Khi Preah Vihear bị chính trị hóa
Đưa thêm quân đến biên giới là động thái cực chẳng đã đối với cả Campuchia và Thái Lan vào thời điểm này. Tuy vậy, khả năng xảy ra nổ súng là điều không ai nghĩ tới, bởi câu chuyện đã từ bé bị xé thành to với chủ đích không hẳn là xác lập chủ quyền như người ta rao giảng.
Theo các con số mới nhất được các bên thừa nhận, quân số của Campuchia đã tăng từ 380 vọt lên 800 người trong có một ngày. Thái Lan cũng tăng số binh sỹ hiện diện chỉ cách đền có non 200m lên gấp đôi, đạt 400 người vào hôm thứ tư. Trong tình hình căng thẳng bị đẩy cao đến bất ngờ, việc binh sỹ hai nước đối mặt nhau chỉ có vài chục bước chân là điều cực kỳ nguy hiểm, nhưng có lẽ họ đủ sức để kiềm chế bởi việc chủ quyền không phải là nguyên nhân cốt lõi hâm nóng bầu không khí ở đỉnh núi cao 525m này. Có người nói 70% dân số khoảng 900 người Campuchia sống gần đền Preah Vihear đã sơ tán, nhưng đó có thể chỉ là sự lo sợ bột phát bởi 30% người ở lại vẫn ung dung hàng ngày mang hàng lưu niệm đi bán dù cho số khách du lịch tìm đến đây những ngày qua đã ít đi nhiều. Và đây cũng là lần đầu tiên người ta được chứng kiến cảnh người dân Thái Lan ở quanh khu vực biên giới ngăn cản những đám đông biểu tình từ đâu kéo đến đòi lên núi “chiếm” đền Preah Vihear. Sự thật là người biểu tình phần lớn là ủng hộ viên của đảng đối lập tại Thái Lan. Riêng thông tin đó cũng đủ làm người ta đặt câu hỏi về động cơ đòi chủ quyền: vì lợi ích quốc gia, hay vì lợi ích đảng phái?
Preah Vihear là ngôi đền cổ xây dựng từ thế kỷ 11 khi nền văn hóa Khmer phát triển rực rỡ. Ngôi đền cổ nằm trên một vùng đất rộng khoảng 4,6 km2 chưa xác lập được chủ quyền thuộc về Campuchia hay Thái Lan. Giữa vùng đất đó, năm 1907, một thỏa thuận giữa Pháp (lúc đó đã chiếm Campuchia làm thuộc địa) với Hoàng gia Xiêm được ký để công nhận Preah Vihear là của người Campuchia. Năm 1954, ngay sau khi Campuchia độc lập, Thái Lan đã chiếm lại ngôi đền và cả vùng đất này nhưng đến năm 1962 thì rút đi sau khi Tòa án Pháp lý quốc tế công nhận chủ quyền cho Campuchia đối với Preah Vihear. Tuy nhiên, tính pháp lý của vùng đất không được đề cập và đến giờ vẫn là khu vực tranh chấp giữa hai nước. Campuchia khẳng định chủ quyền gắn liền với ngôi đền, Thái Lan thì đòi chủ quyền căn cứ vào tiêu chí đầu nguồn dòng nước chảy. Đúng là dòng nước chảy từ đỉnh núi về phía lãnh thổ Thái Lan và các con đường chính lên đỉnh núi cũng từ phía này bởi phía bên Campuchia chủ yếu là những vách núi dựng đứng. Mọi chuyện đang êm ả dù chưa có cột mốc nào được dựng lên ở đây, bỗng nhiên thành một sự kiện sau quyết định công nhận Di sản thế giới của UNESCO hơn một tuần trước.
Hồi tháng 3.2008, Thái Lan và Campuchia đã tìm được tiếng nói chung cho cuộc tranh chấp thế kỷ. Thái Lan ủng hộ Campuchia nộp hồ sơ xin UNESCO công nhận Di sản thế giới. Lúc đó, nhiều người đã nhìn thấy một cơ hội để hai nước bắt tay giải quyết vấn đề biên giới. Nhưng cơ hội chẳng kéo dài. Sóng gió nhằm vào Chính phủ Thái Lan của Thủ tướng Samak Sundaravej trên chính trường trong nước đã bị bồi thêm bởi vấn đề Preah Vihear. Ngoại trưởng Noppadon Pattama buộc phải từ chức sau khi phe đối lập chỉ trích ông đã “bán đất” cho Campuchia khi ủng hộ nước này đăng ký Di sản thế giới mà không thông qua Quốc hội. Thủ tướng Samak cũng bị chĩa mũi dùi là “phản bội”. Để làm dịu tình hình, Campuchia và Thái Lan đã nhất trí tiến hành đàm phán vào đầu tuần tới trong khuôn khổ Ủy ban Biên giới chung do lãnh đạo Bộ Quốc phòng hai nước chủ trì với hy vọng bình yên sẽ sớm được trả lại cho ngôi đền di sản Preah Vihear và đỉnh núi non thiêng này.
Thần Shiva của người Hidu, được thờ tại đền Preah Vihear, dường như đang độ trì cho phe đối lập Thái Lan gây thêm khó khăn cho chính phủ của Thủ tướng Samak và làm phức tạp quan hệ với nước láng giềng Campuchia. Tờ Bangkok Post thì bình luận, ngôi đền 900 năm tuổi “như một hồn ma bất an đang trở lại ám ảnh người Thái”.