Xu hướng tiêu dùng năm 2009

Ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của lạm phát thể hiện qua số hộ nghèo tăng lên, đặc biệt là ở vùng nông thôn. Mức chi tiêu vào các mặt hàng tiêu dùng nhanh của tầng lớp thu nhập thấp hơn đã giảm 16% năm 2007, và chỉ tăng nhẹ 4% từ năm 2007 - 2008. Nhưng, ở nhóm các hộ gia đình thu nhập cao, mức độ chi tiêu vẫn tiếp tục tăng với tỷ lệ chưa từng có là 50%. Mặc cho những ảnh hưởng của lạm phát năm 2008 và những dự báo về suy thoái kinh tế năm 2009, nhóm hộ gia đình trung lưu Việt Nam được dự báo vẫn trở nên giàu có hơn và nhu cầu tiêu dùng dù không tăng nhưng sẽ được mở rộng ra nhiều xu hướng ở nửa đầu của năm.

Đáng nói là khoảng cách giữa những hộ gia đình có thu nhập cao và những hộ có thu nhập thấp sẽ ngày càng lớn. Chỉ 15% hộ gia đình thành thị có thu nhập dưới 3 triệu đồng/tháng, trong khi 1/3 hộ gia đình thành thị hiện nay thu nhập trên 6,5 triệu đồng/tháng. Điều đó có nghĩa là các nhà sản xuất kinh doanh cần cung cấp cho người tiêu dùng nhiều sản phẩm với giá cả đa dạng hơn để bảo đảm thu hút được nhiều đối tượng khách hàng ngay cả khi khoảng cách giàu nghèo năm 2009 ở Việt Nam nhiều khả năng bị đẩy xa hơn.

Xu hướng tiêu dùng lấy thương hiệu khẳng định phong cách, mặc dù đã nảy nở từ trước ở tầng lớp thu nhập cao nhưng vẫn được dự báo sẽ phổ biến hơn trong giới tiêu dùng trẻ năm nay, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu. Họ sẵn sàng chi những khoản tiền lớn cho những mặt hàng “độc” nhằm thể hiện cá tính và sự khác biệt trước đám đông. Đơn cử như Việt Nam hiện chỉ đứng sau Mỹ và Singapore về tốc độ phát triển internet, còn điện thoại di động thì không còn là mặt hàng lạ lẫm với cả người dân nông thôn. Và sự phổ biến mang tính đại trà sẽ không còn là xu hướng tiêu dùng chủ đạo của các mặt hàng công nghệ, thay vào đó sẽ là những lựa chọn đậm nét “sành điệu”. Mặc dù đây chỉ là một phần nhỏ nhưng khuynh hướng này sẽ tiếp tục và sẽ diễn ra trên nhiều phương diện.

Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng đam mê hàng tiêu dùng nhanh. Nhưng bước sang năm 2009, xu hướng này sẽ không đơn thuần chỉ dừng lại ở mốc “đam mê”, mà sẽ kèm theo đòi hỏi về mức độ tinh tế của sản phẩm cũng như sự khắt khe đối với những sản phẩm không rõ xuất xứ, có nguy hại cho sức khỏe. An toàn thực phẩm cũng như tổ chức chứng nhận chất lượng sản phẩm sẽ trở thành mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng Việt Nam trong năm 2009.

Những thống kê về tín dụng trên lĩnh vực tài chính - ngân hàng cũng thể hiện rõ nét xu hướng tiêu dùng của người dân Việt Nam trong năm 2009. Có thể thấy, cả khi Việt Nam mới gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) lẫn khi kinh tế Việt Nam chịu tác động của cuộc khủng hoảng tài chính, tài chính – ngân hàng là ngành chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Năm 2006, khoảng 29% người tiêu dùng thành thị có tài khoản ngân hàng và chỉ 2% số người có tài khoản ngân hàng sở hữu thẻ tín dụng. Trong khi đó, năm 2008, khoảng 38% người tiêu dùng thành thị có tài khoản ngân hàng. Cùng lúc, việc sử dụng thẻ ATM đã tăng chóng mặt với từ 20% chủ tài khoản lên 87% năm 2008. Đến giữa năm 2008, 14% hộ gia đình giàu có đã vay tiền trong 12 tháng qua, với mức vay trung bình khoảng 12.000 USD. Hầu hết các khoản vay này sẽ được các công ty tài chính thu hồi nợ trong vòng 1 - 6 tháng tới. Khi đó, các công ty tài chính hay chính người tiêu dùng sẽ gánh chịu hậu quả, và việc này có ảnh hưởng như thế nào đến xu hướng tiêu dùng Việt Nam? Trên cơ sở bài học thực tế này, bước sang năm 2009, chắc hẳn người tiêu dùng trung lưu Việt Nam sẽ trở nên thận trọng hơn với những phương pháp làm giàu nhanh, với tín dụng, tiết kiệm, với chi cho đầu tư.

LƯU AN