Đối trọng

Sự chuyển hướng trong chính sách Đông Nam Á của Mỹ được tiến hành ngay từ khi Tổng Thống Obama lên cầm quyền tại Nhà Trắng, với bà Clinton giữ cương vị Bộ trưởng Ngoại giao. Tháng 7 năm ngoái, chính quyền Mỹ đã ký Hiệp định Hữu nghị và hợp tác với ASEAN nhân Hội nghị thường niên các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ở Thái Lan. Trong cuộc họp báo sau buổi lễ ký kết, bà Hillary Clinton tuyên bố, Mỹ hoàn toàn sát cánh bên cạnh các đối tác ASEAN để đương đầu với một loạt thách thức chung. Quyết tâm dấn thân bên cạnh các nước Đông Nam Á còn được phản ánh trong văn kiện mang tên Các ưu tiên hợp tác được điều chỉnh trong khuôn khổ quan hệ đối tác được tăng cường giữa ASEAN và Mỹ (Revised Priorities for Cooperation under the ASEAN-US Enhanced Partnership) được thông qua vào lúc đó. Ngoài ra, tại Hội nghị ở Thái Lan, Ngoại trưởng Clinton còn đưa ra  Sáng kiến về vùng hạ nguồn sông Mêkông nhằm liên kết trực tiếp 4 nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan với Mỹ

Sau những tín hiệu rõ ràng trên, cùng với Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN lần thứ nhất tại Singapore vào tháng 11, từ đầu năm đến nay Washington đã không ngừng bày tỏ thái độ quan tâm đến Đông Nam Á.

Về mặt chính trị, song song với chuyến công du Việt Nam của người đầu ngành, bộ Ngoại giao Mỹ cũng đã cử nhân vật số ba của mình là ông William Burns đi một vòng 4 nước Đông Nam Á mà bà Clinton không ghé thăm lần này là Thái Lan, Campuchia, Indonesia và Philippines. Mục tiêu được tuyên bố vẫn là để “thể hiện lời cam kết của Tổng thống Barack Obama là sẽ tăng cường quan hệ đối với khu vực Đông Nam Á năng động”.

Đối với từng quốc gia Đông Nam Á cụ thể, Mỹ cũng đã thể hiện thái độ ân cần. Với Lào ngày 13.7 vừa qua, lần đầu tiên từ trước năm 1975 đến nay, một quan chức cao cấp của Vientiane được nghênh tiếp tại Washington. Nhân chuyến công du của Phó thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Lào Thongloun Sisoulith, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Philip Crowley xác định, Mỹ xây dựng quan hệ với Lào như là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm mở rộng sự can dự của Washington vào khu vực Đông Nam Á. Ngoại trưởng Lào đã gởi lời mời bà Clinton đến thăm Lào. Lần cuối cùng một Ngoại trưởng Mỹ thăm Vientiane là cách đây 55 năm.

Đối với Campuchia cũng vậy, ngày 17.7, Mỹ và Campuchia đã tổ chức trọng thể lễ khai mạc cuộc tập trận quốc tế duy trì hòa bình mang tên Angkor Sentinel trên lãnh thổ Campuchia, với sự tham gia của hơn 700 binh sỹ đến từ 23 nước. Đây là tín hiệu mạnh về phương diện quân sự đối với một nước Đông Nam Á trước đây còn bị Mỹ nghi kỵ.

Cũng trong địa hạt quân sự, Mỹ còn mời quân đội các nước như Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Singapore tham gia cuộc diễn tập hải quân quy mô RIMPAC ngoài khơi quần đảo Hawaii, cuộc thao diễn sẽ kéo dài tháng 8. Riêng Thái Lan và Malaysia là hai quốc gia mới tham gia tập trận năm nay. Thậm chí mới đây, theo các nguồn tin báo chí, Mỹ còn cho một chiếc tiềm thủy đỉnh nguyên tử đến Philippines.

Riêng đối với Việt Nam, các tín hiệu thể hiện sự quan tâm cũng rất nhiều. Đáng chú ý là bài diễn văn của bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates tại Cuộc đối thoại Shangri La gần đây. Trong đó, ông Gates đã không ngần ngại tỏ rõ mối quan ngại của Mỹ trước các cản trở mà quyền tự do thông thương ở Biển Đông có thể vướng phải, cũng như quyền tự do phát triển kinh tế của các nước trong vùng.

Bản điều chỉnh dhiến lược quốc phòng định kỳ 4 năm một lần của Mỹ (Quadriennal Defense Review) công bố gần đây đã nêu bật 3 nước Indonesia, Malaysia và Việt Nam - như là những đối tác tiềm tàng về mặt an ninh của Mỹ.

Tất cả các sự kiện trên không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quan hệ Mỹ - ASEAN, mà còn chứng tỏ Mỹ đang hành động để cân bằng thế lực ở trong vùng.

Với những chuyển hướng rõ rệt đó, giới quan sát đang chờ đợi một động thái quan trọng từ phía Mỹ, đó là liệu Ngoại trưởng Mỹ Clinton có tuyên bố là Mỹ mong muốn trở thành thành viên khối Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á hay không. Nếu Mỹ cùng với Nga gia nhập khối này thì cơ cấu mới sẽ đối trọng với cơ chế ASEAN cộng 3 đang chịu ảnh hưởng mạnh của Trung Quốc.

Theo RFI