ĐBQH Quách Cao Yềm (Kon Tum): Tài liệu lưu trữ là tài sản quốc gia phải thống nhất

Tôi cho rằng, quan điểm này chưa hoàn chỉnh. Đọc dự thảo Luật Lưu trữ, tôi suy nghĩ: nếu mình đặt vấn đề chung lợi ích quốc gia toàn cục lên và vì lợi ích nhân dân, thì việc xử lý công tác quản lý Nhà nước và hệ thống cơ quan lưu trữ sẽ dễ hơn. Trong lịch sử nước ta, có những lúc ta muốn phát triển ngành nông nghiệp lớn thì ta nhập các tỉnh lại, sau này thấy trình độ quản lý chưa đủ thì ta lại tách ra. Thực ra, mô hình tổ chức bộ máy Nhà nước ta đặc thù nên cũng chưa có mô hình nào đáp ứng được, vẫn phải tìm kiếm. Đây là chuyện bình thường. Nhưng, tôi thấy một trong những chủ trương, quan điểm của Đảng hiện nay là nhất thể hóa chức năng. Lưu trữ là lĩnh vực hoạt động chuyên môn, tài liệu lưu trữ là tài sản quốc gia thì phải thống nhất. Không có lý gì chúng ta không hợp nhất được hai hệ thống lưu trữ hiện nay.

Đề nghị đối với dự án Luật Lưu trữ, Trung ương Đảng và Ban cán sự Chính phủ phải có chỉ đạo riêng trong tư tưởng xây dựng Luật. Hoạt động lưu trữ là nhiệm vụ; Đảng lãnh đạo toàn diện đất nước, Nhà nước phải quản lý thống nhất tài liệu quốc gia. Và theo mục đích, vị trí và ý nghĩa của tài liệu – đều có ý nghĩa lịch sử, trong đó bao gồm rất nhiều nội dung, chứ không riêng tài liệu của cơ quan Nhà nước, cơ quan quân đội, cơ quan Đảng... Với tính chất của tài liệu như thế thì không lý gì chúng ta lại không thiết kế được một mô hình quản lý, tổ chức thực hiện.

Phông lưu trữ, nếu thiết kế như hiện nay thì theo tôi tưởng tượng, phông là một biện pháp nghiệp vụ để chúng ta sắp xếp tài liệu cho dễ quản lý, hiệu chỉnh hoặc giữ, thu thập. Phông cũng giống như 2 cái tủ, một bên của Đảng, một bên của Nhà nước trong cái tủ của quốc gia. Nhưng thực ra khái niệm tủ quốc gia hiện nay là rỗng. Nếu viết như dự thảo Luật thì phông lưu trữ Quốc gia là khái niệm ảo, trong ruột tủ không có tài liệu. Chúng ta chia phông của Đảng, phông của Nhà nước nhưng thực tiễn có những tài liệu không tách biệt ra được đâu là của bên Đảng, đâu là của Nhà nước. Tại sao chúng ta không thiết kế dồn lại?

Về Hội đồng xác định giá trị lưu trữ, tôi thấy quy định như dự thảo Luật là chưa đạt. Vì nếu thiết kế Hội đồng này để làm Hội đồng tư vấn theo xu hướng chung thì không nên đưa vào dự thảo Luật. Đối với tài liệu lưu trữ quốc gia có ý nghĩa đặc biệt và thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau thì phải có chuyên gia để đánh giá, xác định giá trị. Việc xác định này có lúc theo yêu cầu đột xuất, có lúc theo kế hoạch, theo định kỳ. Cho nên, tôi đề nghị cần quy định bảo đảm Hội đồng có được thẩm quyền, nhiệm vụ. Thành phần của Hội đồng tùy theo từng cấp, ví dụ cơ cấu có cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện hoặc theo yêu cầu của ngành. Trong dự thảo Luật chỉ nên quy định thành phần Hội đồng về mặt nguyên tắc và giao Chính phủ cụ thể. Sau này khi cần thiết, từ Thủ trưởng của từng cơ quan lưu trữ đến cấp quốc gia có thể có một Hội đồng và Hội đồng này phải có trách nhiệm đối với ý kiến thẩm định của mình.