Annapolis – Thành công hay thất bại?

      Chính thức khai mạc ngày hôm nay, 27.11 tại thủ phủ Annapolis của bang Maryland, Hội nghị thượng đỉnh về Hòa bình Trung đông được tổ chức với mục đích tái khởi động tiến trình hòa bình Israel – Palestine; Ủng hộ Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, vốn đang bị Phong trào Hamas phản đối. Tuy nhiên, với những khó khăn mới nảy sinh, thành công của Hội nghị lần này có vẻ như sẽ là điều quá xa vời. 
      Ở trang cuối cùng của bản dự thảo hiệp ước sẽ được thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh Annapolis có ghi chú: “Vấn đề dải Gaza sẽ được thể hiện như thế nào trong tài liệu này?” Chỉ một ghi chú đơn giản như vậy nhưng đã thể hiện được khúc mắc lớn nhất của hiệp ước hy vọng được ký kết thông qua tại Annapolis - làm gì với Dải Gaza?
      Palestine là một trong những thành phần chủ chốt tham dự Hội nghị thượng đỉnh Annapolis. Nhưng lần này đến thủ phủ của Maryland chỉ có “một nửa” Palestine ở Bờ Tây. Đại diện của Dải Gaza không có mặt. Từ khi Phong trào Hamas chiếm đóng dải Gaza, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas gần như chỉ lãnh đạo khu Bờ Tây và không ít người cho rằng, quyền lực mà ông nắm trong tay chỉ là quyền lực ảo. Ai cũng hiểu rằng, ngoài mục tiêu chính thức là tái khởi động tiến trình hòa bình Israel – Palestine, Hội nghị Annapolis còn nhằm chống lại những đe dọa từ chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan và thành lập mặt trận chống Iran bằng cách lôi kéo các nước Arập ôn hòa tham gia Hội nghị. Tuy nhiên, cựu đàm phán người Mỹ Robert Malley cho rằng việc Hội nghị  Annapolis bỏ quên lực lượng Hamas là sai lầm bởi phong trào này đóng vai trò quyết định trong việc thành hay bại của những mục tiêu được đề ra tại Annapolis. Tiến trình mà Mỹ, Israel và một nửa Palestine đã dày công xây dựng hoàn toàn có thể bị Hamas làm chệch hướng. Theo ông Malley, “khi nào xung đột nội Palestine còn chưa được giải quyết thì hy vọng xúc tiến thành công tiến trình hòa bình Israel – Palestine sẽ chỉ là ảo tưởng”. Chưa hết, ảo tưởng này còn lớn hơn khi nhìn sang phía Israel. Hiệp hội các khu định cư cảnh báo, nhượng bộ của Israel tại Annapoplis cũng đồng nghĩa với việc những người Israel định cư sẽ phải dời khỏi khu Bờ Tây và Đông Jérusalem. Một liên minh đã được thành lập để gây sức ép yêu cầu Thủ tướng Ehud Olmert kiên quyết bảo vệ Jérusalem là “thủ đô không thể chia cắt” khỏi Nhà nước Do Thái. Khó khăn còn ở chỗ sự ủng hộ mà người dân Israel dành cho Thủ tướng Olmert đã bị sụt giảm nghiêm trọng sau một loạt các vụ bê bối về tham nhũng và vấn đề về sức khỏe của ông. Đó là chưa kể đến sự hiện diện bên cạnh Thủ tướng của Bộ trưởng Quốc phòng Ehud Barak trong phái đoàn tham dự Hội nghị Annapolis. Chưa ai quên rằng, ông Barak đã từng tuyên bố sẽ không bao giờ có bất cứ nhượng bộ nào với người Palestine nữa.
      Để thu hút sự tham gia của các nước Arập ôn hòa và Syria, trong chương trình làm việc của Hội nghị, bên cạnh nội dung chính là tái khởi động tiến trình hòa bình Israel - Palestine, Washington còn đề cập đến Sáng kiến Hòa bình Arập và vấn đề cao nguyên Golan. Hội nghị Annapolis là canh bạc lớn, nếu thành công sẽ mở ra tia hy vọng cho hòa bình Trung Đông, nhưng nếu thất bại sẽ đem lại những hậu quả khôn lường nhất là với người Palestine. Đây không phải là lần đầu tiên Palestine, Israel và Mỹ tham dự Hội nghị thượng đỉnh hòa bình Trung Đông. Hội nghị được tổ chức nhiều lần và phần lớn đều thất bại. Và với Hội nghị lần này, nhiều người cho rằng trước những khó khăn hiện nay, chỉ có phép nhiệm màu tại Annapolis mới có thể đem lại hòa bình cho Trung Đông. Annapolis đem lại sự nghi ngờ nhiều hơn là niềm tin về sự thành công.

Phong Á (Theo Le Temps)