Vuvuzela - bản sắc của World Cup 2010

World Cup 2010 xứng đáng được coi là World Cup ồn ào nhất trong lịch sử và “tiếng thơm” đó có phần đóng góp chủ đạo của vuvuzela, nhạc khí của người Zulu, ước tính hiện có khoảng 10 triệu người trong số gần 50 triệu người Nam Phi (Tổng thống Jacob Zola cũng là người Zulu).

Vuvuzela, hay còn gọi là lepetata trong tiếng setswana, có hình dáng như một chiếc tù và hay một chiếc kèn trompette, dài khoảng 1m. Nguồn gốc của từ vuvuzela hiện còn khá bí ẩn. Nhiều người khẳng định, vuvuzela xuất phát từ từ zoulou trong đó vuvu có nghĩa là “sản sinh” còn zoulou có nghĩa “làm ra tiếng ồn”. Một số khác thì cho rằng đó là tiếng lóng của một cộng đồng dân cư nhỏ. Hình ảnh hơn, số khác còn ví tiếng vuvuzela đồng âm với tiếng mưa rơi (!) vì khi vuvuzela vang lên trong các sân vận động, nó giống như một cơn mưa âm nhạc đổ xuống đầu các cổ động viên.

Khởi nguồn, vuvuzela được làm bằng sừng koudou, một loại linh dương châu Phi. Sau đó, vuvuzela được làm bằng thiếc và trở nên phổ biến ở Nam Phi trong những năm 1990. Năm 2001, một công ty của Nam Phi là Masincedane Sport bắt đầu nghĩ đến việc kinh doanh mặt hàng này và làm ra những chiếc vuvuzela bằng nhựa. Trên thực tế, tiếng kèn vuvuzela giống tiếng của một đàn voi hay tiếng vo ve của đàn ong hơn là tiếng mưa rơi. Kèn vuvuzela sau đó trở thành phụ kiện không thể thiếu trong các trận đấu của Kaizer Chiefs và Orlando Pirates, 2 đội bóng nổi tiếng của Nam Phi.

Trên thực tế thì khó có thể gọi vuvuzela là một loại nhạc khí, mà nên gọi là kèn hiệu. Tiếng kèn vuvuzela có thể vang đi rất xa. Trong ngày khai mạc World Cup, thậm chí người ta còn nghe thấy tiếng kèn từ ngọn Núi Bàn (Table Moutain) nổi tiếng, cách xa sân vân động 1.000m. Rất nhiều chuyên gia đã cảnh báo về mức độ nguy hiểm của vuvuzela. Ở mức 85 decibels, vuvuzela có thể gây ảnh hưởng đến khả năng thính giác. Nếu ở mức 100 decibels, nó có thể làm cho con người mất đi khả năng thính giác trong khoảng 15 phút. Một bác sỹ ở London thậm chí còn đưa ra nghiên cứu rằng tiếng kèn vuvuzela có thể làm khuếch tán virus gây cảm cúm trong không khí khi công suất lên đến 130 decibel. Để dễ so sánh hơn thì tiếng ồn khi máy bay cất cánh cũng chỉ đạt 150 decibel.

Tiếng ồn của vuvuzela khủng khiếp đến mức người ta đã định cấm nó ở các sân vận động do các huấn luyện viên và cầu thủ phàn nàn là họ mất tập trung và không thể truyền đạt chiến thuật với nhau. Tuy vậy, vuvuzela chính là một phần của World Cup 2010. Vuvuzela được bán với giá 150 rands (15 euros) ở ngoài sân vận động và 3 euros trong các cửa hàng.

Người dân châu Phi cho rằng, vuvuzela là bản sắc của kỳ World Cup đầu tiên trên đất châu Phi, tạo nên bầu không khí đặc trưng trong các sân vận động ở Nam Phi và giúp các cổ động viên úy lạo tinh thần đội nhà. Mỗi chiếc kèn được sơn màu giống như màu truyền thống của đội bóng mà bạn cổ động. Ví dụ, kèn vuvuzela của đội Kaizer Chiefs có màu vàng còn của đội Orlando Pirates có màu đen và trắng. Vuvuzela, trống và âm nhạc chính là bóng đá châu Phi. Người Nam Phi hy vọng, qua World Cup này, hình ảnh chiếc kèn vuvuzela sẽ trở nên phổ biến ở các sự kiện thể thao giống như người Mexico có làn sóng Ola (chỉ các cổ động viên đồng loạt đứng lên tạo thành sóng người ) ở World Cup 1986.

Nhật báo AS của Tây Ban Nha coi vuvuzela là “tiếng kèn trompette của quỷ”, còn tờ Cape Times của Nam Phi thì hài hước hơn: “Cùng với Piennar, Mphela (2 ngôi sao của đội tuyển bóng đá Nam Phi), vuvuzela chính là đồng minh quan trọng của chúng ta”.

Hoàng Vân