Nữ phục dân tộc truyền thống - bức tranh rực rỡ sắc màu

Không chỉ phục vụ nhu cầu mặc, trang phục còn như tác phẩm nghệ thuật sống động, kể câu chuyện về lịch sử, văn hóa, tâm hồn con người từng dân tộc, từng vùng đất. Tìm về nữ phục truyền thống của các dân tộc, nhóm dân tộc ở ba miền, đạo diễn Nguyễn Bông Mai đã tỉ mỉ ghi lại vẻ đẹp ấy và quảng bá rộng rãi tới công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Khám phá văn hóa dân tộc qua trang phục

Lên ý tưởng cho chuyến đi 99 ngày xuyên Việt năm 2022, đạo diễn Nguyễn Bông Mai cho biết đã nghĩ nhiều về việc sẽ kể câu chuyện gì trong hành trình này. “Khi ngồi xây dựng bản đồ để đi, tôi chợt tự hỏi: Tại sao không phải là về 54 dân tộc anh em? Lâu nay thông tin về chủ đề này trên sách vở, báo chí khá nhiều nhưng đến tận nơi để gặp đồng bào thì không phải ai cũng có cơ hội. Từ câu hỏi ấy tôi đã quyết định hành trình này sẽ tìm hiểu về trang phục truyền thống của phụ nữ các cộng đồng dân tộc trải dài trên khắp mảnh đất hình chữ S”.

Nét đẹp nữ phục các dân tộc được ghi lại và tái hiện dưới góc nhìn người trẻ. Ảnh: TG
Nét đẹp nữ phục các dân tộc được ghi lại và tái hiện dưới góc nhìn người trẻ. Ảnh: TG

Hành trình bắt đầu từ Hà Nội ngược lên vùng núi Tây Bắc, Đông Bắc rồi vào miền Trung, Nam Bộ. Trước đó, đạo diễn Bông Mai đã thực hiện 2 chuyến ngắn để làm quen, với 17 ngày đi cung đường miền Trung - Tây Nguyên, 10 ngày khám phá Tây Bắc. Trong 99 ngày trong hành trình chính thức thì 60 ngày chị ở miền núi phía Bắc, lái xe trên những đường núi quanh co, vác máy ảnh lang thang trong bản, đến gặp các nghệ nhân, ngắm nhìn các bà, các chị vừa dệt vừa hát, chụp nhiều tư liệu trang phục, tìm hiểu ý nghĩa của hoa văn và phụ kiện kèm theo…

Đạo diễn Nguyễn Bông Mai chia sẻ: “Mỗi trang phục có nét đẹp riêng. Chẳng hạn, bộ quần áo của người Dao Tiền ở Hoài Khao, Cao Bằng, có nhiều đồng bạc rất đẹp, cùng với đó là những vòng cổ bằng bạc. Mọi người nói rằng, nhà có con trai cần cưới vợ không thể thiếu bộ bạc ấy. Tôi cũng được xem bộ quần áo được dệt bằng tay rất đẹp và tinh xảo. Rất tiếc là hiện nay không còn nhiều nghệ nhân dệt bằng tay nữa. Tôi rất muốn quay trở lại mua những bộ trang phục như vậy”.

Ở bản làng sâu xa nhất của Sa Pa, Lào Cai, phụ nữ Xá Phó có trang phục được dệt, thêu thủ công rất sặc sỡ và công phu. Điểm nhấn là áo ngắn cổ vuông, thêu hoa văn tỉ mỉ và hạt cườm được trang trí đối xứng trải dài từ vai xuống thân áo. Trang phục của người Xá Phó độc đáo trong lối tạo dáng và phong cách thẩm mỹ với lối phối màu trên những hoa văn họa tiết từ những màu chủ đạo đỏ, xanh, vàng, khó trộn lẫn với bất cứ dân tộc nào.

Đến Tây Nguyên, trang phục của đồng bào Hrê, Gia Rai, Ê Đê với tông màu đen, điểm các họa tiết màu; đồng bào Mnông là sắc xanh rất riêng dù vẫn trên nền kiểu dáng, họa tiết có nhiều điểm tương đồng với đồng bào vùng Tây Nguyên…

Tiếp nối các thế hệ

Sau 99 ngày rong ruổi các vùng miền, đạo diễn Nguyễn Bông Mai đã có hình ảnh về trang phục của phụ nữ 35 dân tộc thiểu số mà chị gặp, với hàng nghìn chi tiết cùng với những câu chuyện liên quan. Tư liệu này chưa đủ hết 54 dân tộc, nhưng một số dân tộc có nhiều ngành như: Mông (Mông Xanh, Mông Đỏ, Mông Hoa...), Dao (Dao Đỏ, Dao Thanh Phán, Dao Đầu Bằng, Dao Thanh Y, Dao Tiến, Dao Khâu) hay một số dân tộc đa dạng và phong phú theo từng vùng, miền… nên trang phục cũng khác nhau.

Trang phục dân tộc được tái hiện trong cuốn sách du khảo "Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam"

Trang phục dân tộc được tái hiện trong cuốn sách du khảo "Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam"

Nhiều trang phục được đồng bào gìn giữ, duy trì qua thời gian, nhưng cũng có một số nơi, chi tiết trên trang phục đã được thay thế bằng chất liệu tiện dụng hơn. Thậm chí, ở một số địa phương, khi hỏi về trang phục truyền thống của phụ nữ thì hiếm hoi còn lại ở gia đình người lớn tuổi, nhiều phụ nữ trẻ không biết…

“Tôi mong muốn các bạn trẻ có thêm kiến thức về văn hóa dân tộc, vì họ đang sống trong thế giới phẳng, ra nước ngoài một cách dễ dàng, nếu không hiểu, không yêu văn hóa Việt, thì chỉ là con số 0. Hy vọng rằng, thế hệ trẻ biết hiểu hơn, giúp cho văn hóa Việt Nam được bảo tồn trong thời đại mới và có thể giới thiệu với bạn bè thế giới” - đạo diễn Nguyễn Bông Mai nói.

Đó cũng là lý do chị tập hợp thành quả của chuyến đi, cho ra mắt cuốn du khảo Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam như một cách cập nhật thông tin về trang phục của phụ nữ các dân tộc theo năm tháng. Đặc biệt, hình ảnh chụp chi tiết đã được vẽ lại và thể hiện chân thực, sinh động dưới góc nhìn của người trẻ. Các thế hệ nối tiếp nhau kể về nữ phục truyền thống của các dân tộc, nhóm dân tộc đương đại đầy màu sắc nhưng không sai lệch với nguyên gốc được kỳ vọng tạo làn gió mới đưa văn hóa đến với công chúng.

Đạo diễn Nguyễn Bông Mai mong muốn cùng với trang phục, sẽ giới thiệu về những vùng đất, dân tộc với tập tục khác nhau, đặc biệt là vẻ đẹp ẩn sâu trong tấm lòng những con người chị đã gặp. Ngoài cuốn sách du ký, chị dự kiến sẽ hợp tác với các nhạc sĩ để có dự án về âm nhạc dân tộc kết hợp nhạc điện tử và nhạc giao hưởng.

Theo họa sĩ Lê Thiết Cương, với các dân tộc, phục trang và đồ trang sức của phụ nữ luôn phong phú hơn nam giới, nhất là phụ nữ các tộc người thiểu số. Điểm chung là hoa văn trang trí đều là hình kỷ hà chắt lọc từ chính đời sống của họ, truyền thuyết về sự ra đời của tộc người như sông núi, cây, mây, các vị thần, trâu, ngựa… "Phục trang bao giờ cũng là bức chân dung văn hóa của mỗi dân tộc. Trong phục trang có truyền thống, có lịch sử, có nhân học, có nghệ thuật, có phong tục, tính tình, nếp ăn nếp mặc, nếp người… tất cả tạo thành một bảng màu rực rỡ".

Văn hóa - Thể thao

Hòa nhạc “Bốn mùa tình yêu”
Văn hóa - Thể thao

Hòa nhạc “Bốn mùa tình yêu”

Hòa nhạc Four Seasons of Love - Bốn mùa tình yêu như lời thì thầm dịu dàng của âm nhạc, đưa khán giả vào hành trình khám phá những cung bậc cảm xúc tinh tế, khi mùa xuân vừa khẽ chạm vào đất trời.

Tiếng ai xanh cả khung trời…
Văn hóa - Thể thao

Tiếng ai xanh cả khung trời…

Thơ ca không chỉ là một hình thức nghệ thuật mà còn là biểu hiện tinh hoa của tâm hồn con người và văn hóa dân tộc. Dưới ánh sáng của thơ ca, đời sống trở nên phong phú, tươi đẹp hơn; những giá trị quốc gia cũng theo đó mà soi tỏ, cộng hưởng...

Quang cảnh tế lễ rước cá (Phan Phương)
Văn hóa - Thể thao

Lễ rước nước, tế cá tại Đền Trần

Trong chương trình tổ chức lễ hội Đền Trần đã đã diễn ra lễ rước nước, tế cá tại Khu di tích lịch sử, văn hóa Đền Trần - Chùa Tháp (phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định). Đây là một nghi thức trong chương trình Lễ hội khai ấn Đền Trần Xuân Ất Tỵ năm 2025.

Tiếp cận toàn diện, nhìn nhận thấu đáo để giữ gìn bản sắc lễ hội
Văn hóa - Thể thao

Tiếp cận toàn diện, nhìn nhận thấu đáo để giữ gìn bản sắc lễ hội

Hoạt động lễ hội truyền thống đang dần đi vào nền nếp, song vẫn chưa được như kỳ vọng; theo PGS.TS. BÙI HOÀI SƠN, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, cần có cái nhìn thấu đáo, phối hợp chặt chẽ để lễ hội giữ được bản sắc, mãi là một phần thiêng liêng trong tâm thức người Việt.

Cục Di sản văn hóa đề nghị Bắc Giang kiểm tra thực tế di tích chùa Vẽ sau vụ cháy
Văn hóa - Thể thao

Cục Di sản văn hóa đề nghị Bắc Giang kiểm tra thực tế di tích chùa Vẽ sau vụ cháy

Chiều tối 10.2, liên quan đến vụ cháy tại di tích quốc gia chùa Làng Vẽ (phường Thọ Xương, TP. Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang), Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa Trần Đình Thành đã ký Công văn số 101/DSVH-DT gửi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang yêu cầu đề xuất phương án xử lý.

Lễ hội Khai ấn đền Trần xuân Ất Tỵ 2025 tổ chức từ ngày 8-13.2 (tức từ 11-16 tháng Giêng)
Văn hóa

Nhiều nét mới tại lễ khai ấn Đền Trần Nam Định

Lễ hội khai ấn Đền Trần Nam Định được tổ chức vào dịp đầu Xuân hàng năm nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa, giáo dục truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm, tưởng nhớ công đức của các bậc tiền nhân, ghi nhớ công lao to lớn của vương triều nhà Trần.

Đường thêu nét nhuộm kể vàng son
Văn hóa - Thể thao

Đường thêu nét nhuộm kể vàng son

Từ những tấm lụa, sợi tơ nhuộm sắc màu tự nhiên, từng đường kim như nét vẽ tinh tế, tạo nên bức tranh sống động mang đậm hồn Việt. Qua thời gian với những thăng trầm, di sản nghề thêu đang được khôi phục và kết nối mạnh mẽ trong thực hành nghệ thuật đương đại.

Khai mạc Báo xuân Bắc Giang Ất Tỵ năm 2025
Văn hóa

Khai mạc Báo xuân Bắc Giang Ất Tỵ năm 2025

Sáng 9.2 (tức ngày 12 tháng Giêng), tại Khu Du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử, Hội Nhà báo tỉnh Bắc Giang phối hợp phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Giang, UBND huyện Sơn Động tổ chức khai mạc Báo xuân Bắc Giang Ất Tỵ năm 2025.