Trục xuất quy mô lớn
“Vào Ngày đầu tiên, tôi sẽ triển khai chương trình trục xuất lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Tôi sẽ giải cứu mọi thành phố và thị trấn đã bị xâm lược và chinh phục”, ông phát biểu trong cuộc vận động ngày 3.11.2024.
Với lời hứa này, ông Trump sẽ đơn phương tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để tạo điều kiện truy tìm hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ và giam giữ họ trong các trung tâm cho đến khi họ có thể bị trục xuất.
Ông Trump có thể trao quyền cho Lực lượng cảnh sát trong nước và Vệ binh Quốc gia ở một số tiểu bang để giúp các đặc vụ liên bang trong nỗ lực phi thường nhằm truy tìm và trục xuất hàng triệu người.
Trong quá khứ, Chính quyền Dwight Eisenhower vào những năm 1950 và Franklin Roosevelt vào những năm 1930 đã tiến hành trục xuất hàng loạt, đặc biệt là người Mexico. Ước tính số người bị trục xuất khỏi Hoa Kỳ trong cuộc trục xuất những năm 1950 dao động từ vài trăm nghìn đến 1,3 triệu người. Nhiều người là công dân Hoa Kỳ có nguồn gốc từ những người di cư Mexico.
Tước bỏ quyền công dân theo nơi sinh
“Tôi sẽ ký lệnh hành pháp vào ngày đầu tiên để chấm dứt quyền công dân tự động đối với con cái những người nhập cư bất hợp pháp”, ông Trump đã nói vậy vào tháng 10.2024.
Tuy nhiên, đây là lời hứa rất khó thực hiện chỉ bằng một sắc lệnh hành pháp vì quyền công dân theo nơi sinh được ghi nhận trong Hiến pháp. Điều ông phải bắt tay thực hiện ngay là xây dựng sự ủng hộ cần thiết không chỉ để giành được sự chấp thuận của Quốc hội mà còn để thay đổi Tu chính án thứ 14, trong đó nêu rõ: "Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và chịu sự quản lý của Hoa Kỳ đều là công dân của Hoa Kỳ và của Tiểu bang nơi họ cư trú".
Áp thuế nhập khẩu
Sau cuộc bầu cử, ông tuyên bố sẽ ký lệnh hành pháp ngay trong ngày đầu tiên để áp mức thuế 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico và áp thêm mức thuế 10% đối với mọi hàng hóa từ Trung Quốc.
Nếu ông giữ lời hứa, đây sẽ là một cú địa chấn đối với các nền kinh tế Bắc Mỹ có sự tích hợp cao, điều gần như chắc chắn đẩy giá cả tăng cao và có thể dẫn đến các động thái trả đũa đối với hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ.
Liệu ông Trump nghiêm túc đến mức nào trong tuyên bố của mình? Các nhà phân tích cho rằng, ông hoàn toàn nghiêm túc ở chính sách tổng thể nhưng chưa tính đến những vấn đề cụ thể. Ông Trump rõ ràng ủng hộ việc tăng thuế quan để thúc đẩy sản xuất trong nước nhiều hơn. Nhưng lời đe dọa của ông có thể là một con bài mặc cả hơn là một hành động ngay lập tức. Quy mô và phạm vi của thuế quan có thể thay đổi, tùy thuộc vào cách ba nước phản ứng trước khi ông nhậm chức.
Trong quá khứ, ông Trump tăng thuế đối với 360 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Đảng viên Dân chủ Joe Biden không chỉ duy trì các hình phạt đó khi làm tổng thống mà còn áp thuế 100% đối với xe điện Trung Quốc. Ông Trump cũng đã đàm phán lại một số phần của hiệp định thương mại tự do với Canada và Mexico theo các điều khoản mà ông cho là có lợi hơn cho Hoa Kỳ
Dỡ bỏ lệnh bắt buộc sử dụng xe điện
“Tôi sẽ chấm dứt lệnh bắt buộc sử dụng xe điện vào ngày đầu tiên”, ông tuyên bố trong bài phát biểu tại Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa ngày 18.7.2024.
Nhưng lời hứa này không hoàn toàn rõ ràng, vì không bắt buộc sử dụng xe điện cụ thể nào của liên bang. Tuy nhiên, ông có thể sẽ nới lỏng các tiêu chuẩn về ô nhiễm và tiết kiệm nhiên liệu thời Biden, vốn là động lực để các nhà sản xuất ô tô bán và người tiêu dùng mua nhiều xe điện hơn. Cũng không rõ liệu Trump có ý định thu hồi khoản tín dụng thuế liên bang lên tới 7.500 USD khi mua xe điện mới hay không.
Trong quá khứ, ông Trump đã bãi bỏ nhiều hạn chế về ô nhiễm môi trường do ô tô dưới thời Obama khi ông nhậm chức.
Lệnh ân xá
“Tôi sẽ ký lệnh ân xá cho một số hoặc nhiều người bị kết án hoặc bị buộc tội trong vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6.1.2021 ngay trong ngày đầu tiên”.
Đây là lời hứa quan trọng được ông đưa ra nhiều lần, mặc dù phạm vi ân xá mà ông hứa hẹn không chỉ bao gồm tất cả những kẻ bạo loạn bị buộc tội hoặc kết án, mà còn bao gồm hầu hết những người được ông cho là vô tội, bất kể có bị kết án hay không.
Tuy nhiên, sau khi giành chiến thắng, khi được hỏi liệu ông còn ý định ân xá hay không, ông trả lời rằng: “Chúng tôi đang xem xét vấn đề này ngay bây giờ. Nhiều khả năng là có. Chúng tôi sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể, và chúng tôi sẽ thực hiện rất nhanh chóng, và nó sẽ bắt đầu ngay trong giờ đầu tiên tôi nhậm chức”.
Phê duyệt các dự án năng lượng mới
Ông cho biết sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia và phê duyệt các dự án năng lượng mới “bắt đầu từ ngày đầu tiên”.
Tình trạng khẩn cấp quốc gia có thể trao cho ông nhiều quyền hơn để hành động đơn phương. Nhưng vẫn còn nhiều nghi vấn liệu ông có thể hành động đơn phương nếu không được sự ủng hộ của Quốc hội. Nhưng ông có thể đảo ngược các lệnh hành pháp của Biden về năng lượng tái tạo và bảo vệ môi trường.
Chấm dứt chiến tranh Nga - Ukraine
"Tôi sẽ chấm dứt chiến tranh giữa Ukraine và Nga. Nếu tôi là tổng thống đắc cử, tôi sẽ hoàn thành trước khi trở thành tổng thống”. Ông tuyên bố như vậy vào ngày 11.9.2024, nhưng chỉ còn vài tiếng nữa là đến lễ nhậm chức, đây có vẻ sẽ là một lời hứa không được thực hiện.
Thừa nhận thực tế này, ông nói: “Tôi nghĩ rằng Trung Đông là vấn đề dễ giải quyết hơn những gì đang xảy ra với Nga và Ukraine. Được rồi, vấn đề Trung Đông sẽ được giải quyết trước”, ông phát biểu với Tạp chí Time, ngày 13.12.2024.
Người phát ngôn của Trump, Karoline Leavitt, cho biết một ngày sau cuộc bầu cử rằng Trump sẽ đưa các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine vào bàn đàm phán vào ngày đầu tiên. Điều đó không có nghĩa là ông sẽ chấm dứt chiến tranh như đã hứa trước trước ngày 20.1. Nhưng ngay cả đàm phán trong ngày đầu tiên có vẻ cũng là lời hứa không thể thực hiện.
Mọi lời hứa sẽ được thực hiện?
Không có khả năng. Ông Trump đơn giản là không thể hoàn thành tất cả những gì ông đã tuyên bố sẽ làm vào Ngày đầu tiên vì còn hai nhánh quyền lực khác là Quốc hội và tòa án. Ví dụ, quyền hiến định về quyền công dân theo nơi sinh không thể bị chấm dứt chỉ bằng một nét bút của ông.
Nhưng giống như những vị tổng thống khác đã làm - và như Trump đã làm một cách quyết liệt trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông sẽ nhanh chóng thử thách giới hạn quyền hành pháp của tổng thống. Quyền ân xá nằm trong tầm tay ông, và ông có thể chỉ đạo các nỗ lực thực thi biên giới, điều chỉnh thuế quan và tìm cách thúc đẩy sản xuất năng lượng mà không cần Quốc hội phải thông qua luật. Tuy nhiên, nhiều sắc lệnh hành pháp của ông về cơ bản sẽ là những tuyên bố về ý định - những thiết lập sân khấu cho những cuộc chiến sắp tới.
