Thời điểm này rất thuận lợi để cải cách thể chế
Theo TS. Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế, ĐBQH Khóa IX, XII, XIII, chưa bao giờ Việt Nam có được một bầu không khí và niềm tin mạnh mẽ như hiện nay, kể từ khi Trung ương phát đi thông điệp bước vào kỷ nguyên mới - đây là thuận lợi rất lớn cho sự phát triển của đất nước.
Cũng theo vị chuyên gia này, dân tộc Việt Nam có truyền thống kiên cường, đứng trước áp lực sẽ nỗ lực vượt qua. Năm 1986, áp lực của chúng ta là tình trạng nghèo đói và không có cách nào khác ngoài việc phải đổi mới để vượt qua. Hiện nay, áp lực đến từ thông điệp rất rõ ràng của Tổng Bí thư Tô Lâm: Nếu không đạt được tăng trưởng hai con số thì đến năm 2045 Việt Nam khó có cơ hội trở thành một quốc gia phát triển có trình độ cao và khi đó, chúng ta không còn lợi thế dân số vàng, rơi vào tình trạng “chưa giàu đã già”.
Vấn đề đặt ra là chúng ta phải tiến hành một cuộc cách mạng thực sự về thể chế, TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh. Hiện nay, các kết luận về sắp xếp bộ máy đang được triển khai đồng bộ với việc giải quyết các quy định chồng chéo. Mỗi thủ tục hành chính cần được cắt giảm ít nhất 30%, thậm chí có thể nhiều hơn. Song song với tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương, phải phân cấp, phân quyền cho địa phương mạnh hơn, địa phương tự quyết và tự chịu trách nhiệm. Như vậy mới là cách mạng đúng nghĩa, tạo thể chế tinh gọn đúng nghĩa.
TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), cũng cho rằng thể chế là nhân tố quyết định thành bại của một quốc gia. Một thể chế phù hợp sẽ giúp mở rộng không gian phát triển; đồng thời, khuyến khích người dân, doanh nghiệp và cả bộ máy nhà nước đổi mới, sáng tạo liên tục. Từ đó có thể huy động và phân bổ hiệu quả mọi nguồn lực trong xã hội, bảo đảm lợi ích được phân chia hài hòa, tạo ra một xã hội năng động, liên tục nâng cao chất lượng phát triển và hướng đến sự thịnh vượng.
“Tôi cảm thấy thời điểm này rất thuận lợi để cải cách thể chế. Trước đây, chúng ta chưa từng có cơ hội nào tốt như thế này, chúng ta đã có những cuộc thảo luận cởi mở về cải cách thể chế”, TS. Nguyễn Đình Cung nói. Đảng và Trung ương đã chọn bộ máy là khâu đột phá về thể chế. Đây là sự thay đổi rất lớn, phản ánh tư duy mới trong quản trị quốc gia. “Tinh gọn bộ máy chính là "đột phá của đột phá". Để lựa chọn bộ máy tốt nhất, con người phải là yếu tố được ưu tiên hàng đầu. Chỉ khi đó, hiệu năng, hiệu quả và hiệu lực mới được nâng cao, từ đó thúc đẩy cải cách thể chế mạnh mẽ hơn. Đây sẽ là động lực để đạt được tăng trưởng 8% trong năm nay và hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo”.
Trăn trở lớn nhất của doanh nghiệp là thủ tục hành chính
Cùng với tinh gọn về bộ máy, theo nguyên Viện trưởng CIEM, sẽ có một cuộc cách mạng tinh gọn về hệ thống pháp luật. Theo quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm là cùng một nội dung, cùng một vấn đề thì chỉ nên quy định 1 luật duy nhất. Đây là định hướng quan trọng để đơn giản hóa hệ thống pháp luật, giúp môi trường kinh doanh minh bạch, dễ tiếp cận hơn.
"Tôi cho rằng các lĩnh vực kinh doanh có điều kiện nên được giảm bớt quy định, chuyển sang cơ chế hậu kiểm. Điều này sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng hoạt động, gia tăng tính tự do trong kinh doanh, trong khi vẫn bảo đảm các tiêu chí về an toàn", TS. Nguyễn Đình Cung nói.
Cũng tại Diễn đàn, chia sẻ từ góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HUBA), cho biết, một trong những điểm nghẽn quan trọng mà doanh nghiệp mong muốn được tháo gỡ là thủ tục hành chính. Hiện nay khi có vấn đề cần giải quyết, doanh nghiệp phải lấy ý kiến của nhiều sở, ngành và chờ phản hồi, mỗi khâu mất 1 - 2 tuần, khiến quy trình thủ tục hành chính trở nên rườm rà và kéo dài. Khi nhận được văn bản trả lời mới biết, có nhiều sở ban ngành không hề liên quan đến vấn đề mà doanh nghiệp cần tháo gỡ.
Ông Hòa cho rằng, cần nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan. Cơ quan được giao chủ trì không nên chờ đợi đầy đủ ý kiến từ các sở, ngành để ra quyết định. Nếu đến thời hạn quy định mà vẫn chưa nhận được đủ ý kiến, cơ quan chủ trì cần được quyền ra quyết định dựa trên thông tin và phân tích sẵn có. “Những điều chỉnh này không quá khó nhưng có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp. Điều quan trọng là phải quy định rõ ràng về thời gian xử lý cho tất cả các bên liên quan, qua đó nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”.
Liên quan đến vấn đề phân cấp giữa Trung ương và địa phương, đại diện HUBA cho rằng, cần có tư duy mới trong quản lý. Trước đây, trong quá trình xây dựng luật pháp, cách tiếp cận là "chọn cho hay chọn bỏ". Với bối cảnh hiện nay, có thể áp dụng tư duy Nhà nước chỉ kiểm soát những vấn đề trọng yếu, còn những gì Trung ương không kiểm soát thì địa phương được toàn quyền quyết định. Để cơ chế này phát huy hiệu quả, bộ máy quản lý của địa phương cần được nhanh chóng kiện toàn, phải có đội ngũ nhân sự đủ năng lực để đảm đương trách nhiệm khi được phân quyền…
