Phiên họp toàn thể lần thứ 5 của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp

Tham dự có: Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh; các thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; đại diện các bộ, ngành, cơ quan hữu quan.

Theo Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng, ưu tiên, cấp bách cần xử lý ngay để kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Về phạm vi điều chỉnh, Nghị quyết quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Dự thảo Nghị quyết được bố cục thành 7 điều.

Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Điều 2 dự thảo Nghị quyết quy định các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật phải là nguyên nhân chính gây kìm hãm, cản trở, ách tắc phát triển kinh tế - xã hội, được xác định theo một trong 3 tiêu chí:

Thứ nhất, quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật.

Thứ hai, quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật.

Thứ ba, quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Chính phủ đề xuất Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 và được thực hiện đến hết ngày 28/2/2027.

Các ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ; đồng thời, đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực, khẩn trương của cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Nghị quyết; tán thành việc xây dựng dự án Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn; hồ sơ bảo đảm đầy đủ theo quy định.

Các đại biểu cũng cơ bản tán thành 3 nhóm tiêu chí, 5 nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc trong dự thảo Nghị quyết. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị nghiên cứu cụ thể hóa hơn nữa các tiêu chí “tạo gánh nặng chi phí tuân thủ”, “hạn chế đổi mới, sáng tạo" (Điều 2 dự thảo Nghị quyết) theo hướng xác định rõ nội hàm, mức độ định lượng, cụ thể để thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Đối với thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết, các đại biểu nhận thấy, đây là cơ chế tháo gỡ vướng mắc nên đề nghị có hiệu lực ngay kể từ ngày thông qua để kịp thời triển khai thực hiện, đáp ứng yêu cầu rất khẩn trương của thực tiễn. Việc quy định Nghị quyết có hiệu lực ngay cũng phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về thời điểm có hiệu lực của văn bản được ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc "Bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất của hệ thống pháp luật", vì cho rằng đây là nguyên tắc có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật; bảo đảm để việc xử lý khó khăn, vướng mắc không làm phát sinh thêm mâu thuẫn, chồng chéo mới hoặc gây xung đột với các quy định khác của pháp luật.

Cũng tại phiên họp, Ủy ban Pháp luật đã thẩm tra dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của 6 pháp lệnh liên quan đến thẩm quyền của Tòa án nhân dân và các cơ quan trong hoạt động tổ chức theo mô hình tổ chức mới phù hợp với yêu cầu sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Quy chế hoạt động của Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia; dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi, bổ sung Điều của Nghị quyết số 1322/NQ-UBTVQH15 ngày 16/12/2024 về Danh sách Ủy viên Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia; dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về các Tòa phúc thẩm, cục, vụ và tương đương, cơ quan báo chí của Tòa án nhân dân tối cao, quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao.

Các ý kiến tán thành với sự cần thiết ban hành các nghị quyết và pháp lệnh; đồng thời, đề nghị rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm thống nhất với các luật Quốc hội đã thông qua và dự kiến sẽ thông qua tại Kỳ họp thứ Chín.