Nhức nhối nạn khai thác cát trái phép trên sông Lô

Ngang nhiên khai thác tại khu vực cấm

Nhiều năm nay, sông Lô đoạn chảy qua địa phận tỉnh Tuyên Quang luôn trong tình trạng “bất ổn” bởi nạn cát tặc, không chỉ gây thất thoát lớn tài nguyên mà còn để lại hậu quả khôn lường. Đê nứt, hàng trăm hécta đất bãi bồi bị sạt lở, ô nhiễm môi trường, nhiều công trình bị dòng nước cuốn trôi...

Những ngày đầu tháng 9, người dân sinh sống trên địa bàn xã Trường Sinh phát hiện ra hàng loạt tàu hút, tàu cuốc hoán cải “lầm lũi” kéo sát vào bãi bồi thuộc địa phận Khu 6 khai thác cát trái phép. Có 3 - 4 tàu hút, tàu cuốc hoán cải không số hiệu, không đăng ký luôn hoạt động hết công suất. Hàng trăm khối cát được đưa khỏi lòng sông lấp đầy “bụng" những chiếc tàu hàng đang cập bến sát bên để nhận hàng. Cách đó không xa, hàng chục chiếc tàu chở hàng từ khắp nơi đang neo đậu chờ để “ăn hàng”.

Cũng theo người dân xã Trường Sinh, khu vực các tàu hút, tàu cuốc hoán cải này đang khai thác cát không có doanh nghiệp nào được cấp phép. Ban đầu chỉ đưa một tàu, rồi tăng dần lên hai, ba tàu hoạt động hết công suất. “Sau mấy hôm đầu vừa hoạt động vừa thăm dò thái độ của người dân và cơ quan chức năng, họ kéo cả tàu cuốc gàu văng về đây nằm chờ để đưa vào khai thác cát”, một người dân cho biết.

Toàn bộ quá trình khai thác cát của các tàu này được cảnh giới hết sức cẩn thận. Chỉ cần xuất hiện phương tiện có biển lạ đang di chuyển lại gần từ cách đó cả cây số thì các đối tượng đang khai thác dưới sông đã nắm được. Mỗi khi “có động”, các đối tượng này sẵn sàng đưa phương tiện sang địa phận tỉnh Phú Thọ để “né” sự kiểm tra của cơ quan chức năng tỉnh Tuyên Quang. Thậm chí, sẵn sàng chấp nhận để phương tiện nằm bờ nhiều ngày liền. Sau khi “yên ắng” mới hoạt động trở lại.

Theo hình ảnh từ những video người dân cung cấp mới đây, những tàu cuốc này ngang nhiên hoạt động trong khu vực cắm biển cảnh báo sạt lở, cấm khai thác cát. Ban đầu, khai thác cách bờ từ 10 - 15m, nhưng sau nhiều ngày không bị các cơ quan chức năng quản lý nhắc nhở, xử lý, các đối tượng cho tàu hút, tàu cuốc hoán cải cắm thẳng vào bãi bồi của người dân khai thác cát. Không chỉ khai thác tại khu vực cấm, các tàu này còn hoạt động ngoài thời gian được cho phép theo quy định của Chính phủ về khai thác cát. Cụ thể, sáng 16.9, vào lúc 5 giờ 30 phút, các tàu hút, tàu cuốc hoán cải nói trên đã lần lượt nổ máy rền vang cả một khúc sông. Trong khi quy định tại Nghị định 23 của Chính phủ thì hoạt động thác cát, sỏi lòng sông chỉ được phép diễn ra từ 7 giờ đến 17 giờ cùng ngày.

Hậu quả nghiêm trọng

Về hậu quả của hành vi khai thác cát, sỏi trái phép, người dân xã Trường Sinh có lẽ hiểu hơn ai hết. Đất đai nhà cửa lần lượt sẽ bị "kéo" xuống lòng sông, đến tuyến đê Tuyên Quang đoạn chảy qua địa bàn cũng bị ảnh hưởng. Tình trạng sạt lở đất bãi cũng diễn ra khá nghiêm trọng, nhất là ở các thôn Hưng Thành, Lương Thiện, Hưng Thịnh, Hưng Ðịnh, Phú Thọ, Quyết Thắng. Đem câu chuyện phản ánh của người dân trao đổi với Chủ tịch UBND xã Trường Sinh Đỗ Xuân Trường, phóng viên được biết: Chính quyền địa phương đã nắm được sự việc. “Ngay trong sáng 16.9, UBND xã đã phối hợp với Đoàn kiểm tra của UBND huyện Sơn Dương và tỉnh Tuyên Quang phối hợp xác minh, xử lý”, ông Trường nói.

Chủ tịch UBND xã Trường Sinh cũng cho biết thêm: Trên địa bàn hiện chỉ có Công ty Cổ phần Khoáng sản Tân Hà (phường Tân Hà, TP. Tuyên Quang) được cấp phép khai thác cát. Tuy nhiên, đến nay, doanh nghiệp này cũng chưa bàn giao cụ thể mốc giới khu vực được phép khai thác, cắm biển báo, thả phao neo theo quy định nên gây rất nhiều khó khăn cho chính quyền địa phương trong công tác quản lý. UBND xã đã có văn bản báo cáo các cấp thẩm quyền có liên quan về sự việc trên.

Trong khi đó, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Sơn Dương Giang Tuấn Anh cho biết: Cách đây một tuần, ông cũng nhận được thông tin phản ánh về tình trạng khai thác cát sỏi ngoài phạm vi danh giới được cấp phép khai thác trên địa bàn xã Trường Sinh. Tuy nhiên, khi đến kiểm tra thực địa thì không phát hiện được phương tiện khai thác. Huyện đã ghi nhận ý kiến của cử tri, Nhân dân và có báo cáo gửi cơ quan có thẩm quyền cấp trên.  

Liên quan đến trường hợp của Công ty Tân Hà, ông Giang Tuấn Anh cho biết: UBND huyện đã yêu cầu doanh nghiệp dừng khai thác cho đến khi hoàn thành thủ tục cắm mốc, cắm biển báo, thả phao neo theo quy định. Đối với hành vi khai thác ngoài giờ, Chủ tịch UBND huyện khẳng định là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, huyện cũng gặp rất nhiều khó khăn trong công tác quản lý do thiếu phương tiện giám sát hoạt động khai thác cát sỏi của doanh nghiệp trên địa bàn. Sau khi nhận được phản ánh của người dân, huyện cho người xuống kiểm tra, nếu phát hiện tổ chức ghi hình, báo cáo các cơ quan chuyên môn của tỉnh xử lý theo quy định. Liên quan đến sự việc xảy ra vào ngày 16.9, ông Giang Tuấn Anh cho biết, chưa nắm được sự việc và cũng chưa nhận được báo cáo từ phía UBND xã Trường Sinh hay sự có mặt của Đoàn kiểm tra liên ngành như lời Chủ tịch UBND xã trao đổi.