Phân biệt rõ cắt giảm và chuyển đổi hình thức cấp phép kinh doanh
Văn phòng Chính phủ đang xây dựng Dự thảo Nghị quyết phê duyệt Chương trình cắt giảm giấy phép và đổi mới hoạt động cấp phép tại bộ, ngành, địa phương giai đoạn 2025 – 2030 (dự thảo). VCCI cho rằng, những nội dung tại dự thảo đã thể hiện tinh thần quyết liệt trong hoạt động cải cách và thúc đẩy môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi. Cộng đồng doanh nghiệp rất kỳ vọng những tác động tích cực của Nghị quyết vào môi trường đầu tư kinh doanh trong thời gian tới.
Tuy nhiên, dự thảo mới chỉ đưa ra mục tiêu cắt giảm đối với giấy phép, thủ tục hành chính nội bộ; số hóa thủ tục hành chính về cấp phép trên môi trường điện tử, số lần cung cấp thông tin, giấy tờ, tài liệu trong thủ tục cấp phép mà chưa đưa ra mục tiêu cắt giảm đối với ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, điều kiện kinh doanh. Trong khi, đây là một trong những nội dung quan trọng. Do đó, VCCI đề nghị bổ sung mục tiêu chung về tỷ lệ % cắt giảm ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, điều kiện kinh doanh đến năm 2030.
Về nhiệm vụ, thực hiện cắt giảm giấy phép, đơn giản hóa thủ tục cấp phép dựa trên công nghệ số, dữ liệu số, quy định dự thảo đang đặt ra mục tiêu cắt giảm hoặc chuyển sang hình thức thông báo hoặc cấp phép tự động đối với tối thiểu 30% giấy phép trong trường hợp cấp mới, cấp lần đầu và 60% giấy phép trong trường hợp điều chỉnh, sửa đổi, cấp lại. Theo VCCI, cắt giảm giấy phép có thể hiểu là bãi bỏ giấy phép. Chuyển sang hình thức thông báo hoặc cấp phép tự động với hình thức này, giấy phép vẫn tồn tại nhưng thủ tục để thực hiện đơn giản, thuận tiện hơn. So sánh hai hình thức này thì cắt giảm là hoạt động có tính chất cải cách mạnh hơn và tạo thuận lợi hơn rất nhiều cho doanh nghiệp. Nếu gộp chung tỷ lệ cho cả hai hoạt động cắt giảm và chuyển đổi hình thức cấp phép có thể khiến cho các cơ quan rà soát có xu hướng lựa chọn chuyển đổi hình thức cấp phép thay vì cắt giảm. Vì vậy, để hoạt động cắt giảm giấy phép thực chất, VCCI đề nghị phân tách riêng tỷ lệ mục tiêu của hoạt động cắt giảm giấy phép và tỷ lệ mục tiêu chuyển đổi hình thức cấp giấy phép.
Dự thảo cũng yêu cầu rà soát, xây dựng phương án cắt giảm giấy phép, đơn giản hóa thủ tục cấp phép bao gồm cả giảm thủ tục hành chính nội bộ đối với trường hợp đã có đủ dữ liệu, điều kiện thực hiện, trình Thủ tướng phê duyệt trước ngày 31.10 hàng năm. Riêng với giấy phép do HĐND, UBND quy định theo thẩm quyền, trình Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa. Như vậy, việc cắt giảm giấy phép, đơn giản hóa thủ tục cấp phép chỉ thực hiện đối với trường hợp đã có đủ dữ liệu, điều kiện thực hiện. VCCI cho rằng, điều này dường như chưa đủ, bởi vì sẽ có những trường hợp không cần thiết phải có giấy phép hoặc quản lý bằng hoạt động cấp phép mà cần phải bãi bỏ giấy phép đó hoặc chuyển đổi thành hình thức quản lý bằng điều kiện kinh doanh mà không cần cấp phép. Vì vậy, để bảo đảm tính toàn diện và thực chất, hiệu quả, dự thảo cần bổ sung trường hợp cắt giảm giấy phép, đơn giản hóa thủ tục cấp phép đối với các giấy phép không hợp lý, có thể chuyển đổi được từ hình thức tiền kiểm sang hậu kiểm.
Phân cấp thủ tục phải hiệu quả hơn
Liên quan đến thời hạn giấy phép kinh doanh, VCCI cho rằng, việc kéo dài thời hạn có hiệu lực của giấy phép sẽ góp phần giảm tải việc thực hiện thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế, qua rà soát văn bản, có nhiều loại giấy phép không cần thiết phải quy định thời hạn, cơ quan nhà nước có thể quản lý thông qua công cụ kiểm tra, thanh tra. Do vậy, dự thảo cần bổ sung yêu cầu kéo dài hoặc bãi bỏ thời hạn có hiệu lực của giấy phép.
Về đẩy mạnh phân cấp trong thực hiện thủ tục hành chính, dự thảo chú trọng việc phân chuyển từ trung ương xuống địa phương. Điều này là hợp lý, tạo thuận lợi rất lớn cho doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính. Trong thời gian qua, hoạt động phân cấp không chỉ dừng ở việc từ trung ương xuống địa phương, mà các thủ tục ở trung ương cũng phân cấp từ Bộ xuống cho các đơn vị chuyên môn của Bộ thực hiện. Tuy nhiên, việc phân cấp các thủ tục hành chính này, doanh nghiệp chưa nhận thấy thuận lợi đáng kể, bởi vì thời gian giải quyết thủ tục hành chính vẫn như cũ. Điều này khiến cho việc phân cấp trong thực hiện thủ tục hành chính chưa thực sự hiệu quả.
Do đó, VCCI đề nghị bổ sung nội dung, việc phân cấp thực hiện thủ tục hành chính phải gắn với việc điều chỉnh rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính. Bởi vì phân cấp thẩm quyền sẽ giảm các tầng nấc trung gian giải quyết và khiến cho quy trình thủ tục thủ tục hành chính đơn giản hơn, đồng nghĩa thời gian giải quyết thủ tục hành chính sẽ phải rút ngắn hơn.
Cũng theo VCCI, thực tế thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp tham gia vào quá trình soạn thảo và ban hành các phương án cắt giảm, đơn giản hóa các quy định về kinh doanh còn rất hạn chế. Do đó, VCCI đề xuất bổ sung yêu cầu các bộ, ngành phải lấy ý kiến và có trách nhiệm giải trình rõ ràng trước cộng đồng doanh nghiệp về các phương án cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của các giải pháp.
