Động lực xuất khẩu tiếp tục duy trì bền vững

Tọa đàm do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thuộc Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cùng Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức.

Tại đây, Phó Viện trưởng VEPR Nguyễn Quốc Việt đánh giá, nền kinh tế toàn cầu năm 2024 đã có xu hướng hạ cánh mềm hậu Covid-19. Bên cạnh những tín hiệu tích cực từ kinh tế toàn cầu, nền kinh tế Việt Nam cũng ghi nhận mức tăng trưởng ổn định, với động lực xuất khẩu tiếp tục được duy trì bền vững. Trong 11 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 715,55 tỷ USD, tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu tăng 14,4%, nhập khẩu tăng 16,4%. Cán cân thương mại hàng hóa duy trì thặng dư ở mức 24,31 tỷ USD cho thấy sự cải thiện rõ nét trong hiệu quả hoạt động thương mại quốc tế.

Cũng theo vị chuyên gia này, từ đầu năm 2024, đầu tư tư nhân đã bắt đầu phục hồi sau đại dịch. Trong quý III.2024, vốn đầu tư tư nhân tăng trưởng 7,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 9 tháng năm 2024, mức tăng đạt 7,1%, phản ánh niềm tin ngày càng tăng của doanh nghiệp trong nước nhờ lãi suất cho vay ở mức thấp và nhu cầu thị trường quốc tế gia tăng.

Đặc biệt, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục là điểm sáng nổi bật trong bức tranh kinh tế. Tính đến ngày 30.11.2024, tổng vốn FDI đăng ký đạt 31,4 tỷ USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, vốn FDI thực hiện đạt 21,68 tỷ USD, tăng 7,1%, đánh dấu mức giải ngân cao nhất trong vòng 5 năm qua.

Lĩnh vực sản xuất cũng đang trên đà phục hồi sau ảnh hưởng của bão Yagi. Tính chung 11 tháng năm 2024, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 8,4% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, ngành chế biến, chế tạo tiếp tục giữ vai trò đầu tàu với mức tăng 9,7%, bù đắp cho sự sụt giảm 7,3% của ngành khai khoáng. “Bên cạnh đó, PMI sản xuất của Việt Nam giảm nhẹ xuống 50,8 vào tháng 11.2024 từ mức 51,2 trong tháng 10, nhưng đây là tháng thứ hai liên tiếp hoạt động sản xuất của các nhà máy ghi nhận tăng trưởng sau đợt suy giảm do ảnh hưởng của bão Yagi hồi tháng 9”, ông Việt nhận xét.

Trong số các điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2024, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, nhấn mạnh sự thúc đẩy mạnh mẽ các lĩnh vực kinh tế số, kinh tế xanh, và kinh tế tuần hoàn, cùng với quá trình chuyển đổi năng lượng. Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh với việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược với các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản... mở ra nhiều cơ hội mới từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, đầu tư, và sản xuất toàn cầu.

Đặc biệt, theo TS. Cấn Văn Lực, những đột phá về thể chế, cải cách tổ chức bộ máy, cùng việc sớm hiệu lực hóa các luật quan trọng như 3 luật về bất động sản và các cơ chế đặc thù, đang tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động doanh nghiệp. Việc cơ cấu lại nền kinh tế cũng đang được đẩy mạnh, hướng đến một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững hơn.

Đẩy nhanh cải cách

Về triển vọng năm 2025, theo TS. Nguyễn Quốc Việt, các dự báo đều cho thấy sự đồng thuận về tiềm năng phát triển của nền kinh tế Việt Nam, với tăng trưởng GDP dự kiến đạt 6,5%. Những động lực quan trọng như đầu tư công, đầu tư tư nhân và hoạt động xuất nhập khẩu tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực.

Dẫu vậy, tăng trưởng kinh tế năm 2025 cũng đối diện không ít rủi ro với các biến động của kinh tế toàn cầu, cùng xu hướng bảo hộ thương mại từ Hoa Kỳ và các nền kinh tế lớn có thể tạo áp lực lên đà tăng trưởng của Việt Nam. Cùng với đó, mặc dù lạm phát năm 2024 được dự báo duy trì dưới 4,5%, áp lực từ giá dầu, biến động giá hàng hóa toàn cầu và tỷ giá hối đoái có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất nhập khẩu và sức mua trong nước trong thời gian tới. “Các xung đột địa chính trị, chiến tranh thương mại và cạnh tranh công nghệ ngày càng gay gắt có nguy cơ làm phân mảnh nền kinh tế thế giới sẽ có thể tác động không nhỏ đến những quốc gia có độ mở kinh tế cao như Việt Nam”, ông Việt phân tích.

Năm 2025, Quốc hội giao cho Chính phủ mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 6,5-7%, phấn đấu 7-7,5%. Thậm chí, Thủ tướng Chính phủ đã phát đi thông điệp mạnh mẽ tại Công điện 137/CĐ-TTg với mục tiêu phải tăng tốc, bứt phá hướng tới mức tăng trưởng trên 8% và kỳ vọng đạt mức tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới.

Theo ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, để đạt được mục tiêu tăng trưởng, các giải pháp quyết liệt về cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh là rất cần thiết. Theo đó, cần tập trung giải quyết các rào cản, điểm nghẽn trong môi trường kinh doanh. Cải cách thể chế theo hướng phá bỏ những quy định, điều kiện kinh doanh bất hợp lý, không phù hợp với cơ chế thị trường. Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền địa phương, tạo động lực cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương trong thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế. Đồng thời, cần có sự phối hợp, giám sát chặt chẽ giữa Chính phủ, các cấp quản lý để đẩy nhanh quá trình cải cách.

Về cải cách thể chế, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh: cần bỏ quan điểm "không thể" và tiếp cận cải cách một cách quyết liệt, hiệu quả; bảo đảm tính công khai, minh bạch và tham vấn rộng rãi trong quá trình xây dựng pháp luật đi đôi với việc nâng cao trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng pháp luật. Công tác quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia, làm nền tảng cho chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ cũng nên chú trọng hơn nữa, đó cũng là tiền đề để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững trong giai đoạn tới.