Mỹ phát tín hiệu “rút lui”, châu Âu lo ngại trách nhiệm bảo đảm an ninh cho Ukraine

Theo tiết lộ từ các quan chức châu Âu, tại một cuộc họp vừa diễn ra, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách chính sách Elbridge Colby cho biết, Washington dự kiến chỉ tham gia “ở mức tối thiểu” trong bất kỳ cơ chế bảo đảm an ninh nào cho Ukraine. Đây được xem là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy gánh nặng duy trì hòa bình tại Kiev sẽ đặt nặng lên vai các đồng minh châu Âu.

Tín hiệu rõ ràng từ Mỹ

Phát biểu của ông Elbridge Colby được đưa ra trong cuộc trao đổi do Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Dan Caine chủ trì, với sự tham dự của đại diện Anh, Pháp, Đức và Phần Lan. Các lãnh đạo quân sự châu Âu đã yêu cầu Mỹ làm rõ khả năng đóng góp lực lượng và khí tài, trong đó có máy bay, để hỗ trợ Ukraine duy trì thỏa thuận hòa bình với Nga.

Người phát ngôn Lầu Năm Góc, ông Kingsley Wilson khẳng định, sự có mặt của ông Colby tại cuộc họp nhằm “truyền đạt chỉ đạo của Tổng thống Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth liên quan đến bảo đảm an ninh cho Ukraine, đồng thời phản ánh đúng định hướng của Tổng thống trong nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột này”.

Cả cuộc họp này và một hội nghị khẩn cấp khác của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ngày hôm qua càng làm dấy lên lo ngại rằng Tổng thống Donald Trump sẽ để châu Âu gánh vác trách nhiệm bảo đảm an ninh. Một nhà ngoại giao NATO thẳng thắn thừa nhận: “Thực tế đang hiện hữu rằng đây sẽ là nhiệm vụ của châu Âu trên thực địa. Mỹ không hoàn toàn cam kết vào bất kỳ điều gì”.

Điều này diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng để thể hiện thông điệp đoàn kết. Nhưng sau những tuyên bố ban đầu sẵn sàng đưa binh sĩ Mỹ tới Ukraine, ông Trump nhanh chóng rút lại, cho rằng Washington có thể chỉ cung cấp hỗ trợ trên không cho lực lượng châu Âu.

Ông Elbridge Colby, người được đánh giá có ảnh hưởng lớn đến hoạch định chính sách quốc phòng Mỹ từ lâu đã thúc giục châu Âu tăng cường tự vệ trước Nga. Năm nay, ông đã tiến hành rà soát kho dự trữ đạn dược của Mỹ, dẫn đến quyết định tạm thời ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine hồi tháng Bảy.

Châu Âu đứng trước bài toán khó

Trước những diễn biến hiện nay, một quan chức châu Âu bình luận: “Động thái này khiến chúng tôi quay trở lại tình cảnh như hồi mùa xuân, khi mọi thứ chỉ phụ thuộc vào một “liên minh những nước sẵn sàng”.

Các quan chức châu Âu nhìn nhận, những cuộc họp tuần này mới chỉ là bước khởi đầu của chuỗi đàm phán và mặc cả phức tạp. NATO sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ vừa lớn vừa tốn kém: Triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraine, đồng thời tăng cường mua sắm vũ khí - phần lớn là từ Mỹ - để hỗ trợ Kiev. Khối này dự kiến sẽ tổ chức một cuộc họp trực tuyến để các lãnh đạo quốc phòng NATO thảo luận chi tiết hơn ngay trong tuần này.

Theo một quan chức NATO, mục tiêu hiện tại là xây dựng những kế hoạch khả thi để trình lên các nhà lãnh đạo chính trị: “Kế hoạch quân sự ở châu Âu đang được điều chỉnh cho mọi kịch bản, song song với tiến trình ngoại giao”.

Rõ ràng, việc Mỹ phát tín hiệu giảm vai trò trong bảo đảm an ninh cho Ukraine đặt châu Âu trước một thách thức chiến lược mới: Vừa phải gia tăng chi phí quốc phòng, vừa chuẩn bị cho những kịch bản bất định về an ninh khu vực. Trong khi các cuộc đàm phán hòa bình vẫn còn nhiều trở ngại và chưa thể diễn tiến với tốc độ mong muốn, câu hỏi lớn đặt ra là liệu châu Âu có đủ năng lực và sự đoàn kết để gánh vác vai trò trung tâm trong việc duy trì hòa bình, ổn định tại Ukraine - một phép thử không chỉ cho an ninh lục địa mà còn cho tương lai của NATO trong thời gian tới.