Phát triển công nghiệp hỗ trợ theo chiều sâu kết hợp với chính sách đồng bộ

Hàng loạt chính sách ưu tiên cho công nghiệp hỗ trợ

Tại Hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ” diễn ra vừa qua, nhấn mạnh về vai trò của công nghiệp hỗ trợ cũng như các cơ chế chính sách hiện nay cho lĩnh vực, ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc (Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính) cho biết, công nghiệp hỗ trợ là nền tảng chiến lược cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam, góp phần cung cấp nguyên liệu đầu vào, tăng giá trị gia tăng, nâng cao sức cạnh tranh và giảm phụ thuộc vào biến động kinh tế toàn cầu.

Cũng theo ông Bình, thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã và đang tạo mọi điều kiện thuận lợi thông qua 3 nhóm chính sách chính như ưu đãi đầu tư từ Luật Đầu tư 2020; Nghị định 31/2021/NĐ-CP; giảm 50% thuế trong 9 năm và áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm cho các dự án công nghiệp hỗ trợ ưu tiên đối với thuế thu nhập doanh nghiệp. Về thuế nhập khẩu, trong đó có chính sách miễn thuế cho máy móc, thiết bị, vật tư chưa sản xuất được trong nước.

Ngoài ra, còn có các chính sách ưu đãi đất đai như giảm hoặc miễn tiền thuê đất trong giai đoạn xây dựng và những năm đầu hoạt động; hỗ trợ tiếp cận vốn ưu đãi từ Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia và ngân sách nhà nước; hỗ trợ chi phí tư vấn, đào tạo quản trị và sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế. Hỗ trợ đổi mới công nghệ và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; hỗ trợ tham gia hội chợ, triển lãm để tìm kiếm đối tác và mở rộng thị trường.

Bên cạnh đó, các chính sách về cải cách thủ tục hành chính và hạ tầng như triển khai hệ thống một cửa quốc gia và ASEAN, giảm thời gian cấp phép và thông quan; đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, phát triển nhân lực chất lượng cao thông qua liên kết giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp trong các ngành kỹ thuật, chế tạo, cơ khí chính xác và điện tử cũng đã được chú trọng.

"Đặc biệt, với 4 nghị quyết của Bộ Chính trị (57-NQ/TW, 59-NQ/TW, 66-NQ/TW, 68-NQ/TW) đã tạo hệ sinh thái thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, tăng năng lực nội địa và hội nhập quốc tế", ông Phạm Thanh Bình nhấn mạnh.

Loạt chính sách đồng bộ trợ lực cho công nghiệp hỗ trợ đã tạo môi trường thuận lợi để Việt Nam thu hút các doanh nghiệp FDI. Minh chứng cho thấy, lũy kế đến tháng 6/2025, Việt Nam đã thu hút đầu tư từ 151 quốc gia và vùng lãnh thổ với 43.702 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký đạt khoảng 519,54 tỷ USD.

Chia sẻ thêm về nỗ lực cải cách thể chế và những chủ trương, chính sách quy định mới thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp (Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương) nhấn mạnh đến những điểm đột phá của Nghị định 205/2025/NĐ-CP, một phiên bản nâng cấp toàn diện so với Nghị định 111/2015/NĐ-CP.

Theo ông Cường, "chính sách mới không chỉ mở rộng khái niệm công nghiệp hỗ trợ, bao gồm các hoạt động gia công, chế biến vật liệu và dịch vụ hỗ trợ như chuyển đổi số, nhà máy thông minh, mà còn nâng mức hỗ trợ tài chính lên tới 70% cho các hoạt động phát triển thị trường, hợp tác công nghệ.

Đặc biệt, thủ tục hành chính được đơn giản hóa tối đa khi cho phép nộp hồ sơ ưu đãi trực tuyến và tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư. Đây là bước đi chiến lược nhằm xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ hiện đại, đủ sức cạnh tranh và hội nhập quốc tế" .

Đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu

Bên cạnh những điểm sáng, dư địa cho công nghiệp hỗ trợ còn rất lớn và dù Việt Nam đã có khoảng 6.000 doanh nghiệp trong lĩnh vực này, tuy nhiên, gần 88% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn sử dụng thiết bị lạc hậu, thiếu tiêu chuẩn chất lượng, chỉ khoảng 10% doanh nghiệp ứng dụng tự động hóa và dưới 20% đạt chứng nhận ISO hoặc áp dụng các mô hình quản trị hiện đại.

"Hệ quả là, phần lớn doanh nghiệp nội địa mới chỉ tham gia ở các công đoạn gia công cấp thấp, khó tiếp cận đơn hàng quy mô lớn và tiêu chuẩn cao từ các tập đoàn đầu chuỗi. Trong khi đó, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành công nghiệp chủ lực vẫn ở mức thấp.

Để thúc đẩy thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao và phát triển công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam, về phía cơ quan quản lý nhà nước, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp Chu Việt Cường nhấn mạnh, cần tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, hiệp hội, khu công nghiệp và doanh nghiệp.

Cụ thể, ông Cường đã đề xuất tập trung vào các giải pháp thiết thực. Một là, hoàn thiện chính sách và dịch vụ hỗ trợ đầu tư. Theo đó, Chính phủ và các bộ, ngành cần đóng vai trò đầu mối, xây dựng các chương trình hỗ trợ toàn diện, minh bạch và hiệu quả để kết nối doanh nghiệp, nhà đầu tư và khu công nghiệp; thực thi chính sách cần đảm bảo tính nhất quán, khả thi và phù hợp với thực tiễn; tăng cường dịch vụ công trực tuyến 100% để đảm bảo minh bạch và thuận tiện cho doanh nghiệp.

Hai là, phát triển công nghiệp hỗ trợ theo chiều sâu. Việt Nam cần tập trung vào 5 lĩnh vực trọng tâm: cơ khí; ô tô; điện tử và bán dẫn; dệt may và da giày; vật liệu mới.

Bên cạnh đó, theo ông Chu Việt Cường, cần triển khai các giải pháp đồng bộ như chuyển giao công nghệ từ việc tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt Nam để giảm phụ thuộc và nâng cao năng lực sản xuất.

Đặc biệt, cần xây dựng hệ thống đo lường, kiểm định, và chứng nhận chất lượng sản phẩm trong nước theo tiêu chuẩn quốc tế, thay vì gửi mẫu ra nước ngoài; cung cấp ưu đãi về thuế, tín dụng và đất đai cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Tổ chức các cuộc đối thoại thường xuyên với tập đoàn FDI và hiệp hội ngành hàng để cập nhật nhu cầu thị trường và cơ hội hợp tác; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ cao.

Giới chuyên gia nhận định rằng, Việt Nam đang ở thời điểm chiến lược để đón đầu làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc tập trung phát triển công nghiệp hỗ trợ theo chiều sâu, kết hợp với các chính sách đồng bộ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên sẽ là chìa khóa để Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư chất lượng cao.