Chất lượng nhân lực cấp xã chưa đủ để không tổ chức HĐND cấp huyện

Lúc này, chưa nên bỏ…

- Sau hơn 1 năm thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường theo Nghị quyết của QH, hiện nay, 10 tỉnh, thành phố trên cả nước đang tiến hành tổng kết bước đầu triển khai chủ trương này. Tây Ninh không nằm trong danh sách 10 địa phương được chọn thực hiện thí điểm, nhưng từ góc độ cơ quan dân cử địa phương, Chủ tịch nhìn nhận như thế nào về việc không tổ chức HĐND huyện, quận, phường?

- Thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường là chủ trương lớn nhằm cụ thể hóa những quan điểm của Đảng về tiếp tục hoàn thiện bộ máy nhà nước, trong đó có tổ chức chính quyền địa phương, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt và hiệu quả của bộ máy hành chính nhà nước. Sau thời gian triển khai thực hiện, theo tôi, lúc này chưa nên bỏ HĐND cấp huyện. Vì thực sự nguồn nhân lực ở cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu, cán bộ vừa thiếu vừa yếu. Khi không tổ chức HĐND huyện, quận, phường nữa có thể sẽ làm giảm vai trò chủ động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Khi không tổ chức HĐND huyện, quận, phường trước hết phải có nguồn nhân lực thực sự mạnh. Nhưng thực tế hiện nay, ví dụ đối với HĐND cấp xã của Tây Ninh, qua đợt Đại hội Đảng cấp cơ sở vừa qua, thì thấy rằng, nguồn nhân lực ở cấp xã chưa bảo đảm yêu cầu. Trong khi đó, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ ở cơ sở, phải đào tạo nguồn nhân lực, đưa cán bộ trẻ, có trình độ, đưa về xã. HĐND cấp xã hoạt động tích cực như vừa qua đều có vai trò hỗ trợ, hướng dẫn của Thường trực HĐND cấp huyện. HĐND cấp xã còn yếu, bây giờ lại không tổ chức HĐND cấp huyện thì quả là khó. Ngoài ra, khi không tổ chức HĐND cấp huyện thì một mảng việc quen thuộc của HĐND cấp này dễ bị bỏ ngỏ là giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp cùng cấp.

- Đồng Nai đang thực hiện Đề án thí điểm thành lập Ban của HĐND cấp xã. Kết quả việc thực hiện Đề án này đã bước đầu cung cấp nhiều thông tin có giá trị thực tiễn khá cao. Trong trường hợp không tổ chức HĐND cấp huyện nữa, có ý kiến đề xuất nên tập trung đầu tư để HĐND cấp xã vươn lên. Cộng với sự “với xuống” của HĐND cấp tỉnh thì có thể sẽ lấp được “khoảng trống” giữa tỉnh và xã?...

- Một trong những mục tiêu của chủ trương thí điểm không tổ chức HĐND cấp huyện là để bỏ một đầu mối. Nhưng, tại sao lại bỏ cấp huyện và đầu tư cho cấp xã trong khi cấp xã hiện nay đang thiếu nguồn nhân lực. Giả sử, bây giờ, chúng ta không tổ chức HĐND cấp huyện và thành lập Ban của HĐND cấp xã, nhưng, với đội ngũ cán bộ cơ sở thiếu như hiện nay thì lấy đâu cán bộ để hình thành tổ chức bộ máy của nhiệm kỳ tới?

- Hiện có 2 luồng ý kiến khác nhau về chủ trương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường. Lập luận cho sự cần thiết nên bỏ HĐND cấp huyện, một số ý kiến cho rằng, HĐND cấp huyện chỉ là cấp trung gian, hoạt động không thực quyền và kém hiệu quả. Ý kiến của Chủ tịch về vấn đề này như thế nào?

- Vừa qua, HĐND cấp huyện hoạt động thực chất, hỗ trợ rất nhiều cho HĐND cấp tỉnh cả trong hoạt động giám sát cũng như quyết định những vấn đề quan trọng trên địa bàn. Còn nói là hoạt động hình thức, theo tôi là do mình chưa trao đầy đủ quyền lực cho HĐND cấp huyện. Theo Luật Tổ chức HĐND và UBND thì HĐND cấp huyện hình thành 3 Ban nhưng các thành viên của Ban lại là có thể hoạt động chuyên trách. Thành ra  hiện nay, khoảng 2/3 tổng số Ban của HĐND cấp huyện không bố trí cán bộ chuyên trách. Thường trực HĐND cấp huyện phải đảm trách thay cho các Ban. Thành viên của Ban chủ yếu là kiêm nhiệm nên nhiều khi không có thời gian hoạt động… Việc HĐND cấp huyện bố trí thời gian cho hoạt động giám sát, kiểm tra cũng còn  hạn chế nhất định. Hay, trong thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng trên địa bàn, chủ yếu là quyết định ngân sách, theo phân cấp trong Luật Ngân sách Nhà nước, cơ quan dân cử cùng cấp có trách nhiệm giám sát. Nhưng, vừa qua, do cơ cấu đại biểu còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu. Ví dụ, cơ cấu thành viên các Ban của HĐND cấp huyện chủ yếu là lãnh đạo, cán bộ các cơ quan chuyên môn của UBND nên trong giám sát, anh em cũng ngại đụng chạm…

- Và nếu không tổ chức HĐND huyện, quận, phường thì giải pháp là gì?

- Trước hết cần tăng cường số lượng cán bộ chuyên trách ở cấp tỉnh, đặc biệt là Lãnh đạo các Ban của HĐND cấp tỉnh. Có như thế mới bảo đảm được yêu cầu là HĐND cấp tỉnh sẽ làm thay chức năng, nhiệm vụ của HĐND cấp huyện, nhất là trong hoạt động giám sát. Vừa qua, khi cần giám sát nội dung gì ở huyện, ở xã anh nhờ vào HĐND huyện nhưng bây giờ, khi không còn HĐND huyện nữa anh phải tự làm. Thứ hai là HĐND cấp xã phải mạnh lên và phải có cán bộ chuyên trách. Một trong những bất cập hiện nay là Thường trực HĐND chỉ có 2 người, trong đó Chủ tịch HĐND là kiêm nhiệm, còn Phó chủ tịch HĐND là chuyên trách và cán bộ giúp việc thì chẳng có ai. Cán bộ giúp việc của Văn phòng UBND đồng thời là cán bộ giúp việc cho Văn phòng HĐND. Chúng tôi cứ hay nói đùa là vừa đá bóng vừa thổi còi thì làm sao bảo đảm  được chất lượng công việc.

Ở cơ quan dân cử vất vả, nhưng hạnh phúc…

- Vừa là Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh vừa là Chủ tịch HĐND tỉnh, với cá nhân Chủ tịch có gì tương tác, hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau giữa giữa hoạt động ở QH và chỉ đạo, điều hành ở HĐND?

- Khóa XII là nhiệm kỳ đầu tiên tôi tham gia QH. QH là trường học lớn, đem lại rất nhiều kinh nghiệm hay và điều bổ ích cho HĐND. Tham gia QH, tôi có thêm nhiều thông tin trên nhiều lĩnh vực, am hiểu hơn về pháp luật, giúp ích cho hoạt động giám sát việc thực thi pháp luật ở địa phương. Ngược lại, hoạt động ở HĐND cũng có mối quan hệ tương tác trở lại đối với hoạt động ở QH. Qua giám sát tại địa phương, tôi biết rõ thực tế và những vướng mắc cụ thể ở cơ sở nên cũng giúp ích khi tham gia xây dựng pháp luật ở QH theo hướng khả thi, thực tế. 

HĐND cũng học được từ QH cách thức tổ chức, tiến hành, điều hành Kỳ họp QH; cách thức giám sát… Rất thuận. Tôi thực sự cảm phục cách chỉ đạo, điều hành Kỳ họp QH của Chủ tọa Kỳ họp QH, đặc biệt là cảm phục Chủ tịch QH, các Phó chủ tịch QH, điều hành các phiên họp rất chặt chẽ, sâu sắc, có ý tưởng sáng tạo, gút vấn đề gọn gàng.

- Với rất thuận lợi, tương tác lẫn nhau như vậy thì có sự phối hợp giữa các hoạt động của QH với HĐND để ngày càng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử ở Trung ương cũng như ở địa phương hay không?

- QH và HĐND tuy không phải là cấp trên - cấp dưới nhưng theo luật và quy chế hoạt động, HĐND chấp hành sự chỉ đạo của UBTVQH, của Chính phủ. Để chuẩn bị cho các Kỳ họp QH, trong chỉ đạo, điều hành, Đoàn ĐBQH tỉnh cố gắng tạo điều kiện để các vị ĐBQH bám sát ngay từ đầu các chương trình hoạt động của QH, UBTVQH, các Ủy ban của QH, nhất là chương trình giám sát. Còn, ở HĐND, Thường trực HĐND tỉnh luôn chủ động mời các vị ĐBQH tham gia vào các đợt giám sát của HĐND, nắm được tình hình thực tiễn trên địa bàn. Khi ra họp QH, đây chính là nguồn thông tin thực tiễn để các ĐBQH của tỉnh phát biểu, đóng góp ý kiến tốt hơn.

- Sau nhiều năm gắn bó và hoạt động ở cả cơ quan dân cử Trung ương cũng như địa phương, cảm nhận của Chủ tịch về “nghiệp” dân cử như thế nào? 

- Làm việc ở cơ quan dân cử nhiều khi cảm thấy rất vất vả. Giữa một bên là hành pháp, một bên là lập pháp, nhiều khi thấy khó xử - vì khi người ta làm mình đi giám sát. Nhưng bù lại, mình có hạnh phúc khi được nhân dân tín nhiệm, gửi gắm và bầu là người đại diện. Qua tiếp xúc cử tri, mình thu nhận được ý kiến, kiến nghị của cử tri, xem xét, chọn lọc và chuyển đến các cơ quan có trách nhiệm. Một trong những thành công của HĐND tỉnh Tây Ninh thời gian qua, có lẽ là ở chỗ chúng tôi đã truyền đạt ý kiến, kiến nghị của cử tri ở mọi góc độ, được các ngành, các cấp đồng tình, ủng hộ. Tất nhiên, không phải ý kiến, kiến nghị hay đề xuất nào của cử tri cũng hoàn toàn chính xác, vậy nên vấn đề là cần có sự tiếp thu, chọn lọc, phân loại và chuyển tới các cơ quan có trách nhiệm.  Đối với những ý kiến, kiến nghị mang tầm vĩ mô, chúng tôi phản ánh trên diễn đàn QH. Và khi được QH tiếp thu, giải quyết, chúng tôi báo cáo với cử tri và cử tri hài lòng. Đây là niềm an ủi và động viên lớn đối với đại biểu dân cử.

- Chủ tịch vừa chia sẻ về sự khó xử khi người ta đang làm còn mình cứ đi giám sát. Có bí quyết hay kinh nghiệm gì không để xử lý hay cân bằng những tình huống như vậy?

- Có lẽ cũng là nghệ thuật. Mỗi người có nghệ thuật riêng trong điều hành, xử sự để công việc trôi chảy. Chất vấn, giám sát không phải đả kích nhau mà nhằm chỉ ra tồn tại và cùng tìm giải pháp khắc phục. Tôi giám sát anh nhằm đôn đốc, nhắc nhở anh làm tốt hơn, vì lợi ích chung. Ăn thua là nghệ thuật điều hành. Chúng tôi không chơi nhau bằng văn bản, có lúc cần văn bản, có lúc phải nói trên diễn đàn, nhưng có lúc lại chỉ là vỗ vai, nói nhỏ với nhau thôi. Chúng tôi đoàn kết và cộng đồng trách nhiệm.

- Ở diễn đàn lớn, Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng đã nói: chân lý và sức thuyết phục không phải ở thái độ gay gắt hay ở lời nói đao to búa lớn mà nằm ngay ở chiều sâu trí tuệ và tình cảm chân thành? Thế còn ở HĐND thì như thế nào, thưa Chủ tịch?

- Tôi rất đồng cảm với Chủ tịch QH. HĐND và UBND rất đoàn kết, gắn bó. Nhưng, đoàn kết ở đây không có nghĩa là xuôi chiều, bằng mặt. Theo chức năng, nhiệm vụ, vị trí của mỗi cơ quan, chúng tôi chân tình chỉ ra những điểm còn tồn tại, hạn chế và cùng tìm hướng khắc phục. Để thực hiện Nghị quyết của HĐND thì cả HĐND và UBND đều cùng phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau để hoàn thành mục tiêu, kế hoạch đề ra.

- Xin cám ơn Chủ tịch!

Lan Tâm thực hiện