VI, cần tính toán như thế nào để Quy hoạch Điện VII bảo đảm được tình hình thực tế trước mắt cũng như lâu dài?

- Trong Quy hoạch Điện VII sẽ không có khái niệm truyền tải từ vùng này đến vùng khác, có nghĩa là tất cả nhu cầu phụ tải của từng vùng phần cơ bản là phải đáp ứng được tại chỗ. Trong Quy hoạch Điện VI, chúng ta mới chỉ tính đến phần hiệu quả kinh tế, tức là ở đâu có năng lực, nhu cầu và chúng ta có thể đáp ứng được năng lực về tài chính thì ta triển khai. Nhưng, đối với Quy hoạch Điện VII, tôi cho rằng, cần xét đến cả khả năng chúng ta có tiền, có nhu cầu nhưng chưa chắc đã phát triển được bởi không ai chắc chắn sẽ mua được nguồn nhiên liệu, năng lượng sơ cấp để phát điện. Vì thế, về nguyên tắc cần đa dạng hóa nguồn năng lượng sơ cấp để phát triển điện. Tức là ngoài việc phát triển thủy điện, nhiệt điện thì cần tính đến phát triển điện nguyên tử, năng lượng mới, năng lượng tái tạo…

- Những nguồn năng lượng mới và tái tạo sẽ được quan tâm như thế nào trong Quy hoạch Điện VII ?

- Chính sách chung của ngành năng lượng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt rất khuyến khích phát triển năng lượng mới và năng lượng tái tạo. Bản chất của năng lượng mới và năng lượng tái tạo là năng lượng sạch, năng lượng của tương lai. Tuy nhiên, cái nhược điểm lớn nhất của năng lượng tái tạo là giá thành khá cao so với năng lượng truyền thống. Vì thế, trong giai đoạn vừa qua nếu đặt vấn đề phát triển năng lượng tái tạo là chưa phù hợp với tình hình phát triển của đất nước. Nhưng trong thiết kế tổng sơ đồ (TSĐ) VII, với nhu cầu ngày càng lớn về phát triển năng lượng sạch của đất nước thì năng lượng tái tạo phải chiếm tỷ trọng nhất định trong hệ thống điện, lấy đây là cơ sở để phát triển trong tương lai…

- Quy hoạch điện VI vẫn chưa đáp ứng yêu cầu do nhiều công trình chậm tiến độ. Trong Quy hoạch Điện VII có lặp lại trình trạng này không?

Thực tế, các TSĐ đã không thực hiện đúng theo thiết kế. Đây là yếu điểm của nước ta nói riêng và những nước còn nghèo nói chung. Tức là mong muốn thì rất chính đáng, đẹp đẽ nhưng “lực bất tòng tâm”. Quy hoạch là thế nhưng khi triển khai thì tiềm năng, tiềm lực của đất nước không cho phép thực hiện đầy đủ như thiết kế đã đề ra. So sánh với các ngành công nghiệp khác thì công nghiệp điện năng dường như là ngành duy nhất có hệ thống thiết kế quy hoạch TSĐ phát triển trên phạm vi cả nước. Đến nay, với 7 TSĐ thì gần 30 năm nay chúng ta đã làm rất bài bản đối với TSĐ phát triển điện lực. Việc thiết kế là tương đối hoàn thiện nhưng thực hiện còn nhiều vấn đề phải bàn.

- Cụ thể với Quy hoạch Điện VII, chúng ta sẽ phải tính toán như thế nào để tránh lặp lại tình trạng thiếu điện, chậm tiến độ… khi thực hiện quy hoạch điện VI?

Về mặt thiết kế TSĐ, tôi cho rằng TSĐ VII không có gì vướng mắc, kể cả về phương pháp luận. Những phương pháp tiên tiến nhất, hiện đại nhất trên thế giới thì tư vấn của chúng ta đã nắm bắt được, trong đó có tính tới những vấn đề cho tương lai. Tuy nhiên, việc thực hiện TSĐ phục thuộc vào năng lực bản thân của đất nước chứ không hoàn toàn do thiết kế TSĐ. Những điều chưa làm được trong TSĐ VI sẽ là bài học kinh nghiệm trong quá trình thiết kế, điều hành trong TSĐ VII, trong đó có vấn đề huy động nguồn lực. Nguồn lực đầu tiên là tài chính. Theo thiết kế, trong TSĐ VII mỗi năm nhu cầu đầu tư mới phải từ 5-7 tỷ USD. Đây là con số rất thách thức. Để khắc phục khó khăn này, đối với với TSĐ VII, có thể chúng tôi sẽ đề xuất một phương án là không hạn chế sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài để giảm gánh nặng tài chính cho đất nước.

Xin cám ơn ông!

Nguyên Linh thực hiện