Giao thông ở Phần Lan- Càng giàu tiền phạt càng cao

      ÍT TAI NẠN GIAO THÔNG NHẤT CHÂU ÂU
      Lái xe trên các tuyến đường Phần Lan là việc đơn giản: Chỉ cần bật đèn xin chuyển làn đường đã có thể yên tâm, các xe khác sẽ lập tức nhường đường. Không hiếm thấy ở ngã tư, người đi bộ và lái xe biết nhường nhịn nhau một cách lịch sự. Người đi bộ trên đường không phải phấp phỏng: Nếu lái xe không tự hãm phanh, cảnh sát liền dừng xe lại ngay.
      Để tránh ùn tắc trong mê trận các đường phố ở thủ đô Helsinki, tốc độ xe chạy ở nhiều chặng được quy định không quá 40, có khi là 30 km/h. Các bến đỗ đều thu lệ phí rất cao, và không thể tìm nổi chỗ trống để đỗ xe. Nhằm giảm tải giao thông, thỉnh thoảng chính quyền thành phố lại tổ chức những ngày không xe hơi, và các phố trung tâm trở thành khu vực toàn người đi bộ. Ai muốn phóng xe thì trước hết hãy coi chừng, và tốt nhất là ra ngoại thành. 
      Dọc các tuyến xa lộ đều có rào chắn để con người và gia súc không ngăn cản tốc độ của xe. Tốc độ giới hạn trên đường cũng như ở Đức: 120 km/h, nếu chạy quá sẽ không thoát khỏi mắt cảnh sát giao thông và bị phạt nặng. Trường hợp không bị cảnh sát phát hiện, thì nếu chạy quá tốc độ hoặc vượt ẩu, những người lái xe khác cũng tự khắc gọi điện ngay cho cảnh sát giao thông, không có kiểu nháy mắt xin đồng nghiệp thông cảm như vẫn thấy ở Ba Lan, Czech hoặc những nước vùng Baltic. Người vi phạm luật giao thông không bị coi là tội phạm, nhưng vẫn bị lên án như một kẻ thiếu trách nhiệm đối với an toàn của chính bản thân mình cũng như của người khác; nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ dẫn tới chuyện tù đày, hoặc kéo theo nhiều năm ân hận vì lỡ gây tai nạn. Nhân đây cũng nên biết: Người đang lái xe muốn gọi điện thoại nhất thiết phải có tai nghe phụ trợ, và trên đường, có thể gọi cảnh sát qua máy bộ đàm với trạm giao thông gần nhất. 

      CÀNG GIÀU CÀNG… KHÓC
      Cảnh sát giao thông Phần Lan có phẩm chất đáng khen: Họ không ỉ vào những cú điện thoại của người dân, mà chủ động “săn” những kẻ vi phạm. 
      Nền dân chủ xe hơi của Phần Lan dựa trên một chế tài khá phức tạp, mức phạt căn cứ vào hệ số lũy tiến, tùy theo thu nhập của người vi phạm. Nói một cách đơn giản là người vi phạm có thu nhập càng cao, càng bị phạt nặng. Viên cảnh sát dừng xe, tra sổ tay điện tử và lập tức biết được ngay: Người vi phạm đóng thuế thu nhập ở mức nào, nếu chưa đến mức tước bằng lái thì phạt tiền bao nhiêu, người thất nghiệp - từ 80 đến 200 euro, còn người giàu - xin “lãnh đủ”. Khác với nhiều nước, Phần Lan không hạn chế mức phạt người vi phạm giao thông, nên có những trường hợp công dân Phần Lan bị cảnh sát giao thông phạt rồi đi luôn vào… sách Kỷ lục Thế giới. Năm 2004, anh chàng Yussi Salonoy - một triệu phú 27 tuổi, là người thừa kế doanh nghiệp giò chả và chủ sở hữu câu lạc bộ khúc côn cầu trên băng Eespoon Blues - đã phải nộp phạt 170.000 euro (cỡ 3,5 tỷ VND) vì đã chạy xe với tốc độ 80 km/h trên đoạn đường chỉ được phép chạy 40 km/h. Mức phạt này là hợp lý, vì năm trước đó, anh ta kiếm được ở doanh nghiệp của bố mẹ những hơn 7 triệu euro. Chính nhân vật này ba năm trước đó đã bị cảnh sát giao thông phạt, nhưng hồi đó chỉ ở mức “còm”: 40.000 euro. 
      Mấy vị triệu phú đang nắm giữ hãng điện thoại di động nổi tiếng Nokia cũng đã hai lần chịu phạt. Tháng 11.2001, ngài Pekka Ala-Pietil khi đó đang là chủ tịch hãng, đã vi phạm luật giao thông và bị phạt 35.000 euro; một năm sau, Anssy Vainioki – một lãnh đạo cấp cao của hãng này - cũng bị tuyên phạt 116.000 euro, nhưng khi ra tòa, ông ta đã chứng minh được rằng, thu nhập của mình bị sa sút trầm trọng do máy điện thoại di động của hãng bị ế, cho nên tòa quyết định giảm tới 95% so với mức phạt ban đầu.
      Nhà triệu phú được mệnh danh “Thần đồng Internet” Yaakko Rutsol, mở doanh nghiệp từ năm 14 tuổi, đến cuối thập niên 1990 (28 tuổi) đã vơ về hàng núi tiền và trở thành thần tượng của giới trẻ Phần Lan. Nhưng sang thế kỷ XXI, thần tượng đã vỡ tan như bong bóng xà phòng, và trong các lý do dẫn đến phá sản, có vụ vi phạm luật giao thông năm 2000. “Thần đồng” chạy xe với tốc độ 210 km/h, bị phạt 80.000 euro, và hai năm sau lại bị phạt thêm 17.000 euro nữa. Nên nhớ, số người vi phạm luật giao thông bị phạt ở mức 10-20.000 euro ở Phần Lan không phải là hiếm.
      Để tóm những kẻ vượt tốc độ cho phép, cảnh sát Phần Lan sử dụng đủ các loại phương tiện, từ những bệ súng bắn tốc độ cố định đến radar di động...  Trường hợp nào thì được miễn trừ? Câu hỏi đó, người lãnh đạo cảnh sát giao thông trả lời là “tuyệt nhiên không”, nhưng vị phó của ông lại nhũn nhặn hơn, giải thích cặn kẽ: Có thể linh động cho những người vượt không quá 10% tốc độ cho phép trên chặng đường không quá 5 km. Ví dụ, trên chặng đường quy định tốc độ 120 km/h, nếu anh chạy 130 km/h trong khoảng 5 km trở xuống thì có thể được chiếu cố. 
      CHỚ LÁI XE KHI QUÁ CHÉN!
      Họa hoằn, cảnh sát giao thông Phần Lan mới ra lệnh dừng xe trên đường, họ không thích kiểm tra giấy tờ, mà chỉ kiểm tra nồng độ cồn khi cần. Có ông bầu show thường xuyên đi đây đi đó tổ chức những buổi trình diễn nhạc jazz, khi sực nhớ đến bằng lái xe đã tốn không ít thời gian tìm kiếm lục lọi, vì đã hai năm chưa bị hỏi “bằng đâu?”. Luật pháp Phần Lan quy định: Trong cơ thể người lái xe không được có quá 0.5 promille (tương đương 30 gram rượu trắng). Xe bị dừng, không phải trình giấy đăng ký hoặc bằng lái xe, mà phải thở vào ống đo nồng độ rượu. Thỉnh thoảng, người ta tổ chức những cuộc kiểm tra đại trà ngay tại bến tàu thủy chở khách đến từ Tallin hoặc Stockholm, và hình phạt hết sức nghiêm khắc. Mùa xuân 2002, vì tội lái xe đi thực thi công vụ trong tình trạng kém tỉnh táo mà Erkki Hjamjaljainen - một vị phó của cảnh sát Helsinki, trưởng phòng điều tra hình sự - đã bị giáng chức. Vị này có đến 1,2 promille trong cơ thể (vừa chạm tới ngưỡng say chính thức), lại đang đảm nhiệm chức vụ cao, nên bị “trảm” để làm gương cho đồng nghiệp và thiên hạ. Người lái xe say rượu bị truất quyền hành nghề, dẫu đang giữ cương vị uy tín; còn kẻ nào ngoan cố có thể bị tịch thu xe. Mới đây, Tòa Tối cao Phần Lan đã xử y án của tòa cấp dưới, quyết định tịch thu xe của một công dân sinh năm 1945, đã hưu trí, vì tội 15 lần lái xe trong tình trạng say rượu. Đã từng bị phạt tiền, bị bỏ tù 16 tháng, nhưng người này vẫn chứng nào tật nấy, và tháng 12.2005, kiểm tra nồng độ rượu trong người ông ta vẫn vượt quá chỉ tiêu – 3,23 promille. Tòa địa phương ra quyết định tịch thu chiếc Renault Megane do chủ nhân mới tậu với giá 19.000 euro. Cuộc khiếu nại kéo dài 2 năm, nhưng hình phạt không hề giảm. 
      Một quy định bất di bất dịch nữa được hết sức tôn trọng ở Phần Lan: Đỗ xe đúng chỗ quy định. Tại trung tâm các thành phố lớn, vốn sẵn những bến đỗ xe có thu lệ phí, họa hoằn mới gặp bãi đỗ miễn phí, nhưng lúc nào cũng không còn chỗ thừa. Chớ hòng tin vào sự lơ đãng của các nhà hành pháp! Những nhân viên ghi biên lai phạt người vi phạm luật giao thông làm việc nhanh nhạy vô cùng!
      Luật giao thông của Phần Lan có nhiều ưu điểm ở tính hợp lý đối với công việc của người cảnh sát, ở đạo đức và trách nhiệm của người lái xe, ở chế tài phạt ngày càng hoàn thiện... Song, cũng chẳng thể cả tin vào sự bất biến trong tính cách người Phần Lan. Cảnh sát Phần Lan cũng thú thực rằng, ra những cung đường ngoài nước, đồng bào của họ đâm ra kém tính kỷ luật hơn. Những gương xấu rất dễ lan truyền, còn tấm gương sáng lại chẳng được tiếp thu và phổ biến...

Ngọc Nhật