Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường về thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường

Cùng chủ trì có: Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát.

Tham dự cuộc làm việc, về phía Bộ Nông nghiệp và Môi trường có Ủy viên Trung ương Đảng, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng.

Tăng cường kiểm soát ô nhiễm, giám sát và xử lý vi phạm

Báo cáo với Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, trong giai đoạn 2022 - 2024, Bộ đã hoàn thành 100% các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Cũng trong giai đoạn này, ngân sách sự nghiệp môi trường đạt tối thiểu 1% tổng chi ngân sách nhà nước. Bộ đã đẩy mạnh chính sách huy động xã hội hóa thông qua tín dụng xanh, trái phiếu xanh, PPP, đấu thầu dịch vụ công ích... thu hút nhiều nguồn lực tư nhân và quốc tế cho các dự án xử lý chất thải, năng lượng tái tạo, với 122 cơ sở xử lý chất thải nguy hại, 7 dự án đốt rác phát điện, 146 dự án điện gió và hơn 100 nhà máy điện mặt trời do tư nhân đầu tư.

Bộ đã triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm. Tỷ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn đạt 94,9% (vượt yêu cầu 92%). 100% Sở Nông nghiệp và Môi trường đã kết nối và truyền dữ liệu quan trắc tự động về Bộ. Tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt ở đô thị đạt 96,27%, nông thôn đạt 80,5%; chất thải nguy hại đạt 98%. Mô hình đốt rác phát điện dần thay thế chôn lấp. Bộ cũng đã lắp đặt 18 trạm quan trắc không khí tự động, liên tục và công khai dữ liệu theo thời gian thực.

Công tác thanh tra, kiểm tra môi trường được đẩy mạnh: từ 2022 đến nay, đã kiểm tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với số tiền hơn 96 tỷ đồng. Bộ tiếp nhận 441 đơn khiếu nại, xử lý 5 vụ việc thuộc thẩm quyền.

Bộ đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg về quản lý tín chỉ carbon, phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon; phối hợp với các địa phương, đối tác quốc tế triển khai các hoạt động liên quan đến giảm phát thải và trao đổi tín chỉ.

Về cải cách thủ tục hành chính, đến 1/7/2025, Bộ đã phân cấp cho địa phương 83% hồ sơ đánh giá tác động môi trường (ĐTM), 87,5% giấy phép môi trường.

Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long, Bộ đã ban hành các kế hoạch, văn bản hướng dẫn thực hiện chiến lược phòng chống thiên tai; phối hợp kiểm tra tình hình sạt lở, xâm nhập mặn; hướng dẫn thực hiện các đề án phòng chống sạt lở và tổng hợp, báo cáo kịp thời với Chính phủ.

Bộ máy quản lý môi trường tại cấp xã “mỏng”, “thiếu kinh nghiệm”

Thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế, Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, dù ngân sách môi trường đạt 1% tổng chi, nhưng chủ yếu dành cho chi thường xuyên, chưa đáp ứng được yêu cầu đầu tư hạ tầng thu gom, xử lý nước thải và rác thải rắn. Nguồn lực xã hội hóa chưa tương xứng, thiếu cơ chế kiểm soát và đánh giá hiệu quả.

Bộ máy quản lý nhà nước về môi trường còn bất cập, nhân lực tại cấp xã mỏng, thiếu kinh nghiệm; trang thiết bị lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý trong bối cảnh biến đổi nhanh của khoa học - công nghệ.

Một số báo cáo ĐTM còn sơ sài, chưa nhận diện đầy đủ rủi ro môi trường; nhiều chủ đầu tư coi nhẹ trách nhiệm môi trường, vẫn tiếp tục thi công dù có vi phạm. Việc huy động chuyên gia thẩm định ĐTM tại địa phương còn hạn chế.

Công tác kiểm soát ô nhiễm gặp khó khăn tại các làng nghề, cụm công nghiệp xen lẫn khu dân cư. Nhiều hệ thống quan trắc địa phương chưa kết nối ổn định với hệ thống quốc gia. Về nước thải, 82% lượng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý; định mức đơn giá kêu gọi đầu tư còn thiếu; công tác kiểm kê nguồn thải còn yếu.

Chất lượng không khí tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh có thời điểm ở mức nguy hại. Việc phân loại rác sinh hoạt mới ở giai đoạn thí điểm; tỷ lệ chôn lấp vẫn cao (62,97%). Ý thức bảo vệ môi trường của người dân, doanh nghiệp còn hạn chế

Sản xuất nông nghiệp tiếp tục gây ô nhiễm do lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; chất thải chăn nuôi chưa được xử lý hiệu quả; công nghệ sản xuất sạch chưa phổ biến; thiếu hệ thống giám sát xả thải tại hộ, trại chăn nuôi…

Bộ cần tăng cường phối hợp trong kiểm soát nguồn thải

Tại cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi - Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát, đã nêu rõ các nhóm vấn đề Đoàn quan tâm. Các thành viên Đoàn giám sát đề nghị Bộ làm rõ bất cập trong phân bổ nguồn lực, tiến độ thực hiện chính sách cũng như hiệu quả quản lý chất lượng môi trường.

Cụ thể, việc phân bổ và triển khai dự toán ngân sách trong lĩnh vực môi trường còn chậm, nhiều khoản bị hủy dự toán; chi sự nghiệp bảo vệ môi trường từ ngân sách trung ương nhiều năm không sử dụng hết, gây lãng phí nguồn lực.

Một số chỉ tiêu trọng yếu khó hoàn thành theo đúng lộ trình đến năm 2025, như: tỷ lệ rác thải sinh hoạt đô thị xử lý bằng công nghệ chôn lấp trực tiếp; chất lượng nước sông Nhuệ - Đáy, Đồng Nai; tỷ lệ làng nghề và cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung; diện tích khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo tồn biển và số lượng khu Ramsar được công nhận.

Cũng theo Đoàn giám sát, tỷ lệ thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị đạt 97,26% trong năm 2024, đáp ứng mục tiêu Chiến lược quốc gia, song công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt vẫn còn nhiều tồn tại: phân loại rác tại nguồn mới dừng ở mức thí điểm; hạ tầng thu gom, xử lý còn thiếu đồng bộ; phần lớn chất thải rắn sinh hoạt vẫn xử lý bằng phương pháp chôn lấp (chiếm khoảng 62,97%).

Đoàn đề nghị Bộ tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong kiểm soát nguồn thải; đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng; xử lý nghiêm tình trạng đốt rơm rạ, thi công xây dựng không bảo đảm yêu cầu môi trường; khẩn trương tham mưu Chính phủ ban hành lộ trình chuyển đổi, loại bỏ phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, phương tiện gây ô nhiễm môi trường...

Bộ sẽ triển khai ngay một số nội dung, không chờ đến khi Quốc hội ban hành Nghị quyết

Phát biểu tại cuộc làm việc, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, bên cạnh những kết quả được Đoàn giám sát ghi nhận, Bộ nhận thức rõ những hạn chế trong quá trình thực hiện Luật Bảo vệ môi trường.

"Bộ cam kết tiếp thu nghiêm túc và triển khai ngay một số nội dung, không chờ đến khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về chuyên đề giám sát. Trước mắt, Bộ sẽ đôn đốc các bộ, ngành, địa phương ban hành các quy định để thực thi Luật; thúc đẩy tiến độ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền; sớm khắc phục bất cập trong hệ thống quan trắc...", Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh.

Quyền Bộ trưởng cũng cho rằng, một số quy định hiện hành của Luật Bảo vệ môi trường đã không còn phù hợp, cần được đánh giá, rà soát tổng thể để chuẩn bị cho việc sửa đổi, ban hành Luật mới trong thời gian tới.

Các vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách phải cơ bản được giải quyết

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao nỗ lực của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Công tác quản lý phòng ngừa, kiểm soát nguồn ô nhiễm, quản lý chất thải... đã được thực hiện chặt chẽ, kiềm chế mức độ gia tăng ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, cử tri, Nhân dân vẫn còn băn khoăn, lo lắng về tình trạng ô nhiễm, suy thoái môi trường, suy giảm đa dạng sinh học vẫn tiếp diễn, biến đổi khí hậu tác động tiêu cực đến sản xuất, đời sống; vẫn còn một số hạn chế trong công tác triển khai thực hiện một số chính sách mới của Luật theo lộ trình.

Nhấn mạnh “nhiệm vụ đặt ra cho công tác bảo vệ môi trường trong thời gian tới là rất nặng nề để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, phát triển bền vững”, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trước hết, cần chủ động nghiên cứu, đề xuất nội dung và kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu trong các văn kiện Đại hội XIV của Đảng tới đây. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật để thực thi Luật Bảo vệ môi trường; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; tăng cường phân quyền, phân cấp…

Trong công tác quản lý phòng ngừa, kiểm soát nguồn ô nhiễm, quản lý chất thải, cần quán triệt, bảo đảm phương châm: Các tác động xấu gây ô nhiễm, suy thoái môi trường, các sự cố môi trường phải luôn được chủ động phòng ngừa, kiểm soát. Các vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách phải cơ bản được giải quyết; chất lượng môi trường từng bước được cải thiện, phục hồi; nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu và đẩy mạnh giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

Bộ cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, địa phương tiếp tục thúc đẩy việc xây dựng và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao. Tăng cường phối hợp hiệu quả trong việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao. Đa dạng hóa nội dung và hình thức tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho các cấp, các ngành và người dân.

Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực môi trường, trọng tâm trước mắt là hoàn thiện hệ thống quan trắc, giám sát và cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia theo thời gian thực, hiện đại, kết nối, tích hợp, chia sẻ và công khai thông tin môi trường cho người dân. “Cần coi đây là nhiệm vụ then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý môi trường, bảo đảm tăng trưởng kinh tế cao nhưng phải bảo đảm hài hòa với các mục tiêu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững của đất nước”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của thành viên Đoàn giám sát, tiếp thu hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn giám sát trước ngày 8/8 tới đây.