Nghệ An: Ngăn chặn tình trạng thuốc lá ngày càng "trẻ hóa", xây dựng trường học không khói thuốc

Thuốc lá điện tử được ngụy trang tinh vi và dễ tiếp cận hơn

Dù bị cấm hoàn toàn từ ngày 1/1/2025, thuốc lá điện tử vẫn âm thầm len lỏi vào môi trường học đường, trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe học sinh, đặc biệt là lứa tuổi vị thành niên. Với thiết kế tinh vi như bút, USB, hình hộp sữa, thỏi kẹo hay thỏi son, sản phẩm này dễ dàng qua mặt phụ huynh và giáo viên, khiến học sinh sử dụng mà khó bị phát hiện.

Đáng báo động hơn, một số loại thuốc lá điện tử bị pha trộn chất ma túy dạng lỏng không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc và nghiện cao. Những tác động này đặc biệt nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ và sức khỏe lâu dài của trẻ vị thành niên.

Mới đây, một học sinh lớp 11 trên địa bàn TP. Vinh (tỉnh Nghệ An) được người dân phát hiện trong tình trạng nằm bất tỉnh bên đường lúc đêm khuya. Khi được hỗ trợ, em học sinh rơi vào trạng thái mê man, không nhận thức được xung quanh, thậm chí không thể trả lời tên bố mẹ hay địa chỉ nhà. Được biết, học sinh này sử dụng thuốc lá điện tử trong thời gian dài và gặp nhiều khó khăn trong việc cai nghiện do nghi ngờ phụ thuộc vào một số chất kích thích có trong sản phẩm.

Không còn là hiện tượng cá biệt, tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, thậm chí lan rộng trong lứa tuổi ngày càng nhỏ, với sự xuất hiện của cả học sinh nữ.

Anh Trần Văn Thế (ở phường Vinh Tân, TP. Vinh) cũng bất ngờ khi nhận được cuộc gọi từ cô giáo chủ nhiệm thông báo, con mang thuốc lá điện tử đến lớp hút cùng nhóm bạn. Trước đó anh Thế cho biết có nghi ngờ khi thấy cậu con trai đang học lớp 9 của mình có những biểu hiện bất thường khi thường xuyên ở lâu trong nhà vệ sinh, trên người hay có mùi lạ như cam, bạc hà, chanh...Tuy nhiên, vì chủ quan nên anh không tìm hiểu kỹ. Sau này tra hỏi, cậu con trai nói rằng lúc đầu đi học thấy bạn hút, rủ rê vài lần nên thử một lần cho biết rồi nghiện lúc nào không hay. Vì không có tiền nên nhóm bạn bè này thường rủ rê góp tiền chung, cứ xoay vòng mỗi đứa giữ một ngày để ba mẹ khó phát hiện.

Trước thực trạng đáng báo động đó, bác sĩ Nguyễn Đức Tài, Phó Trưởng khoa Tâm thần Nhi lão niên (Bệnh viện Tâm thần Nghệ An) bày tỏ sự lo ngại, thuốc lá đang "trẻ hóa" nhanh chóng, không còn tập trung ở người trưởng thành mà lan sang lứa tuổi học sinh. Người dùng ngày càng chuyển từ thuốc lá truyền thống sang thuốc lá điện tử loại hình được ngụy trang tinh vi và dễ tiếp cận hơn.

"Về bản chất, thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine một chất gây nghiện mạnh. Người sử dụng có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về hô hấp như viêm phổi, khó thở. Đáng lo ngại hơn, các loại hương liệu và tinh dầu trong thuốc lá điện tử còn có thể gây rối loạn tâm thần, ảnh hưởng cảm xúc và hành vi", bác sĩ Nguyễn Đức Tài cảnh báo.

Theo bác sĩ Tài, nhiều người dùng thuốc lá điện tử có biểu hiện thay đổi tâm lý như dễ cáu gắt, mất khả năng tập trung, thậm chí có thể xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hơn như hoang tưởng, ảo giác, đặc biệt nguy hiểm đối với lứa tuổi đang trong giai đoạn phát triển tâm sinh lý như học sinh.

Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường - phụ huynh - học sinh

Theo Đại úy Trần Hữu Đắc, cán bộ Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Công an Nghệ An), thời gian gần đây, tình hình buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các chất gây nghiện mới trên địa bàn tỉnh, đặc biệt tại TP. Vinh, đang có những diễn biến rất phức tạp.

Từ năm 2024 đến nay cho thấy, lực lượng chức năng phát hiện và xử lý trên 30 vụ việc liên quan đến các hành vi vi phạm pháp luật như buôn bán ma túy đội lốt thực phẩm, đồ uống, thuốc lá điện tử và bóng cười. Tang vật thu giữ bao gồm hơn 15.000 điếu thuốc lá điện tử, 200 gam sợi thuốc lá Tobacco và 180 bình khí N2O. Trong đó, 19 vụ với 27 đối tượng bị xử phạt hành chính, và 1 vụ với 3 đối tượng đã bị khởi tố vì hành vi mua bán trái phép chất ma túy núp bóng thuốc lá điện tử.

Đại úy Trần Hữu Đắc cũng cảnh báo về những thủ đoạn tinh vi trong việc phân phối loại sản phẩm này. "Việc mua bán thuốc lá điện tử hiện nay diễn ra công khai trên mạng xã hội, rất khó kiểm soát. Học sinh có thể dễ dàng mua hàng qua các hội nhóm, nền tảng thương mại điện tử, hoặc trực tiếp từ các cửa hàng tạp hóa quanh trường học. Một số em còn trở thành đại lý phân phối cho bạn bè trong lớp, trong trường", Đại úy Trần Hữu Đắc nói.

Tại cuộc thi giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp tỉnh vừa qua, thầy giáo Đặng Khắc Đàm (Trường THPT Diễn Châu 2) chọn giải pháp "Tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử cho học sinh và phụ huynh" làm nội dung phần trình bày biện pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp tại cuộc thi giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp tỉnh trong năm học này. Biện pháp được thầy xây dựng từ thực tế 3 năm làm công tác chủ nhiệm từ năm học 2022-2023 đến nay và phát hiện trong lớp có ít nhất từ 3-6 học sinh sử dụng thuốc lá điện tử.

Để đồng hành với học sinh, thầy giáo Đặng Khắc Đàm đã dành khá nhiều thời gian để tìm hiểu đặc điểm của thuốc lá điện tử, tác hại, cách phòng tránh và tìm cơ hội để nói chuyện với học sinh, phụ huynh.

Theo giới chuyên gia, các bác sĩ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình – nhà trường – học sinh để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ. Đối với nhà trường, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục kỹ năng từ chối cho học sinh, tổ chức các hoạt động ngoại khóa giúp giải tỏa căng thẳng, tăng cường kết nối học sinh với thầy cô và bạn bè.

Về phía gia đình, cha mẹ cần dành thời gian lắng nghe, quan sát và đồng hành cùng con cái, kịp thời phát hiện những thay đổi bất thường về hành vi hoặc sức khỏe. Sự quan tâm và chia sẻ từ gia đình là yếu tố then chốt giúp trẻ tránh xa những cám dỗ nguy hiểm. Về phía học sinh, các em cần trang bị kỹ năng nói “không” trước lời rủ rê, và mạnh dạn chia sẻ với người lớn khi gặp tình huống khó xử.

Thực tế cũng cho thấy, trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên và xây dựng “Trường học không thuốc lá”.

Thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, giám sát thực hiện nghiêm các quy định của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá trong các cơ sở giáo dục và việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về cấm mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử; đẩy mạnh công tác giáo dục, truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử và xây dựng “Trường học không thuốc lá”.