Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khảo sát dự án đường Hồ Chí Minh tại An Giang, Cà Mau

Tham gia Đoàn công tác có: Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Minh Sơn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Minh Hà, đại diện Đoàn đại biểu Quốc hội và lãnh đạo UBND tỉnh An Giang, Cà Mau.

Đoàn công tác đến khảo sát Dự án xây dựng đường Hồ Chí Minh, đoạn Rạch Sỏi – Bến Nhất và Gò Quao – Vĩnh Thuận. Dự án có chiều dài khoảng gần 52km đi qua các tỉnh Kiên Giang, Bạc Liêu (nay là An Giang và Cà Mau), tổng mức đầu tư hơn 4.100 tỷ đồng từ vốn ngân sách. Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh (BQLDA đường Hồ Chí Minh).

Quy mô dự án đường cấp 2 đồng bằng, mặt đường có 2 làn xe (bề rộng nền đường 12m, mặt đường phần xe chạy 7m), vận tốc thiết kế 80km/h. Giai đoạn hoàn chỉnh sẽ được đầu tư theo quy mô đường cấp III đồng bằng, 4 làn xe (bề rộng nền đường 22,5m, mặt đường phần xe chạy 15m).

Dự án được khởi công vào 3/2024, chia làm 2 gói thầu xây lắp; lũy kế giá trị sản lượng đến nay đạt hơn 1.100 tỷ đồng/2.800 tỷ đồng, đạt khoảng 42,4%, chậm 9,9% so với kế hoạch, nguyên nhân chủ yếu do thiếu hụt nguồn cát đắp nền và giải phóng mặt bằng (GPMB).

Về bố trí vốn, BQLDA đường Hồ Chí Minh cho biết, đến nay đã cấp hơn 3.100 tỷ đồng, trong đó năm 2025 dự án được bố trí hơn 1.400 tỷ đồng. Lũy kế giải ngân đến nay đạt hơn 2.200/3.100 tỷ đồng, trong đó năm 2025 đã giải ngân 569,890/1.446 tỷ đồng.

Liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, chủ đầu tư thông tin, đến nay địa phương mới bàn giao 49,5/51,94km (đạt 95,3%). Hiện, dự án còn vướng hơn 2,4km và một vị trí cầu chưa bàn giao, 9 vị trí đường điện giao cắt (trong đó có một vị trí đường điện 220kV) và 0,5km đường ống cấp nước chưa được di dời, dự kiến hoàn thành trong tháng 11/2025.

Về xây dựng các khu tái định cư, An Giang bố trí 3 khu nhưng đến nay có một khu đang thi công (xã Gò Quao), một khu hoàn thành thiết kế và giải phóng mặt bằng, đang lựa chọn nhà thầu (xã Vĩnh Tuy) và khu tái định cư còn lại đang hoàn thành thiết kế và giải phóng mặt bằng, chuẩn bị tổ chức lựa chọn nhà thầu (xã Vĩnh Phong).

Về khó khăn, vướng mắc khi thực hiện dự án, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết, các địa phương chậm giao mặt bằng theo kế hoạch. Mặc dù mặt bằng được giao nhưng còn "xôi đỗ", không liên tục và vướng hệ thống hạ tầng kỹ thuật nên việc thi công hệ thống đường công vụ, các vị trí đường tiếp cận công trường gặp nhiều khó khăn; phải đến khoảng tháng 3/2025, các nhà thầu mới tiếp cận được toàn bộ phạm vi mặt bằng được bàn giao.

Ngoài ra, công tác đo đạc, xác định giá đất bồi thường có sự chênh lệch so với ban đầu. Nguyên nhân do toàn bộ chi phí giải phóng mặt bằng được lấy theo bảng giá đất do địa phương ban hành, khi địa phương thực hiện công tác đo đạc, kiểm đếm và phê duyệt phương án đền bù giải phóng mặt bằng lấy theo đơn giá thực tế.

Theo Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh, nguyên nhân chính làm chậm tiến độ dự án là thiếu hụt vật liệu cát đắp nền. Mặc dù dự án được áp dụng cơ chế đặc thù của Quốc hội, tuy nhiên khi dự án triển khai, tại địa phương đang triển khai nhiều công trình trọng điểm khác nên các địa phương không bố trí được mỏ vật liệu cho dự án.

Đến tháng 6/2024, tỉnh Tiền Giang (nay là tỉnh Đồng Tháp) bố trí mỏ Hòa Hưng 1 cho dự án với trữ lượng hơn 1,8 triệu m³ nhưng công suất cho phép khai thác chỉ 650.000m³/năm. Do đó, đến nay chỉ khai thác khoảng 40.000m³ phục vụ cho dự án; số còn lại là cát thương mại, mua từ nguồn bên ngoài với giá cao hơn dự toán. Hiện nay, dự án cần hơn 1,2 triệu m³/2,3 triệu m³ cát đưa về công trường, nhưng chưa có nguồn.

Báo cáo với Đoàn công tác Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết, ngay sau khi chủ trương đầu tư được duyệt, đơn vị đã khẩn trương thực hiện các thủ tục liên quan để khởi công dự án vào ngày 6/3/2024. Do đó, thời gian thi công chỉ còn 22 tháng nhưng toàn tuyến phải xử lý nền đất yếu với tổng thời gian thi công và chờ lún kéo dài từ 10 - 12 tháng.

Từ việc chậm bàn giao mặt bằng cũng như khó khăn về nguồn vật liệu đắp nên đến hết tháng 10/2025 mới hoàn thành công tác gia tải và nhanh nhất phải đến tháng 6/2026 mới đủ điều kiện dỡ tải đoạn cuối cùng.

Do đó, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho rằng, việc hoàn thành dự án vào cuối năm 2025 là khó khả thi. Tuy nhiên, từ nay đến cuối năm, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh sẽ tập trung chỉ đạo phấn đấu hoàn thành cơ bản toàn bộ các cầu không vướng mặt bằng và 8,1km tuyến đi trùng Quốc lộ 61, đoạn đi qua xã Gò Quao, tỉnh An Giang.

“

Đường Hồ Chí Minh là công trình quan trọng quốc gia đã được Quốc hội khoá XI thông qua chủ trương đầu tư xây dựng tại Nghị quyết số 38/2004/QH11 ngày 3/12/2004.

Để phù hợp với nguồn lực và thực tế triển khai dự án, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Nghị quyết số 66/2013/QH13 ngày 29/11/2013 điều chỉnh một số nội dung và giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ
Chí Minh theo Nghị quyết số 38. Tuy nhiên, do nguồn lực quốc gia khó khăn nên đến năm 2021 dự án chưa hoàn thành theo tiến độ yêu cầu của Nghị quyết số 66 của Quốc hội.

Tại Kỳ họp thứ Ba, Quốc hội khoá XV đã thông qua Nghị quyết số 63/2022/QH15 ngày 16/6/2022 cho phép đến năm 2025 cơ bản nối thông đường Hồ Chí Minh trên cơ sở sử dụng Quốc lộ 32 và Quốc lộ 21.

Dự án được khởi công xây dựng tháng 5/2000, chiều dài nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe khoảng 2.744km. Đến nay, đã hoàn thành 2.488km/2.744km đạt 90,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh.

Dự kiến đến cuối năm 2025 hoàn thành thêm 2/4 dự án đang thi công nâng tổng số km đã hoàn thành lên 2.572,5/2.744km xấp xỉ 94%, còn lại 2 dự án (đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận) do khó khăn về nguồn vật liệu và chậm bàn giao mặt bằng nên khó có khả năng hoàn thành trong năm 2025.