Còn lại 30% các em độ tuổi từ 3-5 không được đến trường ?

Với 15 phút "vào đề", Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân trở thành thành viên Chính phủ có thời gian đọc báo cáo dài nhất trong số các thành viên Chính phủ trả lời chất vấn trước đó. Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng đã phải nhắc nhở, đề nghị Bộ trưởng nói tóm tắt.

Cũng bởi giáo dục là vấn đề quan trọng hàng đầu của quốc gia nên mọi chất vấn đều sắc nét, trực diện và đi vào bản chất của vấn đề. Vẫn với cái tâm của người đứng đầu ngành, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng thẳng thắn nhìn nhận những thiếu sót của ngành, chỉ ra cả những bức xúc mà ngành giáo dục chưa thể giải quyết...

Bộ sẽ xem xét và rà soát lại giáo dục mầm non

Ám ảnh trước hiện tượng một số nhà trẻ, lớp mẫu giáo ngoài công lập không bảo đảm cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên thì không được đào tạo… Đại biểu Hồ Quốc Dũng (Bình Định) cho rằng, chất lượng giáo dục của các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập đang bị thả nổi, và đặt câu hỏi: “Bộ trưởng có biện pháp gì để chấn chỉnh hiện tượng này?”.

Người đứng đầu ngành giáo dục thừa nhận là có tình trạng này, và nói: “Bộ đã chỉ đạo kiểm tra trực tiếp, đó là những cơ sở chưa đạt tiêu chuẩn, chưa được cấp phép”. Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng đã yêu cầu các địa phương rà soát lại các cơ sở, bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên của các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (Tây Ninh) tiếp tục chất vấn: theo Báo cáo giải trình của Bộ trưởng trước phiên họp trong phiên thảo luận của các đại biểu về Đề án đổi mới cơ chế tài chính trong giáo dục - đào tạo thì Bộ trưởng có trả lời rằng đến nay, có 70% các em trong độ tuổi từ 3-5 tuổi được đến trường. Vậy tôi xin hỏi Bộ trưởng còn lại 30% nếu các em trong độ tuổi từ 3-5 tuổi không được đến trường trong khi chúng ta chưa phổ cập mẫu giáo 5 tuổi. Vậy khi các em bước vào bậc học phổ thông lớp 1 thì các em có bắt kịp được với chương trình giáo dục đào tạo hiện nay hay không? Vậy vấn đề này sẽ giải quyết ra sao và giải pháp tới như thế nào?

Đây là điều mà Chính phủ, ngành giáo dục rất bức xúc. Bộ trưởng Nguyễn Thiện nhân cho biết. Vì vậy, hiện nay ngành đang xây dựng lộ trình, phấn đấu từ nay đến năm 2015 ít nhất là 95% các em đi học và học 2 buổi/ngày. Hiện nay thực tế riêng trẻ 5 tuổi đã được khoảng 90% nhưng không phải 2 buổi/ngày, nhiều nơi chỉ học một buổi hoặc không đủ số tháng trong năm. Hiện Bộ cũng có giải pháp là những vùng miền núi các em phải được bồi dưỡng cấp tốc trong hè trước khi vào lớp 1, nhưng về lâu dài phải thực hiện phổ cập mầm non 5 tuổi. Trong điều kiện kinh phí chưa đủ để phổ cập nhóm 3 - 5 tuổi như hiện nay, Chính phủ triển khai giải pháp tập trung cho 5 tuổi để tất cả các em có điều kiện chuẩn bị.

Dường như còn quá nhiều vấn đề đối với giáo dục mầm non, Đại biểu Nguyễn Duy Hữu (Đăk Lăk) truy vấn: tại sao đến nay Bộ vẫn chưa xây dựng được Dự án phát triển giáo dục mầm non? Bộ trưởng Nguyễn Thiện nhân cho biết, Bộ đang làm các đề án phát triển mầm non từ nay đến năm 2015 trong đó tập trung vào 3mục tiêu: phổ cập mầm non 5 tuổi; Mầm non 3-4 tuổi thì duy trì ít nhất là như cũ công lập và nâng cao chất lượng và Xây dựng mỗi huyện có 1 - 2 cơ sở mẫu mực để làm nơi trao đổi kinh nghiệm phát triển.

Về vấn đề giáo dục mầm non, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng khẳng định, giáo dục mầm non là cấp giáo dục đầu tiên trong toàn bộ hệ thống giáo dục của nước nhà. Là nền tảng để hình thành nên tính cách, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất đối với con người Việt Nam sau này nên đây là giai đoạn cực kỳ quan trọng. Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng như các ngành, các cấp phải quan tâm đến việc này. Thời gian qua, giáo dục mầm non chưa được quan tâm đúng mức, kể cả về đầu tư, kể cả về kiểm tra, thanh tra tạo điều kiện để giúp cho cấp học này có chất lượng cao hơn.

Thi theo cụm và chấm chéo có phải là giải pháp chống tiêu cực?

Truyền đạt tâm tư của các cử tri gửi gắm, ĐB Nguyễn Đình Liêu (Ninh Thuận) lên tiếng: “Kỳ thi tốt nghiệp THPT theo cụm vừa qua gây tốn kém và phiền hà cho học sinh, Bộ trưởng đánh giá như thế nào?”. Bộ trưởng cho biết, thi theo cụm không phải là hình thức mới, trước đó có địa phương đã làm, chỉ có điều năm nay tổ chức thi theo cụm trên phạm vi rộng là quốc gia. “Mục tiêu là để giảm tiêu cực, có kết quả tin cậy” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, tổ chức thi tốt nghiệp theo cụm là việc làm để chuẩn bị cho năm sau thực hiện kỳ thi hai trong một (lấy kết quả của thi tốt nghiệp THPT làm căn cứ để xét vào các trường ĐH - PV). Bộ trưởng giải thích, tổ chức thi theo cụm có những điểm lợi là học sinh sẽ tự giám sát lẫn nhau, hạn chế được việc “quay cóp”, nhắc bài. Bộ trưởng khẳng định: “Thi theo cụm không gây khó khăn cho việc đi lại”. Bộ trưởng làm rõ, khi chưa tổ chức theo cụm thì có 8.700 học sinh không đến dự thi, nhưng năm nay tổ chức kỳ thi theo cụm thì số này giảm, còn 5.600 học sinh không đến dự thi. Bộ cũng chỉ đạo "không tổ chức thi cụm ở mức gây khó khăn cho việc đi lại của các em", cho nên để địa phương quyết định chỗ nào là 1 cụm 3 trường, chỗ nào 1 cụm 2 trường và thậm chí không có cụm nào.

Bộ trưởng cũng cho hay, chấm chéo không phải là anh chấm trường tôi, tôi chấm trường anh mà là chấm đan xen nhau, như vậy sẽ khắc phục được tình trạng nâng điểm khi sang năm lấy kết quả của thi tốt nghiệp THPT để xét vào các trường ĐH. Vấn đề chấm chéo và thi cụm Bộ sẽ có hội nghị chuyên đề đánh giá vấn đề này.

Chưa thoả mãn, đại biểu Nguyễn Duy Hữu (Đăk Lăk) bức xúc: “Thi theo cụm đã làm hàng trăm em mất cơ hội vào các trường ĐH vì không đến được điểm thi”. Bộ trưởng nói: “Chúng ta không làm mất cơ hội của các em, tỷ lệ bỏ thi năm nay giảm 3.000 em, tức là có thêm 3.000 em nữa có cơ hội”.

Vẫn ở nội dung trên, không thỏa mãn với văn bản trả lời mà Bộ trưởng đã gửi, ĐB Thái Thị An Chung (Nghệ An) nêu vấn đề: “Cử tri cho rằng, thi như vậy thì thuận tiện cho ngành nhưng khổ cho dân. Bộ trưởng thì cho biết đây là kỳ thi được tổ chức tốt nhất trong những năm gần đây. Dựa vào đâu để đánh giá như vậy?”.

Bộ trưởng: “Về mặt tổ chức có phức tạp hơn nhưng chúng ta đã làm chủ được công đoạn này”. Bộ trưởng khẳng định: “Trên tất cả các tiêu chí, việc tổ chức thi năm nay là tốt nhất trong các năm”, và chứng minh: số học sinh vi phạm giảm, năm 2008 có 882 học sinh, năm 2009 có 299 học sinh; năm 2007 có 32 giám thị vi phạm, năm 2008 có 15 trường vi phạm, năm 2009 chỉ có 3 giám thị vi phạm.

ĐB Phạm Phương Thảo (TP Hồ Chí Minh) tha thiết: “Mong Bộ trưởng xem xét lại để giảm áp lực trong thi cử”. Bộ trưởng giải thích: “Nếu duy trì hai kỳ thi, mỗi kỳ thi cách nhau một tháng, mỗi kỳ thi có hơn 1 triệu em thì áp lực vô cùng lớn. Còn duy trì thi ĐH thì các lò luyện thi tiếp tục phát triển”. Trước thông tin, có học sinh phải đi 200 km để đến điểm thi, Bộ trưởng phủ nhận: “Không có học sinh nào phải đi 200 km để đi thi cả”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng đánh giá, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng có nhiều cố gắng, luôn luôn tìm tòi, sáng kiến, đổi mới, cải tiến nhưng trong dư luận cũng nói sợ đổi mới hơi nhiều quá, có khi chưa ổn định gây những xáo trộn không cần thiết. Chủ tịch đề nghị nên có tổng kết đánh giá thật sâu sắc mặt được, mặt chưa được để rút kinh nghiệm... xung quanh vấn đề thi vấn còn phải tiếp tục nghiên cứu, cải tiến.

 “Nóng” vấn đề sách giáo khoa

Trăn trở với vấn đề sách giáo khoa, ĐB Trần Văn Kiệt (Vĩnh Long) chất vấn, thực trạng nhiều năm qua bộ sách giáo khoa của nước ta đổi mới, cải cách, thay thế... làm cho xã hội không đồng thuận gây tốn kém cho học sinh và phụ huynh?

Bộ trưởng Nguyễn thiện Nhân cho hay, về sách giáo khoa, bộ sách trước chúng ta dùng từ những năm đầu 1980, sau khi dùng 20 năm thì rõ ràng phải có nhu cầu xây dựng bộ sách giáo khoa mới. Thực hiện chủ trương đó Bộ đã tổ chức biên soạn từ năm 2002. Vì giáo dục có tính liên tục nên không thể thay một lúc cả 12 lớp trong 1 năm, năm 2002 thay lớp 1 và lớp 6; năm 2003 lớp 2 và lớp 7 cứ thế dồn lên và đến năm 2008 - 2009 thay lớp 12 là xong. Như vậy mỗi một năm ngành chỉ thay ở 2 lớp, lớp nào đã thay rồi thì không thay nữa, không có việc năm nào ngành cũng thay sách giáo khoa, chỉ thay sách chưa đến lượt mà thôi. Như vậy hết năm 2009 chúng ta thay đủ môt vòng từ lớp 1 đến lớp 12.

Bây giờ làm gì tiếp? thay rồi thì phải có đánh giá. Năm vừa rồi tuy rằng mới thay lần 1 nhưng Bộ đã lần đầu tiên tổ chức đánh giá chất lượng sách giáo khoa  toàn quốc , dự kiến năm 2010 khi chúng ta thực hiện thay sách lớp 12 được 2 năm thì tổ chức đánh giá lần thứ 2, trên cơ sở đó chuẩn bị xác định xem sắp tới có phải điều chỉnh nội dung hay không, nếu phải điều chỉnh nội dung thì phải vừa phù hợp với xu thế của thế giới, vừa phù hợp điều kiện Việt Nam.

Đối với chương trình giáo dục phổ thông, các ĐBQH đều cho rằng còn quá nặng. Trách nhiệm của lãnh đạo Bộ giáo dục và đào tạo trong việc sai sót nội dung sách giáo khoa, nhất là đối với môn lịch sử từ lớp 4 đến lớp 12 sẽ ra sao?

Cùng chung với nỗi lo của các đại biểu về giáo trình, chương trình đào tạo quá nặng mang tính nhồi nhét, học không đi đôi với hành, ĐB Phạm Phương Thảo (TP Hồ Chí Minh) bày tỏ: “Phải có lộ trình để khắc phục cái cặp nặng của học sinh chứ để đến năm 2015 thì hơi muộn”. Bộ trưởng hứa: “Năm 2010 sẽ có báo cụ thể cử tri cả nước về việc này”.

Đối với vấn đề in sách giáo khoa, Bộ khẳng định một lần nữa với Quốc hội, việc biên soạn sách hiện nay làm theo quy định hiện hành, tức là ngành giáo dục và đào tạo phải tổ chức biên soạn sách, còn in thì không nhất thiết là Bộ giáo dục và đào tạo in.

Quản lý các cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài như thế nào?

Đại biểu Trần Hoàng Thám (TP Hồ Chí Minh) “đòi nợ” Bộ trưởng về nội dung câu hỏi “Bộ trưởng có biện pháp gì để nâng cao hiệu quả việc quản lý các cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài?” mà đại biểu này đã đặt ra tại kỳ họp trước. ĐB Thám muốn biết, đến nay đề nghị của ĐB đã được Bộ trưởng giải quyết đến đâu?

Vừa qua, cấp quốc gia đã có tổ chức 3 đợt kiểm tra các trường có sự tham gia, đầu tư của nước ngoài. Đợt thứ nhất là tháng 4.2002, lúc đó Bộ Giáo dục - Đào tạo chủ trì kiểm tra toàn quốc các chương trình liên kết đào tạo. Đợt thứ hai là tháng 12.2008, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì kiểm tra các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài về giáo dục và đào tạo mà phương thức có lợi nhuận. Đợt thứ ba là tháng 4 vừa rồi Bộ Giáo dục - Đào tạo có kiểm tra. Qua đánh giá cho thấy đa số các trường, cơ sở này thực hiện cam kết trong quá trình đăng ký hoạt động.

Nhưng cũng có một số hạn chế, chẳng hạn như có những trường đăng ký đào tạo những ngành về kỹ thuật công nghệ nhưng sau năm năm hoạt động chưa triển khai, chỉ triển khai những ngành có khả năng ít đầu tư, hoặc có những trường vừa đăng ký để xin tuyển sinh nhưng đồng thời lại đăng ký tuyển sinh. Giám sát tài chính của chúng ta chưa tốt.

Để quản lý tốt các trường có yếu tố nước ngoài, Bộ Giáo dục - Đào tạo đang hoàn thành dự thảo Nghị định về việc quản lý lĩnh vực này, cuối tháng 6 đầu tháng 7 sẽ trình Chính phủ.

Rất quan tâm đến cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài ở Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng nói: mặc dù chỉ có đại biểu Trần Hoàng Thám nêu nhưng rất mong Bộ trưởng và tất cả chúng ta quan tâm đến việc các cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài ở Việt Nam nên như thế nào? Đây là vấn đề rất quan trọng, trong điều kiện mở cửa hội nhập, giao lưu văn hóa quốc tế chúng ta rất cần thiết phải tranh thủ sự giúp đỡ của quốc tế để tiếp thu những tri thức mới, những kiến thức hiện đại, những kinh nghiệm quản lý tốt và tranh thủ cơ sở vật chất, kỹ thuật hỗ trợ về tài chính, nhưng không vì thế mà chúng ta quên mất rằng chúng ta phải đào tạo ra những con người Việt Nam.

L.Thủy