Kịch bản không phải luôn luôn đẹp
Theo dự báo mới nhất về tình hình kinh tế Việt Nam của một số ngân hàng lớn trong khu vực và thế giới, trong đó có Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), tăng trưởng năm 2009 sẽ dao động trong khoảng 4,5-4,7% và tăng trưởng năm 2010 vươn lên mức 6,5%. Tăng trưởng năm 2010 đạt 6,5% cũng là mức mà Chính phủ dự báo. Tuy nhiên, với mức thâm hụt ngân sách đang tăng và sức ép lạm phát, thâm hụt trong cán cân thanh toán như hiện nay, nếu không bảo đảm cân bằng giữa kích thích tăng trưởng thông qua các biện pháp kích cầu và giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô thì con số 6,5% không dễ gì đạt được.
Các biện pháp kích thích tài chính và ngân sách năm 2009 được đánh giá sẽ tác động tích cực đối với ngân sách năm 2010. Vào khoảng nửa đầu năm 2009, do việc nới lỏng chính sách tiền tệ vẫn không đủ mạnh để ngăn chặn đà giảm nhanh của tăng trưởng kinh tế, Chính phủ đã đưa ra biện pháp kích thích nền kinh tế như: hoãn thuế và hoàn lại các khoản vay ngân sách từ năm 2009 tới năm 2010 và đưa các khoản chi tiêu của năm 2010 xuống năm 2009... Liệu pháp này đã làm dịu hẳn những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đối với nền kinh tế Việt Nam. Tại Kỳ họp thứ Năm, QH Khóa XII đã quyết định điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng năm 2009 từ 6,5% xuống còn 5,5% và thâm hụt ngân sách không vượt quá 7% . Như vậy thâm hụt ngân sách sẽ tăng lên. Tuy vậy, thu ngân sách vẫn được kỳ vọng dựa trên những dự đoán về giá dầu thế giới và kết quả doanh thu. Doanh thu thực tế có thể vượt mức dự kiến do giá dầu thế giới tăng cao hơn và việc quản lý thuế đã được cải thiện.
| Lạm phát đã giảm mạnh còn 2% trong tháng 8, so với mức 28,3% cùng kỳ năm 2008 do giá dầu thế giới đã giảm xuống và tăng trưởng kinh tế trong nước cũng chậm lại. Tuy vậy, sức ép lạm phát xuất hiện trở lại trong quý II khi giá hàng hóa cơ bản tăng trưởng đi lên. Để kích thích hoạt động kinh tế và hạn chế tỷ lệ thất nghiệp, Ngân hàng Nhà nước đã nới lỏng đáng kể chính sách tiền tệ vào cuối năm 2008 và đầu năm 2009, và luôn duy trì chính sách nới lỏng này đến nay. Lượng tiền dự trữ hàng năm nhanh chóng tăng từ 13,7% trong quý III/2008 lên tới 26,7% trong quý I/2009, trước khi có một sự giảm tài sản nước ngoài của Ngân hàng Nhà nước kéo mức tăng trưởng chậm lại còn 21,2% trong quý II. Nhờ các khoản hỗ trợ lãi suất trong gói kích thích kinh tế, tăng trưởng tín dụng và nguồn cung tiền tệ đã tăng trong nửa đầu năm 2009. ______________________ Chỉ tiêu dự kiến năm 2010 |
Những dự báo tích cực về kết quả KT-XH năm 2010 của Ngân hàng Phát triển châu Á dựa vào giả định Chính phủ sẽ không thông qua các biện pháp kích thích tài khóa bổ sung vào năm tới, đồng thời Ngân hàng Nhà nước tiếp tục các chính sách tiền tệ thắt chặt hợp lý. Mặt khác, dự báo cũng dựa trên giả định Ngân hàng Nhà nước sẽ xóa bỏ khan hiếm ngoại hối thông qua việc tạo sự linh hoạt hơn cho tỷ giá tham chiếu, áp dụng các chính sách tiền tệ thắt chặt hơn và tăng bán ngoại tệ. Trong khi đó, có nhiều dự đoán về việc năm 2010 ngành dầu khí sẽ duy trì sản xuất dầu ở mức 15,5 triệu tấn, giảm nhẹ so với năm 2009. Có thể, đây cũng chính là cơ sở khiến Chính phủ đưa ra dự kiến tăng trưởng kinh tế năm 2010 đạt 6,5%.
Trong khi đó, lạm phát năm 2010 được dự kiến ở mức 8,5% do cung tiền tăng nhanh trong năm 2009 và giá hàng hóa thế giới được dự kiến sẽ tăng cả năm 2009 và năm 2010. Thâm hụt tài chính được dự báo sẽ giảm xuống còn 4,5% trong năm 2010. Trong khi đó, giá dầu thế giới được dự báo sẽ tăng, do vậy doanh thu tăng, tăng trưởng kinh tế nhanh hơn và việc hoãn thanh toán một số khoản thuế từ năm 2009 đến năm 2010 (cũng là một phần của biện pháp kích thích kinh tế) sẽ giúp tăng nguồn thu cho ngân sách. Đồng thời, chi tiêu năm 2010 sẽ giảm vì kinh phí đã được lên kế hoạch cho năm 2010 đã được chuyển xuống thực hiện trong năm 2009 (nằm trong chính sách kích thích kinh tế năm 2009). Và đến nay, chưa có thông tin nào cho thấy Chính phủ sẽ có kế hoạch bơm thêm tiền hỗ trợ vào năm 2010.
Các khoản nợ công và nợ có bảo đảm của Việt Nam được Ngân hàng Phát triển châu Á dự đoán ở khoảng 46% GDP năm 2010, trong khi Chính phủ dự kiến khoảng 44% GDP. Do nhiều khoản nợ là ưu đãi nên giá trị hiện tại của nó sẽ giữ ở mức dưới 20% GPD. Thâm hụt tài khoản vãng lai dự kiến tăng từ 7% GDP năm 2009 lên 8% năm 2010. Nhu cầu bên ngoài mạnh hơn và giá cả hàng hóa xuất khẩu cao hơn sẽ làm tăng xuất khẩu và dòng kiều hối chảy về sẽ tăng lên. Song việc tăng xuất khẩu vẫn chưa đủ bù đắp việc tăng nhập khẩu nhờ sự tăng trưởng kinh tế mạnh hơn, nguồn tín dụng thương mại và ngoại hối và giá hàng hóa nhập khẩu tăng. Cán cân thanh toán trung chuyển thành thặng dư nếu dòng chảy vào tăng như dự kiến.
Tuy nhiên, kịch bản phát triển kinh tế- xã hội không phải luôn luôn đẹp. Rủi ro đối với viễn cảnh này được các nhà tài chính nước ngoài chỉ ra chính là sự đi xuống của nền kinh tế. Về tác động bên ngoài, nền kinh tế toàn cầu đang dần phục hồi nhưng vẫn yếu hơn dự tính. Chính điều này sẽ tác động kìm chế sự tăng trưởng của Việt Nam; và giá hàng hóa thế giới tăng sẽ khiến gia tăng chỉ số giá tiêu dùng. Trong khi đó, nội tại nền kinh tế cũng có những rủi ro, đó là sức ép của lạm phát và kỳ vọng phá giá nội tệ có thể làm giảm nhu cầu đối với tài sản có mệnh giá tiền đồng. Trong trường hợp đó, tỷ giá hối đoái chợ đen sẽ giảm đáng kể và lạm phát có thể trở lại mức 2 con số. Thâm hụt tài khoản vãng lai sẽ cao hơn mức dự tính vì nhập khẩu đầu cơ sẽ tăng vọt như đã từng xảy ra ở nửa đầu năm 2008. Những biến động kinh tế vĩ mô và các biện pháp ổn định sẽ gây ra sự tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến. Trong khi đó, tại Phiên họp thứ Hai tư của UBTVQH, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc cũng khẳng định, năm 2009 có tới 7/25 chỉ tiêu Quốc hội đề ra Chính phủ không đạt được. Đó là các chỉ tiêu về tạo việc làm, đào tạo nguồn nhân lực, xuất khẩu và tỷ lệ khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Những chỉ tiêu này sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng các năm sau.
Nắm bắt được tình hình này, Ngân hàng Nhà nước đã bắt đầu có những biện pháp kiểm soát lạm phát và làm giảm khả năng phá giá đồng nội tệ, cam kết hạn chế sự tăng trưởng tín dụng và khả năng thanh khoản xuống còn 30% trong năm 2009. Đồng thời yêu cầu các ngân hàng thương mại quốc doanh hạn chế tăng trưởng các khoản cho vay xuống 25% trong năm 2009; yêu cầu các ngân hàng thương mại thắt chặt tín dụng tiêu dùng và mua bất động sản, cổ phiếu. Mới đây, Ngân hàng Nhà nước cũng cam kết không giảm tỷ giá hối đoái tham chiếu trong tương lại gần và tăng nguồn cung ngoại tệ trong thị trường chính thức. Và, thắt chặt chính sách tiền tệ trong năm 2010 để hỗ trợ tiền đồng và hạn chế áp lực lạm phát vẫn được nhiều doanh nghiệp hy vọng.