Về bờ
Truyện ngắn của Trương Anh Quốc

Giáp giữ kỹ tờ báo viết về một vụ chìm tàu. Khủng khiếp quá! Gần chục người chết, cũng chừng ấy người mất tích, trong đó có người quen từng đi tàu chung với Giáp. Chú Dung hiền lành và tốt bụng, người nào cũng quý mến, kính trọng chú. Tuy chức danh cao nhưng chú chưa bao giờ quát tháo hay rầy la cấp dưới, chú lại tận tình chỉ bảo từng li từng tí cho người nào chưa biết. Ở hiền sao chú ấy chẳng gặp được điều lành?

Vừa về nghỉ được một ngày, hôm sau Giáp mua nhang cùng hoa quả đến thắp nhang cho chú. Giáp tìm gần cả buổi sáng mới ra con hẻm vào nhà chú. Đường sá đào bới tùm lum, biển báo, biển cấm, lô cốt ngang dọc bít cả lối đi. Ngày trước gần con hẻm có tiệm bán tạp hóa, bây giờ đường đang làm bụi bặm nhà nào cũng đóng cửa tránh bụi chẳng biết đường nào mà lần. Mà con đường làm lại được đổ nền lên thật cao trông lạ hoắc, chắc là để chống ngập và triều cường khi mùa mưa sắp đến. Thành ra hai dãy nhà hai bên phải bắc cầu thang trèo lên đường trông như những căn hầm bí mật. Lỗi đâu phải do làm đường, mà ai biểu làm nhà trước khi làm đường!
Chưa hết mừng khi đi trúng con hẻm thì Giáp lại lo. Số nhà đã bị đổi khác xưa, Giáp lại làm mất số điện thoại của chú rồi. Nó rảo qua rảo lại mấy vòng rồi hỏi dò, chẳng ai biết chú hết. Hay là chú đã chuyển nhà đi nơi khác? Làm sao đây, chẳng lẽ mang đồ cúng về nhà? Giáp ghé quán cóc uống nước cho đỡ khát. Thật may, người bán quán biết và chỉ chú Dung vừa chuyển nhà cách đó chừng mấy con hẻm, nhà ở gần ngã ba đường có cánh cổng màu xanh nước biển.

Cánh cổng màu xanh nước biển! Nó mừng quá reo lên. Trời ơi, may quá! Nó kịp lấy tay che miệng lại. Sao đi viếng mà lại mừng thế này! Nó nhìn quanh, cũng may không có ai nhìn thấy. Chú vẫn thích màu xanh nước biển này mà. Ừ quên, chú mất rồi đâu có sơn được, chắc là người nhà cho sơn lại màu sơn chú thích mới thế này.
Đứng trước cổng hồi lâu cho định thần Giáp mới nhón chân lấy ngón trỏ bấm khẽ nút chuông. Không biết có người ở nhà không nữa. Tấm cửa kín quá. Nó đứng gần như áp tai vào cửa nghe ngóng. Có tiếng chân đi ra to dần to dần rồi tiếng mở căng cắc. Nó trố mắt nhìn để rơi cả bó nhang.

Ma! Không! Chân chú Dung mang dép nhựa tổ ong, loại dép mang không bao giờ bị trượt chân. Chẳng lẽ mình nhầm? Chẳng lẽ báo chí viết sai, truyền hình đưa tin không đúng? Mà đâu chỉ một tờ báo, một vài đài, sao lại nhầm lẫn được. Có khi nào là bóng ma của chú?

- Chào... chú!

Giáp vừa chào vừa cúi xuống lượm bó nhang đút vội vô bịch ni lông. Chú Dung trông thấy cười khà khà:

- Giấu gì thế cháu? Lâu ngày quá, sao cháu tìm được chỗ này? Dắt xe vào trong đi!

- Sao cháu đọc báo thấy…

- Khà khà. Nhiều người nhầm lắm rồi chứ có phải mình cháu đâu!

Chú pha trà Bắc thơm phức. Vừa uống trà chú Dung vừa hỏi chuyện sức khỏe, gia đình, lâu nay Giáp đi những đâu, có gặp bạn bè cùng đi lúc trước không?

- Chú có còn nhớ anh Đưng không?

- Khà khà. Thằng Út chứ gì?

- Dạ. Ảnh đi lại mấy tháng thì vợ ảnh bỏ nhà theo người khác, ảnh về lâu rồi mà cháu cũng chưa liên lạc được. Chú có biết nhà ảnh đâu không?

- Không biết nó còn ở chỗ cũ hay đã chuyển nhà mà có lần tới thấy đóng cửa! Tội nghiệp quá ha, khi nào có tin gì nhớ nhắn chú đến an ủi nó một tiếng. Khổ cho nó và thủy thủ tụi mình quá. Mà cũng thật bất hạnh cho vợ của họ, vò võ một mình ai mà chịu thấu.

- Chú nói thế làm cháu không dám lấy vợ quá.

- Số trời cả mà, chẳng thể nào lựa chọn được đâu cháu.

- Cháu cũng hy vọng thế, người tốt bao giờ cũng nhiều hơn…

Chú vào trong thay đồ. Hôm nay cô nhà về quê, mình chú ở nhà chưa nấu nướng gì, thôi thì chú cháu ra quán bờ sông ngồi cho mát. Cũng lâu rồi không được ngồi cụng ly với chú. Nay đi viếng chú mà lại được gặp chú thế này thì còn chi bằng.

Giáp đề máy, chú ngồi lên xe, chú chỉ ra đường lớn dông tuốt xuống gần cầu rẽ phải. Đâu phải cuối tuần mà quán đông và ồn ào dữ. Không còn chỗ tốt chú cháu đành ngồi gần lối đi. Gần lối đi vé số dạo cứ qua lại nằn nì. Gần lối đi chốc nữa đi toa lét cũng tiện chứ hề gì! Bây giờ thức ăn thừa mứa ăn uống lại khó khăn, ra bờ sông kiếm đĩa bông thiên lý, bầu bí hay tép, cá lia thia uống bia cho dễ trôi. Thời buổi ăn uống gì cũng sợ ngộ độc sợ ung thư, người ta ngại ăn thịt cá cao mỹ mà tìm về những thứ hoang dã tự nhiên, thức ăn cho gia súc gia cầm xưa kia nay bỗng trở thành đặc sản. Mà dàn tiếp viên trẻ đẹp hở rốn hở ngực mông mẩy thế kia thì không chỉ bờ sông mà bờ mương bờ ruộng cũng thích. Khi tiếp viên rót bia vào ly, bọt sủi lên rạo rạo như đàn ong ruồi bay qua, nhìn là muốn uống rồi.

- Cụng ly cái đi!

- Trăm phần trăm! Một hai ba…

Trong khi chờ món, nhai tạm đậu phộng còn nóng hổi. Không biết bổ ngang bổ dọc thế nào mà món khai vị của dân nhậu luôn là đậu phụng rang.

Chú vốn ít nói, có rượu bia vô chú trở nên hoạt bát hẳn. Nhất định hôm nay Giáp sẽ được nghe một câu chuyện thật li kỳ. Chuyện tàu chìm, chuyện tai nạn trên biển mà chú đánh vật với sóng gió của biển cả thế nào.

- ?

- Chú nghỉ đã hơn năm nay rồi có đi nữa đâu!

- ?

Chứ sao lại không thật!

- ?

Chú nhìn ra phía sông xa mặt buồn hiu hiu. Gió sông thổi vào mát rượi. Phía ngoài cửa sông tàu ghe đi lại tấp nập, tiếng còi hụ vang dài cả một khúc sông. Chú thở dài:

- Chú có lỗi. Tại chú, bác ấy mới bỏ lại mẹ già con thơ! 

- Sao lại thế hở chú?

- Ban đầu chú không cho nhưng bác ấy cứ theo nài nỉ mãi. Chú nghĩ ai lại đem cần câu cơm cho mượn, không may bị mất thì làm sao. Bác ấy bảo mỗi tháng trả cho một vài “lít”, nếu không cần bác ấy mượn làm gì! Thôi thì bác ấy cần, mình ở nhà lại có chút ít để tiêu vặt, tiện cả đôi đường. Nghĩ cũng tội, tay nghề, kinh nghiệm bác ấy đâu thua kém ai, bác ấy đã quá tuổi thi cử, bây giờ muốn làm nhỏ tuổi phải về quê.

 - Khai nhỏ tuổi phải không, mà có khó không chú? 

 - Cũng dễ. Phải làm đơn cớ mất. Nghĩ cũng kỳ cục, đã mất rồi còn phải làm đơn là mất ở đâu, lúc nào… Mà cũng chỉ khai sụt vài ba năm chứ đâu được nhiều. Mỗi lần làm là mỗi lần tốn kém. Rõ khổ! Nhiều người muốn về hưu non không được, lại không ít người đã quá tuổi nhưng còn khỏe muốn đi làm thêm dăm năm cũng chẳng xong. Lao động mà tính theo tuổi làm quái gì không biết, sao không dựa theo sức khỏe có hay hơn không. Bởi thế không ít người đi làm sử dụng bằng mua, mà chuyện mua bằng đâu phải là khó, chỉ tội bác ấy không quen biết. Nhiều đứa có dây nhợ, vừa ra trường, chưa đi làm ngày nào đã có bằng sĩ quan hẳn hoi. Tiến sĩ còn mua bằng huống chi là lao động phổ thông. Có tiền chúng mua bằng mặc kệ, ghét nỗi kiến thức rỗng nhưng chúng coi trời bằng vung, vạ lây cho những người đi chung. Đi chung với chúng có ngày chết chùm. Thế mà chết chùm thật! 

Chú nâng cốc hớp một ngụm, quẹt bọt trắng dính bên mép.

- Bác ấy cũng vì miếng cơm manh áo mà phải bỏ mạng. Bác ấy chỉ đi cận hải chứ có đi xa xôi gì đâu. Vô phúc, tàu gặp tai nạn chỉ cách bờ có mấy hải lý…

- Sao gần thế mà không có tàu ghe nào ứng cứu hở chú?

- Có tàu của cảnh sát biển vừa mua về còn mới tinh nhưng không cứu được…

- Sao lạ vậy?

- Tại nó đang kéo… đuôi một tàu dầu đang làm hàng. Làm sao mà bỏ dở để đi cứu người cho được!

- Tàu dịch vụ dầu khí đâu cả rồi? Sao lại làm tréo cẳng ngỗng thế hở chú?

- Thế mới chết người chứ!

Sẵn lúc tiếp viên ngoe ngoẩy cái mông mẩy đi ngang rót vào hai ly đầy mắp. Chú lại giục:

- Chú cháu ta nâng cốc nào!

- Dôôô!

Chú dốc ngược chiếc cốc rồi đặt xuống bàn cái cộp. Có vẻ chú đã gật gà gật gù:

- Mà cũng lạ, nghe nói chuyến đó có một người lên bờ nhậu xỉn quá, tàu chạy rồi không ra kịp. Đúng là số đỏ như là được sinh lại lần thứ hai. Nhậu đôi khi cũng có lợi, có thể cứu được mạng sống của mình. Thoát chết, người ấy làm tiệc lớn ăn mừng ở nhà hàng mấy sao, ai ngờ tan tiệc về lại bị xe cán chết tươi. Lưới trời rộng quá…

Thấy chú cứ nói chuyện sa đà, Giáp giục:

- Thôi chú cháu mình về, bữa khác gặp tiếp được không chú?

- Cái thằng này, mày nói chú xỉn rồi hay sao? Về là về thế nào?

Chú lắc lư và mắt lòe nhòe. Có dấu hiệu chú đã nói lắp nhưng vẫn giục Giáp nâng cốc. Một tay chú cầm cốc, tay kia vịn vào mặt bàn rung rung.

- Hôm nay không say không về, không say là không về…

Chợt có người đàn ông to béo tóc xoăn liêu xiêu đi ngang qua bàn. Một mắt chú Dung nheo nheo một mắt tròn xoe. Mặt chú tái xanh, trán lấm tấm mồ hôi hột như đối mặt với một bóng ma. Chú dụi dụi mắt nhìn cho rõ. Người đàn ông to béo dừng lại nghiêng nghiêng nheo mắt dòm chú rồi đưa tay ra bắt. Chú rụt tay lại như vẫn còn sợ.

- Bác khỏe chứ? Người đàn ông hỏi.

- Trời đất! Thế này là thế nào? Chứ không phải bác Tư đã...

- Đi là đi thế nào được! Người ta nhầm cũng như với bác thôi. Hổm rày bận bịu quá em chưa đến gặp bác được, bác thông cảm cho. Gặp bác ở đây còn gì tốt bằng, cho em gởi nốt mấy tháng còn lại và xin đền bù thêm cho bác một ít…

- Cái gì? Bác đem bằng của tôi cho người khác mượn à?

- Em xin lỗi! Cái thằng kia cần gấp quá em không kịp đến xin ý kiến bác. Nếu chờ thì thằng ấy lấy bằng của người khác mất nên em liều sẽ nói lại với bác sau. Dễ gì có dịp tốt như thế! Nào ngờ…

- Ngộ nhỡ bị phát hiện thì sao?

- Phát hiện thế nào được! Người ta kiểm tra làm quái gì, cái nghề phá sơn lâm đâm hà bá này ai nghĩ là không có nổi cái bằng và dăm chứng chỉ để đi làm chứ! Bằng cấp bây giờ mua dễ ợt! Mà nếu có phát hiện cũng chả sao, bán thuốc Tây mở phòng mạch trực tiếp ảnh hưởng sức khỏe và tính mạng bệnh nhân mà người ta mướn bằng làm hà rầm kia kìa, có sao đâu...

Giáp gãi gãi đầu. Thật thế kia à? Đúng là mình đi xa lâu ngày đâm lạc hậu. Ngồi trước hai người chết hụt, Giáp chợt nghĩ đến những chuyến đi sắp tới của mình. Mình đâu chọn được người đi cùng. Những người liên quan đến tính mạng của mình, biết người nào dùng bằng thật hay giả hả trời?

Chợt có tiếng kêu thất thanh:

- Cướp! Cướp!

Thấy một thanh niên chạy ngang, Giáp thò nhanh chân ra ngáng. Tên thanh niên ốm nhách ngã sóng soài trên sàn. Vài người trong quán xô lại đè chân kẹp cổ. Cô bán bánh tráng dạo chỉ vào mặt cái thằng ốm nhách:

- Cướp vé số của trẻ em hả mậy? Mẹ nó có chồng khác, cha nó bị chìm tàu chết, nó bỏ học đi bán vé số sống qua ngày mà mày cướp của nó hả mậy?

Chú Dung tiến lại gần cô bán bánh tráng hỏi nhỏ:

- Có phải cha đứa bé bị chìm tàu chết không chị?

- Ai nói láo làm chi!

- Có phải không bác Tư?

Bác Tư gật gật đầu không dám nhìn thẳng vào chú rồi cầm cọc vé số rút mấy tờ. Mọi người xúm lại, cọc vé số đứa bé sạch trơn trong chốc lát.

Đứa bé lủi thủi rời quán.

Chú Dung nheo nheo mắt, đứa bé có vẻ quen quen như là gặp đâu đó rồi thì phải.

Chú gọi tính tiền rồi hối Giáp chở mình chạy theo đằng sau… Sao mấy hẻm ngóc ngách này chú Dung thấy quen lắm! Giáp rà rà xe mãi cho đến lúc đứa bé nhảy chân sáo lên thềm móc chìa khóa mở cửa. Chú Dung tròn xoe mắt: là nhà thằng Út!