Về với hang và suối

Từ những huyền thoại

Theo truyền thuyết, có đôi chim phượng hoàng đi tìm nơi xây tổ ấm, sau những chặng bay dài, chúng hạ cánh uống dòng nước mát từ một máng đá cạnh cửa một cái hang trên những dãy núi vùng Phú Thượng. Vẻ đẹp của vùng đất đã níu giữ chúng ở lại sinh sống. Cho đến một ngày, chim trống không đi kiếm mồi được nữa, nó chui vào hang tối và chết ở đó. Chim mái về, không thấy bạn đời đâu, ra đậu trên mỏm đá ở vách hang đợi. Đợi mãi, cho đến khi phượng hoàng mái hóa thành đá, dán mình vào vách hang. Từ đó hang có tên là Phượng Hoàng, xóm dưới chân núi cũng mang tên Phượng Hoàng.

Có một sự tích khác cũng về hang Phượng Hoàng. Theo người dân, từ dưới nhìn lên, núi có hình hai con chim phượng hoàng nằm ấp nhau. Huyền thoại trên núi có một đôi chim phượng hoàng sống rất hạnh phúc và chúng đã sinh được hai quả trứng. Ngày ngày, chim bố đi kiếm mồi cho chim mẹ nằm ấp trứng. Một ngày kia, mải theo đàn chim mái mới, chim bố đã quên nhiệm vụ và không trở về. Rồi một hôm chợt nhớ ra, nó quay trở lại nhưng chim vợ đã hóa đá. Quá ân hận, chim bố nằm ở ngọn núi đối diện ngóng sang và rồi cũng hóa đá. Từ đó núi mang tên Phượng Hoàng.

Cũng theo chuyện dân gian, từ rất lâu rồi, vùng đất này gặp nạn hồng thủy, nước ngập trắng đồng, dân phải chạy lên núi. Khi ra xem nước thấy một cái lồng gà trôi từ trong hang suối ra, dân làng gọi là hang Mỏ Gà, làng cũng mang tên làng Mỏ Gà từ đó. Hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà chính là tên gọi dân gian đặt, gợi về một huyền thoại đẹp.

Phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ

Hai thắng cảnh này nằm trong quần thể đá vôi của rừng đặc dụng. Từ chân núi lên tới cửa hang Phượng Hoàng phải leo qua một chặng đường dài gần 1 km toàn đá tai mèo, mất khoảng hơn nửa giờ. Lên tới cửa hang, từ đây du khách có thể phóng tầm mắt bao quát được phong cảnh ở khắp vùng. Những dãy núi đá hai bên in đậm nét trên nền chân trời, những thửa ruộng xinh xắn, thấp thoáng vài bóng nhà sàn.

Lên tới cửa hang, bao nhiêu mệt mỏi tan biến khi gặp không khí trong lành, mát rượi từ dưới lòng hang phả lên. Hang gồm có ba tầng: tầng thượng là hang Dơi, tầng giữa gọi là hang Sáng, tầng cuối gọi là hang Tối. Lòng hang Sáng thoáng rộng, vòm hang cao, ánh sáng tự nhiên từ ba cửa chính và những kẽ nứt trên vòm và vách hang soi vào những nhũ đá buông rèm nhấp nhô, tạo cho lòng hang thêm lung linh, huyền ảo... Đứng trước những nhũ đá muôn hình vạn trạng, du khách thỏa sức tưởng tượng: nào là hình người mẹ cõng con lên nương, nào là bầy người nguyên thủy đang săn đuổi thú, nào là hình đèn lồng nghìn tấn với những tháp đá uy nghiêm… Còn hang Tối, ánh sáng trời không lọt được vào nên du khách phải dùng đèn pin hoặc đốt đuốc mới thấy được những cảnh tượng kỳ thú. Hướng dẫn viên kể lại, nơi đây còn là một di tích lịch sử: năm 1944, Đội Cứu quốc quân 2 đã cùng 373 hộ gia đình rời bản lên núi và lòng hang đã trở thành pháo đài vững chắc chống trả quân thù.

Từ trần hang xuống đáy hang sâu khoảng 70 - 80 m. Đáy hang có các mỏ nước thiên tạo trong vắt, cùng với không gian rộng, ánh sáng soi rọi tạo nên sự huyền ảo không cần đèn soi vẫn nhìn rất rõ những nhũ đá vôi hình voi chầu, kỳ lân múa, mẹ bồng con, nàng vũ nữ, bút tháp khổng lồ, những chùm san hô, chùm đá, hình tượng quả chuông lớn, chiếc bình hương đá và đặc biệt đôi cánh đại bàng nằm trong lòng hang, tư thế dang rộng đón chào du khách, như nhắc lại câu chuyện ngàn xưa về tên gọi Phượng Hoàng.

Ngay phía dưới hang Phượng Hoàng là dòng suối Mỏ Gà nước trong vắt, mát lạnh từ trong lòng hang sâu chảy ra và đổ xuống các bậc đá tự nhiên gần chân núi, tạo thành những dòng thác nhỏ. Phía trước hang có nhiều bến tắm, nhiều mô đá hình ghế ngồi, đảo đá, nước mát trong, phong cảnh hữu tình. Đi dọc con suối theo hướng có hang sâu, bắt gặp một hồ nước nằm trong hang, tựa một bể bơi tự nhiên trong lòng núi. Dưới đáy toàn đá vôi, nước chảy suốt ngày đêm nên rất sạch. Nước suối chỉ sâu quá đầu gối, trong xanh nhìn thấu tận đáy. Đây là một nơi có khí hậu thích hợp để du khách nghỉ ngơi, thư giãn và tránh nóng vào những ngày hè. Vào mùa thu, khi đi tham quan sẽ có cảm giác se se lạnh của thời tiết đầu đông.

Đến đây, du khách có thể thuê một chỗ trên nhà sàn ngồi nhâm nhi rượu nếp với thịt lợn rừng nướng, ăn cơm lam hay những đặc sản vùng cao của người Tày, người Sán Dìu, trong men say lâng lâng mà tạm quên đi những lo toan của cuộc sống thường nhật.

Phạm Thị Nhung