Hướng đi mới cho Đất nước mặt trời mọc ?

      Với Thủ tướng mới, Nhật Bản cũng đã ít nhiều có những điểm thay đổi. Chính sách mà đương kim Thủ tướng Shinzo Abe áp dụng thể hiện tính dân tộc đậm nét hơn hẳn so với những người tiền nhiệm của ông. Đảng Dân chủ Tự do của Thủ tướng cũng mong muốn sửa đổi điều 9 Hiến pháp nhằm cho phép Nhật Bản sử dụng sức mạnh quân đội để tự vệ. Liên quan đến vấn đề này, công luận Nhật Bản vẫn còn khá chia rẽ nhưng rất nhiều chuyên gia cho rằng Hiến pháp Nhật Bản sẽ được sửa đổi trong thập kỷ tới. Dưới thời Thủ tướng Junichiro Koizumi, quan hệ Trung - Nhật khá căng thẳng vì ông Koizumi thường xuyên viếng thăm đền Yasukuni, nơi chôn cất những người đã hy sinh trong chiến tranh, trong đó có cả các tội phạm chiến tranh. Lên thay ông Koizumi, Thủ tướng Abe đã thể hiện mong muốn làm tan băng mối quan hệ song phương khi khôn khéo chọn Trung Quốc chứ không phải Mỹ là quốc gia đầu tiên đến thăm sau khi nhậm chức. Tuy nhiên, đó mới chỉ là thái độ bước đầu, còn quan điểm về lâu về dài của ông như thế nào vẫn là điều khiến người ta phải suy nghĩ.
      Trong khi cánh hữu chủ trương những chính sách mang đậm dấu ấn dân tộc thì cánh tả lại đề xuất một hướng đi mới tương đối khác biệt cho một Nhật Bản trong thế kỷ XXI. Tháng trước, tờ Asahi Shimbun, một tờ nhật báo lớn của cánh tả đã đề xuất hướng đi trên với một seri bao gồm 21 bài báo. Trong loạt bài báo này, ý tưởng thay đổi điều 9 Hiến Pháp bị bác bỏ và thay vào đó, Quốc hội Nhật Bản sẽ là cơ quan có quyền quyết định một cách rõ ràng hơn vai trò của các lực lượng phòng vệ. Tờ nhật báo cũng khẳng định có thể chấp nhận hiệp ước với Mỹ để làm nền tảng cho an ninh đất nước, nhưng không muốn Nhật Bản có quyền tham gia phòng thủ tập thể với các quốc gia khác. Theo Asahi Shimbun, giữ nguyên điều 9 trong Hiến Pháp sẽ giúp Nhật Bản chống chọi tốt hơn trước sức ép của Mỹ buộc quân đội Nhật Bản tham gia những liên minh quân sự cách xa vùng biển của nước này. Asahi Shimbun cũng tỏ ra lo ngại trước tiền lệ mà người tiền nhiệm của Thủ tướng Abe đã tạo ra. Để làm hài lòng Tổng thống Mỹ George Bush, ông Koizumi đã đồng ý gửi lực lượng phòng vệ sang Iraq cho dù là không phải để tham chiến.
      Theo quan điểm mới, Nhật Bản trong thế kỷ thứ XXI sẽ phải đi theo một hướng đi hoàn toàn khác, theo đó đất nước mặt trời mọc sẽ vẫn là một cường quốc toàn cầu nhưng với tư cách là nhà cung cấp và điều phối các tài sản tập thể ở cấp độ toàn cầu, góp phần xây dựng một hệ thống tiền tệ quốc tế ổn định. Điều đó sẽ cho phép Nhật Bản tránh mọi điều tiếng về tâm lý bán đảo cũng nhưng tránh khỏi những sai lầm quân sự mắc phải trong quá khứ, đồng thời tăng cường ảnh hưởng trên trường quốc tế bằng con đường hòa bình. Cụ thể hơn, Nhật Bản sẽ đi đầu trong cuộc chiến chống thay đổi khí hậu và tiếp tục đầu tư trong lĩnh vực kinh tế năng lượng. Đáng mừng là mới đây, Thủ tướng Abe đã cam kết Nhật Bản sẽ giảm một nửa khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ nay đến năm 2050 và giúp đỡ các nước đang phát triển tham gia vào một hiệp định hậu Nghị định thư Kyoto.
     Theo cách nhìn tương đối tiến bộ này, Nhật Bản sẽ phải đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định toàn cầu hóa thông qua việc hỗ trợ các thể chế điều tiết thương mại quốc tế và các thiết chế tiền tệ quốc tế. Nhật Bản cũng cần thể hiện thái độ tích cực không kém trong cuộc chiến chống đói nghèo trên thế giới thông qua việc tăng vốn hỗ trợ phát triển cho các nước đang phát triển đặt biệt là cho châu Phi, đồng thời tăng cường hỗ trợ các cơ quan phòng chống và xử lý xung đột như Ủy ban Củng cố Hòa bình LHQ. Về quan hệ đối ngoại, Nhật Bản cần tiếp tục củng cố liên minh với Chú Sam song song với việc tạo ra bầu không khí hòa bình trong mối quan hệ với quốc gia láng giềng. Hoàn toàn ý thức được sự thay đổi tương quan lực lượng trên trường quốc tế hiện nay, các chuyên gia cho rằng Nhật Bản sẽ sớm có những điều chỉnh hợp lý trong chính sách của mình để không bị lu mờ trước các quốc gia mới nổi và tiếp tục khẳng định vị thế của một cường quốc hàng đầu trên thế giới.

Phong Á