Áp xe phổi, hoại tử não vì nhiễm nấm đen

Điển hình, trường hợp người bệnh N.Q.T (quê Hải Dương) có tiền sử bệnh đái tháo đường, huyết áp cao bị đau nửa mặt, đau răng và nhổ răng số 6 từ tháng 6.2024. Khi phát hiện ra bệnh nhiễm nấm đen, người bệnh liên tục sốt cao, đau nhức mặt, hàm, đau đầu, đã đi khám và điều trị các chuyên khoa răng hàm mặt, tai mũi họng, thần kinh tại nhiều bệnh viện lớn.

Đến ngày 30.9, người bệnh nhập viện Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng sốt cao, đau đầu, đau vùng mặt bên phải và có áp xe phổi kèm theo. Tại đây, người bệnh được chỉ định làm các xét nghiệm cận lâm sàng, theo dõi từng chỉ số, xác định bị nhiễm nấm đen gây tổn thương nghiêm trọng, gây áp xe phổi, hoại tử một phần não và vùng xoang mặt.

Sau khi đưa ra hội chẩn toàn viện, người bệnh đã được ekip phẫu thuật thần kinh và phẫu thuật tai mũi họng kết hợp mổ để cắt bỏ phần mô hoại tử ở não và xoang. Hiện, bệnh nhân vẫn đang được theo dõi và tiếp tục điều trị tích cực tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai.

Nhiễm nấm đen nguy hiểm như thế nào?

PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhiễm nấm đen (Black fungus hoặc Mucormycosis) là một nhiễm trùng nặng do nấm xâm nhập vào các mô sâu trong cơ thể gây tổn thương nhồi máu và hoại tử mô, tạo thành bệnh cảnh phá hủy xoang, gây apxe não, apxe phổi.

Mặt khác, nấm đen thường tạo ra hàng triệu bào tử bay lơ lửng trong không khí và xuất hiện trong môi trường ẩm thấp, yếm khí, cây cối mục nát, môi trường có phân gia súc. Bên cạnh đó, nấm lây truyền vào cơ thể người qua 2 con đường: Qua đường thở, hít phải các bào tử nấm đen và qua đường tiếp xúc vết thương hở như vết đứt tay, vết xước sâu, vết cào, các vết thương khác. Tuy nhiên, nấm đen không lây truyền từ người sang người.

Nấm đen có thể thâm nhập vào phổi, vào các xoang hàm mặt và lây lan lên mắt, não, hoặc thâm nhập vào niêm mạc đường tiêu hóa. Nghiêm trọng hơn, nấm đen còn thâm nhập vào đường máu, ảnh hưởng đến các cơ quan đích như não, tim, lách. Do đó, các cơ quan bị nấm đen thâm nhập có khả năng bị tắc mạch hoại tử và bị phá hủy nhanh chóng.

Những đối tượng có hệ miễn dịch yếu thường nguy cơ cao dễ mắc bệnh như: Người bệnh nhiễm HIV, người đã từng bị nhiễm Covid có biến chứng; người bệnh ung thư, ghép tạng, ghép tế bào gốc; người bệnh sử dụng nhóm thuốc Corticosteroid trong thời gian dài; người bệnh bị chấn thương, phẫu thuật, bỏng; trẻ sinh non, suy dinh dưỡng, nhẹ cân; người bệnh giảm bạch cầu trung tính; người tiêm chích ma túy,….

Đặc biệt, trường hợp người bệnh đái tháo đường type 2, nhiễm toan ceton, khi nấm đen vào cơ thể sẽ khó chống đỡ, hơn nữa nấm đen ưa môi trường đường, phát triển mạnh từ đường, nên những ai có đường huyết cao, nấm dễ sinh sôi phát triển.

Chính vì vậy, với những nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm nấm đen, cần chú ý các triệu chứng: Đau đầu, đau các xoang hàm mặt, sưng một bên mặt, đau sưng nề một bên mắt, mất khứu giác, sốt, ho và khó thở, đau bụng, buồn nôn, xuất huyết dạ dày. Bệnh nhân có những tổn thương màu đen đặc trưng trên da, xoang, mắt kèm phù nề tấy đỏ mô xung quanh.

“Đây là bệnh lý mới nổi tại Việt Nam sau Covid - 19 do đó dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn với nhiễm trùng do các vi khuẩn khác. Bệnh đòi hỏi bác sĩ khám ban đầu phải có nhiều kinh nghiệm trong nhận biết tổn thương, chẩn đoán và điều trị nấm đen”, PGS.TS Đỗ Duy Cường thông tin.

Để phòng nguy cơ nhiễm nấm đen, bác sĩ khuyến cáo:

- Đeo khẩu trang ở nơi công cộng, công trường, nông trường, nông trại.

- Chú ý môi trường vệ sinh những nơi bão lũ, thiên tai, những nơi có phân gia súc, hoa màu, cây cối bị mục ải.

- Khi tham gia lao động trong môi trường, cần sử dụng đồ phòng hộ ủng đi chân, găng tay, quần áo bảo hộ.

- Vệ sinh nhà cửa và thân thể sạch sẽ.

- Môi trường sống và làm việc cần thông thoáng, tránh tù hãm, tối tăm, ẩm thấp.

- Mỗi người cần kiểm soát đường máu, kiểm soát tốt các bệnh nền. Đối với nhóm nguy cơ cao với hệ miễn dịch bị suy yếu càng cần nâng cao phòng bệnh và khi thấy một trong những dấu hiệu của bệnh cần đi kiểm tra tại các bệnh viện lớn có đủ năng lực chẩn đoán, điều trị.

Từ sau đại dịch Covid-19, Bệnh viện Bạch Mai bắt đầu phát hiện và điều trị cho các bệnh nhân bị nhiễm nấm đen. Cụ thể, năm 2022 có 20 ca, năm 2023 có 30 ca và tính đến hết quý 3 năm 2024 đã tiếp nhận gần 40 ca. Trong đó, số lượng bệnh nhân có chiều hướng gia tăng với bệnh cảnh hết sức phức tạp.