Phát huy hơn nữa vai trò cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân

Nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành và phát triển của Quốc hội, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, GS. TS Phan Trung Lý khẳng định, Quốc hội đã không ngừng khẳng định và nâng cao vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, giữ vị trí trung tâm trong tổ chức và thực thi quyền lực nhà nước.

Trong đó, hoạt động lập hiến, lập pháp của Quốc hội là một trụ cột thiết yếu, có ý nghĩa quyết định trong việc xây dựng nền tảng pháp lý cho sự phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ quyền con người, quyền công dân và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Từ kinh nghiệm 38 năm công tác trong Quốc hội, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật khẳng định, mỗi nhiệm kỳ của Quốc hội đều chứng kiến sự trưởng thành và phát triển mạnh mẽ của Quốc hội; chất lượng hoạt động của Quốc hội không ngừng được nâng cao; số lượng và chất lượng các sản phẩm lập pháp của Quốc hội càng ngày được nâng lên.

Kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam đang đặt ra yêu cầu bức thiết phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN. Trong đó, hoạt động lập hiến, lập pháp có vai trò trung tâm trong việc xác lập cơ sở pháp lý cho sự nghiệp phát triển đất nước, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo và bảo đảm quốc phòng - an ninh vững chắc.

Đặt vấn đề này, GS. TS Phan Trung Lý đề xuất một số định hướng nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động lập hiến, lập pháp của Quốc hội trong thời gian tới.

Cụ thể, hoạt động lập hiến, lập pháp cần bám sát và thể chế hóa kịp thời, đồng bộ, sáng tạo các chủ trương của Đảng; tăng cường tính chuyên nghiệp, hiện đại trong lập hiến, lập pháp; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong hoạt động lập pháp.

Khẳng định Quốc hội có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, là thiết chế trung tâm trong tổ chức quyền lực nhà nước của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, GS.TS Trần Ngọc Đường cũng đề xuất, Quốc hội cần tiếp tục phát huy vai trò đại diện cho ý chí toàn dân của Quốc hội trong kỷ nguyên mới. Cụ thể, cần phát huy vai trò đại diện cho ý chí và nguyện vọng toàn dân trong ba lĩnh vực: lập hiến, lập pháp của Quốc hội; giám sát tối cao hoạt động của Nhà nước và quyết định các vấn đề trọng đại của đất nước.

Về lập hiến, lập pháp, GS.TS Trần Ngọc Đường đề xuất, cần tiếp tục đổi mới tư duy lập pháp theo hướng “vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm”.

Tổ chức thực hiện có hiệu quả Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 đã được được Quốc hội thông qua. Theo đó, cần đặc biệt coi trọng việc đại diện cho toàn dân thực hiện chức năng kiểm soát đối với chất lượng của các chính sách được đưa ra để trình trong dự án luật nhiều hơn là góp ý để hoàn thiện văn bản. Khi chất lượng chính sách còn có vấn đề thì cơ quan soạn thảo trình dự án luật phải tiếp thu sửa đổi, bổ sung chứ không phải dựa dẫm, ỷ lại hay “hợp tác” với các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội để sửa đổi, bổ sung hoàn thiện. Cùng với đó, cần gắn kết chặt chẽ giữa hoạt động lập pháp với hoạt động giám sát việc tổ chức thực hiện pháp luật.