Quốc hội Nam Phi: Từ chủ nghĩa Apartheid đến cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên

Ngọc Linh 11/06/2010 00:00

Quốc hội Nam Phi đã trải qua nhiều biến đổi do hoàn cảnh lịch sử phức tạp của mình. Từ năm 1910 đến 1994, Quốc hội Nam Phi chủ yếu do những cử tri da trắng thiểu số bầu ra. Phải đến ngày 27.4.1994, cuộc bầu cử không phân biệt chủng tộc đầu tiên mới được tổ chức.

05-tu-chu-16210-300.jpg

Khi Liên minh Nam Phi được thành lập vào năm 1910, quốc gia này theo mô hình Quốc hội lưỡng viện. Thượng viện lúc đó được bầu gián tiếp thông qua 4 Hội đồng tỉnh, còn Hạ viện chủ yếu do người da trắng bầu.

Chủ nghĩa Apartheid- mảng tối trong lịch sử chính trị

Khi Đảng Dân tộc lên nắm quyền và thực hiện chính sách chia rẽ chủng tộc hay còn gọi là Apartheid, Đảng này đã đẩy nhanh việc xây dựng luật nhằm lấy đi của những người da màu các quyền lợi chính trị vốn đã ít ỏi của họ. Năm 1959, Chính phủ của Thủ tướng Hendrik Verwoerd đã thông qua một dự luật tước bỏ quyền bỏ phiếu của người da màu. Để thực hiện được điều đó đúng theo Hiến pháp Liên bang Nam Phi, cần ít nhất đa số tán thành ở cả hai viện của Quốc hội. Nhưng do Đảng Dân tộc không dành được đa số ở Thượng viện nên Verwoerd tìm cách tăng số thành viên của cơ quan này, bổ nhiệm một số lớn Thượng nghị sỹ, những người có nghĩa vụ biểu quyết cho sự thay đổi.

Nước Cộng hòa Nam Phi ra đời năm 1961 không làm thay đổi vai trò của Quốc hội, nó vẫn chỉ giành cho người da trắng và Đảng Dân tộc vẫn chiếm đa số.

Quốc hội tam viện

Năm 1980, Thủ tướng P.W Botha thông báo các kế hoạch cải cách Hiến pháp. Thượng viện bị bãi bỏ năm 1981 và Hội đồng Tổng thống được bổ nhiệm để tư vấn về Hiến pháp mới, theo đó người da màu và người châu Á được phép có đại diện nhưng người da đen chiếm đa số ở nước này vẫn bị gạt ngoài lề. Theo Hiến pháp năm 1984, Quốc hội được chia làm ba viện tương đương nhau là Viện Hội đồng (House of Assembly) đại diện cho người da trắng, Viện đại diện (House of Representatives) do người da màu bầu ra và Viện đại biểu (House of Delegates) do những người gốc châu Á bầu đại diện cho họ. Cộng đồng đa số da đen vẫn bị tước quyền bầu cử. Mỗi viện đều có Hội đồng Bộ trưởng riêng. Nhưng các quyết định tất cả 3 viện này đều phải chịu sự chi phối của Hội đồng tổng thống do người da trắng kiểm soát.

Cuộc bầu cử năm 1994

Hệ thống thiếu hợp pháp trên bị người da màu và Á châu tẩy chay. Năm 1994, một trong những hoạt động lập pháp cuối cùng của Quốc hội tam viện là thông qua Hiến pháp năm 1994 trước khi cuộc tuyển cử không phân biệt chủng tộc đầu tiên được tổ chức vào ngày 27.4 năm đó, đánh dấu một trang sử mới cho Nam Phi. Tại cuộc bầu cử này, đảng ANC chiếm đa số và ông Nelson Mandela trở thành Tổng thống da màu đầu tiên của Cộng hòa Nam Phi. Từ đó đến nay, ANC liên tục chiếm đa số tại Quốc hội qua 5 kỳ bầu cử.

Ngọc Linh