Luật Sở hữu tài sản Trung Quốc: Một bước hoàn thiện nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội Chủ nghĩa

      Sau gần 14 năm thai nghén, cuối cùng, Luật Sở hữu tài sản cũng đã được Quốc hội Trung Quốc thông qua với 2.799 phiếu thuận, 52 phiếu chống và 37 phiếu trắng. Kể từ tháng 12.2002 sau khi được trình Quốc hội lần đầu tiên, dự luật đã được đem ra thảo luận tại quốc hội tới 8 lần, con số kỷ lục trong lịch sử lập pháp Trung Quốc. Đây là bộ luật gây tranh cãi nhất trong lịch sử Trung Quốc bởi nó động chạm đến một trong những vấn đề nhạy cảm nhất của xã hội: Quyền tư hữu. Khi dự luật được đưa ra thảo luận và lấy ý kiến cử tri, không ít người lo ngại rằng luật sở hữu tài sản mới sẽ làm xói mòn các nguyên tắc xã hội chủ nghĩa của Trung Quốc bởi nó mang bóng dáng của chủ nghĩa tự do. Một số khẳng định việc thông qua đạo luật sẽ làm tổn hại đến quyền sở hữu tập thể, sở hữu quốc dân, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo và đưa Trung Quốc quay ngược lại thế kỷ của chủ nghĩa tư bản.  
      Tuy nhiên, việc bộ luật được thông qua với số phiếu áp đảo tại Quốc hội Trung Quốc (99,1%) đã một lần nữa chứng tỏ chân lý: "bình đẳng không có nghĩa là cào bằng". Luật sở hữu tài sản tư Trung Quốc gồm 247 điều, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1.10.2007. Với quy định: “Quyền sở hữu tài sản của nhà nước, tập thể, cá nhân đều được pháp luật bảo hộ”, đây là lần đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, quyền sở hữu tài sản tư nhân được pháp điển hóa. Khi giới thiệu về bộ luật với các nhà lập pháp, Phó chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc Vương Triệu Quốc nhấn mạnh trong nền kinh tế thị trường, tất cả các cá nhân đều có vị thế bình đẳng, được hưởng quyền như nhau, phải tuân thủ cùng một nguyên tắc và phải bảo đảm thực hiện những nghĩa vụ như nhau. Theo ông, việc bảo vệ quyền sở hữu cá nhân - lợi ích thiết thân của mỗi người dân - là vô cùng cần thiết, nhất là trong bối cảnh hiện nay, khi tiến trình cải cách kinh tế Trung Quốc ngày càng đi vào chiều sâu.

       Bộ luật đã cụ thể hóa những quy định về quyền sử dụng đất. Theo quy định trước kia, các hộ gia đình và các nhà đầu tư Trung Quốc chỉ được quyền sử dụng bất động sản trong vòng 30-70 năm và sau thời hạn này, quyền sử dụng đất sẽ thuộc về nhà nước. Nhưng sau khi luật mới có hiệu lực, hợp đồng sử dụng đất của cá nhân hoặc doanh nghiệp sẽ tự động được gia hạn. Đồng thời, để vẫn bảo đảm quyền công hữu, luật cũng quy định rõ bất kỳ cá nhân, tổ chức hay doanh nghiệp nào làm tổn hại đến quyền sở hữu tập thể thông qua các hoạt động như sáp nhập, phân chia doanh nghiệp, sẽ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về những thiệt hại đó.
Một trong những điểm được đánh giá đặc biệt ưu việt đó là những quy định về trưng dụng đất đai. Luật trước kia quy định đất nông nghiệp có thể bị trưng dụng để sử dụng cho các dự án phát triển nếu người dân bị tịch thu đất "được bảo đảm về điều kiện sống". Quy định thiếu rõ ràng này đã dẫn đến hàng loạt vụ tranh chấp về đất đai và không thể giải quyết thỏa đáng. Giờ đây, với những quy định cụ thể về trưng dụng đất đai, đền bù, và những điều khoản nhằm bảo vệ quyền lợi của người nông dân, Luật Sở hữu tài sản tư sẽ là một trong những công cụ pháp lý để tháo gỡ tình trạng tranh chấp này. Ngoài ra, luật cũng nhắc lại các tuyên bố chính thức trước đây về việc không được tiến hành cưỡng chế trưng dụng đất nông nghiệp để dùng cho các dự án công nghiệp.
      Luật Sở hữu tài sản tư được xem là có ý nghĩa quan trọng để thúc đẩy cải cách kinh tế và xây dựng nhà nước pháp quyền. Theo Luật Sở hữu tài sản tư, Nhà nước củng cố và phát triển nền kinh tế công hữu trên cơ sở khuyến khích, định hướng sự phát triển của nền kinh tế tư nhân. Tiến sỹ kinh tế của Trường Đại học Nam, ông Khai Lưu Ngọc Lục cho rằng việc thông qua Luật Sở hữu tài sản tư không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với quyền sở hữu mà còn thể hiện sự tôn trọng nhân quyền và là nền tảng để phát triển kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội Chủ nghĩa.
      Phó chủ nhiệm Ủy ban Lập pháp của Quốc hội Trung Quốc Vương Lợi Minh cho rằng việc thông qua luật này đã góp phần hoàn thiện hệ thống luật sở hữu của Trung Quốc và là bước đi quan trọng để tiến tới việc cho ra đời một Bộ luật Dân sự toàn vẹn gồm cả Luật Sở hữu tài sản, Luật Hôn nhân gia đình... Theo ông, chỉ khi nào người dân biết chắc rằng quyền sở hữu hợp pháp của họ được bảo vệ, thì họ mới có động lực để sáng tạo ra của cải vật chất, và sự giàu có của mỗi cá nhân sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc. Khi phản bác lại ý kiến cho rằng Luật Sở hữu tài sản sẽ làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo, khiến của cải tập trung trong tay một số cá nhân, Đại biểu Quốc hội Thành Tư Nguy đã nhấn mạnh: “Chúng ta ủng hộ bình đẳng chứ không phải bình quân. Chúng ta thu nhỏ khoảng cách giàu nghèo bằng cách khuyến khích người nghèo giàu lên chứ không phải bằng cách làm người giàu trở nên nghèo đi”.
      Với những lợi ích thực sự mà bộ luật mang lại cho mỗi người dân Trung Quốc, sự kiện Luật Sở hữu tài sản được thông qua có ý nghĩa to lớn đối với tiến trình thúc đẩy cải cách kinh tế và xây dựng nhà nước pháp quyền, đánh dấu sự hoàn thiện hơn nữa của nền kinh tế thị trường Xã hội Chủ nghĩa mang bản sắc Trung Quốc.

Quốc Đạt