Phân loại rác thải đúng cách góp phần phát triển kinh tế tuần hoàn

Tại Tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ đã chỉ ra các giải pháp phân loại rác sinh hoạt đúng cách, giai đoạn 2025 - 2030. Về biện pháp trước mắt, khi chưa có hạ tầng đồng bộ, có thể phân loại rác tại cơ sở xử lý bằng công nghệ sẵn có, như tách ni lông, kim loại trước khi đốt rác thu hồi năng lượng.

Về lâu dài, cần triển khai đồng bộ phân loại tại nguồn, gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn. Bên cạnh đó, thí điểm cơ chế túi rác trả phí: phát túi dễ phân hủy cho hộ gia đình (5kg, 10kg, 15kg).

Với mô hình này, người dân trả phí thông qua việc mua túi thay vì thu phí trực tiếp. Đồng thời, tập trung giải quyết căn bản tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh - hai đô thị phát sinh 35% lượng rác thải cả nước.

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, kinh tế tuần hoàn là định hướng ưu tiên hàng đầu trong quản lý chất thải. Chính phủ đã ban hành kế hoạch hành động quốc gia, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương lồng ghép mô hình kinh tế tuần hoàn vào sản xuất và tiêu dùng bền vững.

Ngoài ra, theo mô hình tuần hoàn, rác thải có thể được tái chế thành phân bón hoặc vật liệu xây dựng. Ngay cả rác đã chôn lấp trước đây cũng có thể khai thác lại để xử lý, biến thành nguồn tài nguyên tái sử dụng.

"Thiết kế hợp lý ngay từ đầu sẽ giảm đáng kể lượng rác phát sinh, giảm áp lực cho thu gom và xử lý về sau. Cụ thể như bỏ ống hút nhựa trong hộp sữa; thay túi ni lông bằng bao bì phân hủy sinh học; khuyến khích sản phẩm tái sử dụng nhiều lần. Ví dụ, siêu thị có thể dùng bao bì dễ phân hủy để đựng rau, thịt thay vì túi ni lông thông thường", ông Thọ nêu quan điểm.

Chuyên gia này dẫn chứng, nếu mỗi hộ gia đình giảm bớt 4 túi ni lông đựng rác mỗi ngày, với 25 triệu hộ gia đình sẽ cắt giảm khoảng 100 triệu túi ni lông/ngày. Đây là một con số khổng lồ.

Bên cạnh nguồn lực từ nhà nước, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ đề xuất huy động khu vực tư nhân tham gia xử lý rác thông qua cơ chế tín chỉ carbon. Theo đó, Chính phủ đã ban hành tiêu chí môi trường cho các dự án sạch, hỗ trợ 2% lãi suất vay vốn cho doanh nghiệp đầu tư xử lý và tái chế chất thải.

Sau khi xử lý rác hoặc nước thải, lượng giảm phát thải khí nhà kính sẽ được quy đổi thành tín chỉ carbon, có thể bán trên thị trường.

Tại Mỹ và Canada, tín chỉ carbon chiếm khoảng 8% giá trị dự án, đủ để biến một dự án từ lỗ thành có lãi, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư công nghệ xử lý hiện đại.

"Nếu áp dụng hiệu quả, đây sẽ là động lực kinh tế quan trọng, vừa khuyến khích doanh nghiệp tham gia, vừa mang lại lợi ích cho xã hội và môi trường”, ông Thọ khẳng định.