Đổi mới hình thức và nội dung, đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu

Tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng giai đoạn 2021 - 2025, Thư viện tỉnh Nghệ An đã thực hiện xây dựng mô hình phát triển văn hóa đọc, từng bước tiến hành số hóa tài liệu thư viện phục vụ cộng đồng theo Kế hoạch số 567/KH-UBND ngày 8.10.2021 của UBND tỉnh Nghệ An. Bên cạnh đó, thực hiện luân chuyển sách báo trong hệ thống thư viện công cộng; chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ đối với hệ thống thư viện huyện, thị xã, thành phố, thư viện các cơ quan liên quan.

Nghệ An hiện có 1 thư viện cấp tỉnh, 19 thư viện huyện, 356 phòng đọc sách xã, phường, thị trấn, 525 tủ sách khuyến học, 15 thư viện tư nhân, không gian đọc sách và tự học đặt tại nhà trường và tủ sách gia đình. Các thư viện luôn đổi mới về hình thức và nội dung nhằm đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của người dân.

Giai đoạn 2020 - 2024, các thư viện được bổ sung 75.128 bản sách, 400 đầu báo và tạp chí. Thư viện tỉnh hiện có 403.394 bản sách, trên 450 loại báo chí và hàng triệu số báo, tạp chí; có kho sách địa chí trên 10.000 bản, trong đó có các loại tài liệu quý hiếm; hàng năm bổ sung bình quân 12.000 - 15.000 bản sách, 250 loại báo, tạp chí; cấp mới 3.000 - 3.500 thẻ bạn đọc và phục vụ trên 500.000 lượt bạn đọc; luân chuyển trên 650.000 lượt sách báo tại chỗ và 800.000 lượt sách cho cơ sở.

Thư viện huyện, vốn sách trung bình mỗi huyện khoảng 5.000 - 6.000 bản. Hàng năm, mỗi thư viện huyện bổ sung khoảng 15 - 30 loại báo, tạp chí; cấp từ 200 đến 500 thẻ bạn đọc; phục vụ từ 15.000 - 20.000 lượt bạn đọc; thực hiện 10.000 - 40.000 lượt sách luân chuyển.

Đến nay, hệ thống thư viện công cộng đã phục vụ học sinh, sinh viên và người học khác được tiếp cận, sử dụng thông tin tri thức tại thư viện công cộng bình quân đạt 1.190.234 lượt người/ 2.503.806 lượt tài liệu/ năm, đạt tỷ lệ 74% so với dân số tỉnh năm 2022.

Đa dạng hóa sản phẩm thông tin

Hàng năm, Thư viện tỉnh Nghệ An tổ chức các cuộc thi tuyên truyền giới thiệu sách trực tuyến và trực tiếp thu hút đông đảo đối tượng hưởng ứng, mỗi cuộc thi có trên 150.000 bài dự thi. Chủ đề các cuộc thi thiết thực nhằm giới thiệu những cuốn sách được yêu thích về vẻ đẹp của đất nước, con người Việt Nam, hướng tới phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, hình thành lối sống lành mạnh, đẩy mạnh xã hội học tập suốt đời, góp phần phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng.

Thư viện tỉnh phối hợp các Phòng Giáo dục và Đào tạo tổ chức hoạt động ngoại khóa tham quan trải nghiệm thư viện. Học sinh được nghe thủ thư giới thiệu sách, kể chuyện theo sách. Về phần mình, học sinh cũng trực tiếp giới thiệu cuốn sách mình quan tâm, yêu thích; kể chuyện theo sách, vẽ tranh theo sách và tham gia các chương trình hoạt náo đố vui trí tuệ, các trò chơi dân gian bổ ích.

Các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam, Tuần lễ Học tập suốt đời cũng được Thư viện tỉnh Nghệ An tổ chức thường niên, diễn ra từ tháng 3 - 5 và từ tháng 9 - 11 hàng năm. Thay vì tổ chức trong không gian nhỏ hẹp tại đơn vị như trước thì nay hoạt động này đã tổ chức tại 21 huyện, thành thị với các chủ đề khác nhau, với các chuỗi hoạt động xuyên suốt, như: phục vụ đọc sách lưu động, triển lãm sách, tọa đàm giao lưu tác giả, tác phẩm, thi nhận diện tác giả, tác phẩm, thi kể chuyện, thi thuyết minh và thiết kế bìa sách, vẽ tranh theo sách, sáng tạo sản phẩm, Festival “Phát triển văn hóa đọc thúc đẩy học tập suốt đời”.

Các hình thức trưng bày, triển lãm tài liệu, tuyên truyền, giới thiệu cũng là hoạt động thường xuyên được chú trọng tổ chức, cùng với việc trưng bày, triển lãm tài liệu nhân các ngày lễ lớn trong năm. Mục đích của hoạt động nhằm quảng bá về vốn tài liệu thư viện, kích thích nhu cầu đọc sách, báo của người đọc, đồng thời xây dựng văn hóa đọc trong cộng đồng.

Một trong những hoạt động được đông đảo phụ huynh và học sinh hưởng ứng là tổ chức các lớp học luyện kỹ năng truyền thông giới thiệu sách và trải nghiệm làm MC. Học sinh tham gia được hướng dẫn phương pháp đọc, viết, thuyết trình và kể chuyện theo sách, giới thiệu sách và tập làm MC. Có những học sinh tính cách rụt rè, khép mình, sau khi trải nghiệm lớp học đã trở nên năng động, nhanh nhẹn, vui vẻ, hoạt ngôn hơn và tự tin thuyết trình, tuyên truyền giới thiệu sách.

Thư viện tỉnh còn tổ chức hội thảo chuyên đề về “Chuyển đổi số trong hoạt động thư viện”, “Vai trò gia đình, dòng họ, nhà trường trong xây dựng xã hội học tập góp phần xây dựng nhân cách con người Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển", thu hút các nhà khoa học tham gia, đóng góp nhiều ý tưởng phát triển văn hóa đọc.

Hỗ trợ lưu động và luân chuyển sách

Với 21 huyện, thành, thị xã, 460 đơn vị hành chính cấp xã, lâu nay việc xây dựng tủ sách cơ sở tại Nghệ An chỉ dùng từ nguồn sách biếu tặng, do đó còn gặp nhiều khó khăn. Được sự quan tâm của tỉnh, từ năm 2022 đến nay, Thư viện tỉnh được cấp ngân sách xây dựng trên 30 tủ sách, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân, lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng.

Nhìn chung, hệ thống thư viện công cộng trên địa bàn tỉnh đã nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành về chủ trương triển khai thực hiện các hoạt động nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Các loại hình hoạt động phát triển cả chiều rộng và chiều sâu, chất lượng thông tin được nâng cao, đa dạng hóa sản phẩm thông tin, dịch vụ thông tin, tổ chức tốt các hoạt động với nhiều hình thức phong phú, đa dạng.

Tuy nhiên, mô hình hoạt động của thư viện cấp huyện, cấp xã còn thiếu tính bền vững, hệ thống thư viện trên địa bàn tỉnh chưa có sự phát triển toàn diện và đồng bộ. Một số thôn, xóm chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của sách báo và thư viện, nên chưa quan tâm đầu tư đúng mức cho hoạt động thư viện. Trình độ chuyên môn của một số cán bộ thư viện cấp xã chưa theo kịp với yêu cầu, nhiệm vụ mới.

Vì vậy, Thư viện tỉnh Nghệ An kiến nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục quan tâm, chỉ đạo các sở, ngành, địa phương phát triển sự nghiệp thư viện qua các chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, nguồn nhân lực cho ngành thư viện. Tăng cường kinh phí bổ sung vốn tài liệu thư viện, tăng số lượng bản sách, đặc biệt là vốn tài liệu địa chí. Có như thế mới đáp ứng được nhu cầu tìm kiếm thông tin ngày càng cao và đa dạng của bạn đọc hiện nay; tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ thực hiện công tác phục vụ lưu động và luân chuyển sách, báo xuống thư viện và phòng đọc sách.