Phát súng đầu tiên
Tòa án khu vực phía Đông của bang Virginia (Eastern District Court) ngày 13.12 tuyên bố các điều khoản liên quan tới cá nhân người mua bảo hiểm, chiếm phần lớn các điều khoản trong luật cải cách y tế của chính quyền Barack Obama là vi Hiến. Phán quyết được giới quan sát ví von là phát súng đầu tiên nhằm vào đạo luật được cho là thay đổi lớn lao nhất trong trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Mỹ kể từ năm 1965.
Trong phán quyết dài 42 trang, Thẩm phán Henry Hudson khẳng định Quốc hội đã lạm quyền khi yêu cầu người dân phải mua bảo hiểm y tế vào năm 2014. Tuy không tuyên bố luật cải cách y tế không còn giá trị nhưng Thẩm phán Hudson cho rằng Tòa án Tối cao cũng như các tòa án phúc thẩm chưa bao giờ mở rộng Điều khoản về thương mại, một trong những nội dung chính của Hiến pháp Mỹ, đến mức buộc một cá nhân phải tham gia vào hoạt động thương mại một cách không tự nguyện bằng cách mua một sản phẩm tại một thị trường tư nhân. Phán quyết nhấn mạnh: “Điều khoản gây tranh cãi này không chỉ đơn thuần là việc quy định về kinh doanh bảo hiểm hoặc xây dựng một chương trình bảo hiểm sức khỏe toàn diện mà đó còn là quyền của cá nhân trong việc lựa chọn có tham gia chương trình đó hay không”.
Theo luật cải cách y tế, được Tổng thống Obama ký ban hành tháng 3 vừa qua ngay sau khi lưỡng viện Quốc hội thông qua với số phiếu sít sao, mọi người dân Mỹ đều phải mua bảo hiểm y tế hoặc sẽ bị phạt khoảng 700 USD/năm. Chính phủ Mỹ cũng sẽ hỗ trợ cho người nghèo nhưng sẽ đánh thêm thuế đối với những người có thu nhập cao. Luật này bảo hiểm cho khoảng 32 triệu người hiện không được bảo hiểm và gặp trở ngại về thủ tục bảo hiểm, nâng tổng số dân Mỹ được chăm sóc y tế lên 95% và giảm thâm hụt ngân sách liên bang 138 tỷ USD trong 10 năm tới và 1.200 tỷ USD trong 10 năm tiếp theo. Chính phủ sẽ phải chi thêm 871 tỷ USD cho bảo hiểm y tế.
Trong các cuộc bỏ phiếu trước đó, không một nghị sỹ nào của đảng Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ. Ít nhất đã có 24 bang và đảng phái tuyên bố kiện lên tòa án liên bang. Sự phản kháng của người Cộng hòa đối với luật cải cách y tế của chính quyền Obama cũng được tiếp sức từ những người thuộc đảng Trà (Tea Party), lực lượng đã góp phần không nhỏ trong chiến thắng của Cộng hòa trước Dân chủ tại cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ vừa qua, làm thay đổi cán cân quyền lực tại cơ quan lập pháp Mỹ.
Một lần nữa đạo luật gây tranh cãi này lại bị đem ra mổ xẻ. Hạ nghị sỹ Cộng hòa Eric Cantor, người sẽ trở thành nhà lãnh đạo phe đa số tại Hạ viện, yêu cầu đưa vấn đề này ra Tòa án Tối cao ngay lập tức và cảnh báo sẽ hối thúc Hạ viện thông qua quyết định hủy bỏ đạo luật cải cách y tế trong năm tới. Tuy nhiên, theo giới quan sát, cơ hội để hủy bỏ đạo luật này là không nhiều vì các nghị sỹ Dân chủ vẫn kiểm soát Thượng viện và cần mất ít nhất một năm để đưa vụ kiện này ra Tòa án Tối cao. Dẫu vậy, điều này chắc chắn sẽ mở ra một sự giằng co trong tiến trình lập pháp và đẩy ông Obama vào thế khó. Đây cũng chỉ là bước đầu tiên trong chặng đường hứa hẹn nhiều chông gai của chính quyền trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ.
Thực tế, tương lai ảm đạm này đã được nhìn thấy trước và phán quyết của Tòa án khu vực phía Đông của bang Virginia là “phát súng” đầu tiên của người Cộng hòa. Trước đó, lãnh đạo của đảng Cộng hòa đã từng tuyên bố rằng một trong những ưu tiên hàng đầu của họ trong năm sau khi họ nắm quyền kiểm soát tại Hạ viện là hủy bỏ luật y tế. Trong Quốc hội Mỹ khóa 112 bắt đầu từ ngày 3.1.2011, đảng Dân chủ nắm 51 ghế tại Thượng viện và 193 ghế tại Hạ viện so với 47 và 242 ghế của đảng Cộng hòa.
Các cuộc khảo sát cũng cho thấy đạo luật này tiếp tục gây chia rẽ dân chúng Mỹ, theo đó, gần 50% những người được hỏi phản đối luật mới, trong khi tỷ lệ những người được thăm dò ủng hộ là 46%. Ngoài ra, số bộ trưởng tư pháp bang thuộc đảng Cộng hòa tham gia vào chiến dịch kiện chính phủ liên bang ngày một tăng do cho rằng luật cải cách y tế vi Hiến. Các thống đốc thuộc đảng Cộng hòa và cơ quan lập pháp của hơn 30 bang đang thảo luận để thông qua luật của bang miễn trừ việc thực hiện đạo luật y tế của liên bang.