Yếu tố chính định hình chiến lược của doanh nghiệp

“Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu ngày càng tác động sâu sắc, việc áp dụng các tiêu chuẩn về ESG không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là kim chỉ nam cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và nền kinh tế”, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể (APED), Bộ Tài chính Nguyễn Đức Trung phát biểu tại hội thảo “Giới thiệu Sổ tay Hướng dẫn khung triển khai ESG, lập báo cáo ESG và hướng dẫn áp dụng triển khai cho ba ngành”, do APED phối hợp với Đại sứ quán Anh, Tổng Lãnh sự quán Anh cùng các bên liên quan tổ chức sáng 24.3.

Đại diện Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam (EY Việt Nam) phân tích, hiện có 3 yếu tố chính thúc đẩy doanh nghiệp triển khai ESG. Một là, yêu cầu của các cơ quan quản lý, với sự gia tăng quy định pháp lý liên quan đến thực hành bền vững gây áp lực triển khai và công bố thông tin ESG đối với doanh nghiệp; đồng thời, các quy định trên toàn cầu yêu cầu nâng cao tính nhất quán, chính xác và minh bạch của thông tin ESG được công bố.

Hai là, cơ hội tiếp cận nguồn vốn, khi có mối liên hệ của chỉ số ESG đối với hiệu quả tài chính và khả năng cạnh tranh dài hạn. 90% các nhà đầu tư trên toàn cầu đưa tiêu chí ESG vào quy trình ra quyết định của họ. Triển khai ESG hiệu quả có thể cải thiện đánh giá của các bên liên quan.

Ba là, áp lực từ các bên liên quan. Cụ thể, khách hàng đang có xu hướng cân nhắc các lợi ích về môi trường và xã hội khi mua hàng; doanh thu từ sản phẩm bền vững tăng trưởng gấp khoảng 6 lần so với các sản phẩm khác. Các doanh nghiệp cùng ngành có xu hướng triển khai phát triển bền vững như một chiến lược doanh nghiệp cốt lõi do những tiềm năng mang lại và không bị bỏ lại so với các doanh nghiệp cùng ngành. Về phía nhân viên, việc thực hành quản lý ESG giúp doanh nghiệp thu hút và giữ được nhân tài tốt hơn, đặc biệt là đối với nhân sự thuộc thế hệ Z (Gen Z).

Bí thư thứ nhất về khí hậu và thiên nhiên, Đại sứ quán Anh Fergus McBean bổ sung, ESG đang là một trong những yếu tố chính định hình chiến lược và đầu tư của các doanh nghiệp. Hiện, Vương quốc Anh và EU đều có kế hoạch đưa ra các biện pháp yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam báo cáo về ESG và các biện pháp liên quan đến khí hậu đã thực hiện. Do đó, thực hành ESG giúp các doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng yêu cầu từ các tổ chức tài chính và thị trường quốc tế, đặc biệt là Vương quốc Anh và EU.

Hướng dẫn càng đơn giản càng tốt

Trên thực tế, các doanh nghiệp đã quan tâm và thực hành ESG trong hoạt động. Tuy nhiên, kết quả khảo sát năm 2024 của APED về mức độ thực hành kinh doanh bền vững theo khung ESG của Việt Nam cho thấy, về mặt nhận thức, ESG vẫn còn là khái niệm mới, đặc biệt là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong 1.019 doanh nghiệp tham gia khảo sát có đến 39% chưa từng nghe nói đến ESG và 62% hiện chưa nắm rõ các quy định và chính sách của Việt Nam liên quan đến ESG.

Về mặt thực hành ESG, chỉ có 14% doanh nghiệp tham gia khảo sát là các doanh nghiệp tiên phong trong thực hành ESG và 25% doanh nghiệp hầu hết không triển khai hoặc có ít các hoạt động/giải pháp liên quan đến ESG. Các doanh nghiệp tham gia khảo sát đang thực hiện tốt nhất ở trụ cột xã hội, tiếp theo là quản trị và môi trường. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ bày tỏ ít quan tâm với chủ đề này, tuy nhiên 26 - 30% doanh nghiệp ở từng quy mô vừa, nhỏ và siêu nhỏ đã có những bước đầu trong triển khai ESG.

Cũng theo kết quả khảo sát, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong triển khai ESG gồm: không có hoặc thiếu thông tin về ESG; thiếu các chương trình về giới thiệu và đào tạo ESG; chưa có chính sách cụ thể từ Chính phủ về ESG.

Ông Fergus McBean bổ sung, một số doanh nghiệp Việt Nam cho biết thiếu nhận được sự hỗ trợ về báo cáo ESG. “Điều này ảnh hưởng đến tiến trình thực hành ESG của khu vực doanh nghiệp, đồng thời cũng ảnh hưởng đến cơ hội tiếp cận tài chính xanh và cơ hội thâm nhập sâu hơn vào thị trường toàn cầu của các doanh nghiệp Việt Nam”, ông nói.

Trong bối cảnh đó, việc ra mắt Sổ tay hướng dẫn khung triển khai ESG và lập báo cáo ESG đang được đặt rất nhiều kỳ vọng. Thông qua sổ tay, các doanh nghiệp có thể tiếp cận các hướng dẫn, các thông lệ tham khảo và nguồn tham chiếu để đưa các yếu tố ESG vào chiến lược quản trị và vận hành, qua đó giúp doanh nghiệp ứng phó với các rủi ro và tận dụng cơ hội liên quan đến phát triển bền vững; nâng cao năng lực công bố thông tin phát triển bền vững nhằm bảo đảm tuân thủ với các yêu cầu pháp lý và thông lệ ESG hàng đầu trong nước và quốc tế, đồng thời giảm thiểu rủi ro và tận dụng các cơ hội mà ESG mang lại, đặc biệt là tiếp cận với các nguồn tài chính xanh.

Các chuyên gia lưu ý, việc thiết lập dữ liệu về ESG nhằm phục vụ doanh nghiệp tự đánh giá triển khai công tác phát triển bền vững và thích ứng với các yêu cầu báo cáo phát triển bền vững hoặc kỳ vọng của bên liên quan. Tuy nhiên, quản lý dữ liệu ESG có nhiều thách thức. Những giải pháp mang tính “công thức” sẽ trở nên lạc hậu nhanh chóng do các luật lệ và yêu cầu sẽ còn tiếp tục tiến hóa trong tương lai. Để quản lý dữ liệu ESG, doanh nghiệp cần cân nhắc về quản trị dữ liệu và quản lý dữ liệu.

Theo đó, quản trị dữ liệu phát triển bền vững nên là một phần của nỗ lực quản trị dữ liệu toàn doanh nghiệp nhằm cải thiện hiệu suất và hiệu quả công việc. Doanh nghiệp cần phải hiểu các mục tiêu và mục đích chiến lược kinh doanh để định nghĩa cách thức sử dụng dữ liệu ESG cho báo cáo và hỗ trợ các hoạt động phân tích. Một nền tảng duy nhất dành cho việc thu nhập, kiểm định và kiểm soát dữ liệu sẽ giảm thiểu rủi ro dữ liệu, điều hướng hiệu quả và thiết lập nguồn dữ liệu đáng tin cậy.

Triển khai ESG trong hoạt động của doanh nghiệp rất quan trọng song Phó Tổng Giám đốc, Tư vấn EY Việt Nam Nguyễn Việt Long cho biết, khi tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, “nói đến ESG họ chỉ cười thôi, vì còn lo kiếm tiền thì lo gì đến môi trường”. "Cần phải nhìn xa hơn”, ông Long nói và cho rằng, cần phát huy vai trò của các hiệp hội trong việc hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện ESG.

Tán thành điều này, PGS.TS. Nguyễn Thị Thuận, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, cần phát huy vai trò của hiệp hội doanh nghiệp. Theo bà, Nhà nước có thể giao nhiệm vụ cho các hiệp hội để đánh giá, theo dõi, kiểm tra, bởi nếu không “Nhà nước dù có bao nhiêu người đi nữa cũng không thể làm xuể”. Đồng thời, cần có hướng dẫn riêng cho từng nhóm doanh nghiệp triển khai ESG, đối với doanh nghiệp nhỏ, hướng dẫn càng đơn giản càng tốt.