Khởi kiện có căn cứ

Theo hồ sơ vụ án, năm 2009 bà Phạm Thị Kim Ngân (ngụ quận 10) có mua lại nhà đất số 762 Xô Viết Nghệ Tĩnh (nay là số 166B Bình Quới, phường 27, quận Bình Thạnh) có diện tích 1.372 m2 (trong đó, diện tích xây dựng 575,6 m2) thuộc thửa đất số 422 tờ bản đồ địa chính phường 27 (gọi tắt là nhà đất số 762) và được địa phương cấp nhập biến động sử dụng trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ).

Sau đó, bà Ngân phát hiện tại nhà đất số 762 có hộ ông Trần Gia Bảo và một số người lạ đang sinh sống, xây dựng bất hợp pháp. Bà Ngân nhiều lần yêu cầu những người này tháo dỡ công trình và di dời trả lại đất cho bà nhưng không được chấp nhận.

Khi không hòa giải, giải quyết được ở cấp địa phương, bà Ngân gửi đơn khởi kiện ra tòa.

Ngày 3.1.2020, TAND quận Bình Thạnh thụ lý vụ án số 03/2020/DS-ST về việc “Tranh chấp đòi lại tài sản” giữa nguyên đơn là bà Phạm Thị Kim Ngân và bị đơn gồm: ông Trần Gia Bảo, Trần Phương Nam, Trần Phương Đông, bà Lê Thị Hoàng Yến, Trần Vũ Phương Uyên, Vũ Thị Kim Oanh.

Theo nhận định của TAND quận Bình Thạnh tại bản án số 866/2021/DS-ST, nhà đất số 762 có nguồn gốc như sau:

Ngày 8.5.2002, UBND TP. Hồ Chí Minh cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đất số 762 cho bà Võ Thị Nhe.

Ngày 24.5.2007, bà Nhe và các đồng thừa kế liên quan đến nhà đất số 762 đã đến Phòng Công chứng số 6 ủy quyền cho bà Lê Thị Ty chuyển nhượng cho ông Nguyễn Phước Tâm theo Hợp đồng số 8935 ngày 1.6.2007.

Sau đó, nhà đất số 762 được chuyển nhượng cho nhiều người và hiện bà Ngân là người nhận chuyển nhượng sau cùng từ ông Ngô Thanh Long theo hợp đồng số 14423 ngày 25.6.2009 tại Phòng Công chứng số 6. Bà Ngân đã đóng thuế phí và đã được Phòng TN-MT quận Bình Thạnh cập nhập biến động vào ngày 7.12.2009 theo Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và QSDĐ số 13222/2022 ngày 8.5.2022 đã cấp cho bà Nhe trước đó.

Do vậy, TAND quận Bình Thạnh xác định, bà Ngân có toàn quyền sở hữu, sử dụng và định đoạt đối với tài sản nhà đất nêu trên và căn cứ theo quy định tại khoản 1 điều 166 Bộ luật dân sự năm 2015 về quyền đòi lại tài sản nên việc bà Ngân khởi kiện đòi lại phần nhà đất thuộc một phần nhà đất số 762 mà các bị đơn đang sử dụng là hoàn toàn có căn cứ được chấp nhận.

Hai cấp tòa cùng tuyên thắng kiện

Phía bị đơn cho rằng, một phần nhà đất số 762 là bị đơn được ông Võ Hồng Nho (cháu ruột bà Nhe) cho thông qua việc hợp tác làm ăn thể hiện bằng các ủy quyền cũng như các văn bản thỏa thuận. Tuy nhiên, HĐXX nhận định, năm 1991, ông Nho có ủy quyền cho ông Bảo thay mặt thực hiện đòi lại nhà đất số 762, nhưng đến ngày 28.11.1995 ông Nho đã lập tờ khai hủy bỏ các giấy ủy quyền từ năm 1991 đến năm 1995.

Các tờ thỏa thuận và hợp đồng dịch vụ giữa ông Bảo với ông Nho được ông Bảo cung cấp và Tòa án đã thu thập được thể hiện: “Sau khi đòi lại xí nghiệp cơ khí Thanh Đa (phần nhà đất số 762), ông Nho sẽ để ông Bảo được toàn quyền sử dụng và chia lợi nhuận bằng hợp đồng kinh tế khác trên phần diện tích đất thuộc cơ sở cơ khí Thanh Đa.”

Và theo công văn số 4347/UBND-ĐTMT thì phần nhà đất số 762 sẽ được lập thủ tục bán đấu giá theo quy định.

Tại biên bản hòa giải ngày 4.11.2021 tại Tòa, ông Bảo cũng xác định: “Việc ông Nho hủy các giấy ủy quyền cho tôi vào ngày 28.11.1995 là do ông Nho cho rằng tôi không giúp được gì trong việc đòi lại xí nghiệp cơ khí Thanh Đa (hiện là nhà đất số 762)”.

Theo Tòa nhận định, việc này cho thấy ông Bảo chưa thực hiện được các nội dung trong các văn bản thỏa thuận với ông Nho về việc xin lại được phần nhà đất số 762 cho ông Nho nên ông Bảo cho rằng được ông Nho cho đất thông qua các biên bản thỏa thuận là không có cơ sở.

Mặt khác, việc ông Bảo cho rằng thỏa thuận ngày 19.8.1994 giữa 2 bên vẫn còn hiệu lực, nhưng năm 1999 ông Nho qua đời, căn cứ quy định tại khoản 4 điều 594 Bộ luật dân sự 1995 thì hiệu lực tờ thỏa thuận này đã chấm dứt.

"Về việc ông Bảo xác định năm 1999, ông có kê khai nhà đất số 762 và được cấp số nhà, nhập hộ khẩu cho nên thuộc quyền sở hữu của ông là không phù hợp vì việc kê khai, cấp số nhà, cũng như được nhập hộ khẩu không phải là căn cứ pháp lý xác lập quyền sở hữu về nhà đất", bản án sơ thẩm, phúc thẩm cùng nhận định.

Cũng theo nhận định của Tòa, tại đơn của vợ chồng ông Nho đề ngày 1.7.1996 gửi chính quyền các cấp xin ngừng cấp các thủ tục hành chính đối với người đang sử dụng đất không hợp lệ trên phần nhà đất số 762 được thừa kế từ cô ruột là bà Nhe cũng như việc năm 1997, ông Nho làm đơn xin cấp giấy chứng nhận cho phần nhà đất số 762 cho thấy ý chí của ông Nho là không cho bị đơn phần nhà đất nêu trên.

Tiếp đó, trong các lần làm chứng thừa kế, quản lý di sản của gia đình ông Nho sau khi ông Nho qua đời, ông Bảo có ký biên bản nhưng không có ý kiến gì về phần nhà đất mà ông Bảo cho rằng được ông Nho cho trước đó.

Ngoài ra, ông Bảo có khai nhận là đã sử dụng hợp pháp từ năm 1991 nhưng đến năm 2020 mới có đơn đề nghị xem xét lại việc cấp giấy chứng nhận đối với phần nhà đất số 762 mà ông sử dụng. Sau đó, UBND quận Bình Thạnh đã có các văn bản số 2393 và 2392 ngày 15.7.2020 trả lời đơn của ông Bảo về kiến nghị xem xét cấp giấy chứng nhận là không có cơ sở.

Từ những căn cứ nêu trên, Tòa nhận định, việc ông Bảo cho rằng phần nhà đất số 762 do ông sử dụng thuộc sở hữu của ông và được ông Nho cho là hoàn toàn không có căn cứ. Trong quá trình giải quyết vụ án, TAND quận Bình Thạnh đã xác định được phần nhà, đất gia đình ông Bảo đang sử dụng bất hợp pháp là 446,8m2 (thuộc một phần nhà đất 762 nói trên).

Ngày 26.11.2021, TAND quận Bình Thạnh ban hành Bản án số 886/2021/DS-ST về việc "Tranh chấp đòi tài sản". Theo đó, TAND quận Bình Thạnh chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là bà Ngân; Buộc ông Trần Gia Bảo và những người có liên quan đang cứ trú phải lại cho bà Ngân toàn bộ nhà và đất diện tích 446,8m2 tại số 166B đường Bình Quới (số cũ 762A Xô Viết Nghệ Tĩnh).

Bà Ngân tự nguyện hỗ trợ cho phía ông Bảo số tiền hơn 879 triệu đồng và được TAND ghi nhận sự tự nguyện thỏa thuận này.

Không đồng ý với bản án trên, ông Bảo đã có đơn kháng cáo.

Ngày 28.3.2022, TAND TP. Hồ Chí Minh tiến hành xét xử phúc thẩm và ban hành bản án số 127/2022/DS-PT. Theo đó, TAND TP. Hồ Chí Minh đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với toàn bộ nội dung kháng cáo của ông Bảo; Giữ nguyên bản án dân sự dơ thẩm số 886/2021/DS-ST ngày 26.11.2021 của TAND quận Bình Thạnh.

TAND TP. Hồ Chí Minh buộc ông Bảo và những người đang cư trú phải trả lại cho bà Ngân toàn bộ nhà đất diện tích 446,8m2 tại số 166B đường Bình Quới.

Quay lại điểm ban đầu

Liên quan đến vụ án trên, ngày 5.8.2022, Viện KSND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh có Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 151/QĐ-VKS-DS đối với 2 bản án số 266/2022/DS-GĐT và số 127/2022/DS-PT.

Theo Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, phần đất bà Ngân nhận chuyển nhượng nói trên có hộ ông Bảo và 11 hộ dân đang sinh sống, quản lý sử dụng đất, các hộ dân này có ý kiến không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Việc TAND cấp sơ thẩm không triệu tập 11 hộ dân tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan để làm rõ nguồn gốc đất tranh chấp liên quan đến bị đơn là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Cũng theo quyết định trên, trong quá trình thụ lý giải quyết vụ án ở cấp phúc thẩm, ông Trần Gia Bảo có đơn khiếu nại đến UBND TP. Hồ Chí Minh về trình tự thủ tục cấp GCNQSDĐ diện tích 1,372m2 chồng lấn diện tích nhà đất của ông đang sử dụng. Kết quả giải quyết khiếu nại này có liên quan trực tiếp đến việc xác định sự thật khách quan của vụ án, có cơ sở chứng minh việc giao dịch mua bán nhà đất số 762 nói trên có hợp pháp hay không…

Ngày 28.9.2022, TAND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã ra Quyết định giám đốc thẩm số 266/2022/DS-GĐT đối với vụ án nói trên. Quyết định này chấp nhận toàn bộ quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng Viện KSND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh; Hủy hai bản án dân sự sơ thẩm và phúc thẩm của TAND quận Bình Thạnh và TAND TP. Hồ Chí Minh; Giao hồ sơ vụ án cho TAND quận Bình Thạnh để xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.

Sau hành trình nhiều năm gian truân tìm lại nhà đất, cùng với cấp Tòa sơ thẩm, phúc thẩm công tâm làm việc nhiều ngày để ra phán quyết nhưng đến nay vụ án “Tranh chấp đòi lại tài sản" của bà Ngân lại quay về điểm ban đầu.

* Báo Đại biểu Nhân dân tiếp tục giám sát và thông tin kết quả thực thi pháp luật của các cơ quan liên quan trong vụ việc trên đến bạn đọc và cử tri cả nước.