“Một Gaza mòn mỏi vì phong tỏa” qua góc nhìn của tài xế và nhân viên cứu trợ
Trong gần hai năm qua, những tài xế xe tải Ai Cập đã liều mình vượt qua cửa khẩu duy nhất dẫn vào Dải Gaza để chuyển hàng cứu trợ thiết yếu. Nhưng tình trạng chờ đợi kéo dài, sự từ chối từ phía Israel cùng điều kiện khắc nghiệt tại biên giới đang thử thách ý chí của họ trong nỗ lực giúp đỡ người dân Palestine.
tại cửa khẩu Rafah vào ngày 18/8. Ảnh: Khaled Desouki/AFP/Getty Images
Hành trình mòn mỏi tại Rafah
Các tài xế phải chờ đợi nhiều tuần liền gần cửa khẩu Rafah phía Ai Cập để được phía Israel cấp phép cho đưa hàng cứu trợ vào Gaza. Khi được phê duyệt, họ phải trải qua quá trình kiểm tra nghiêm ngặt kéo dài tới 18 giờ đồng hồ ở cả hai phía biên giới.
Từ phía Ai Cập, các xe tải được đưa vào khu vực kiểm tra do quân đội Israel giám sát tại cửa khẩu Kerem Shalom, nơi hàng hóa vốn đã được phê duyệt trước, sẽ được kiểm tra an ninh một lần nữa bằng thiết bị quét bằng tia X và kiểm tra lại nhiều lần.
Tài xế Medhat Mohamed, chuyên chở các loại thực phẩm như mứt, mật ong, đậu và hummus cho biết hôm 21/8, anh bị phía Israel yêu cầu quay đầu sau khi đã chờ suốt hai tuần để được kiểm tra.
“Họ hỏi chúng tôi: Sao mang nhiều đồ ăn thế? Cho ai đây? Có lúc họ chỉ nói vắn tắt: Hết giờ rồi”, Mohamed chia sẻ.
"Một khi đã đến đây với chiếc xe tải của mình, bạn không thể rời đi được nữa", Mohamed nói với CNN. "Hoặc là bạn được chấp thuận và thông quan, hoặc bạn phải ở lại bên cạnh chiếc xe tải của mình - điều này có thể mất hàng tuần, thậm chí hàng tháng". Anh cho biết đây là điều ít ỏi ông có thể làm để giúp đỡ người dân đang chết đói ở Gaza. “Vấn đề không phải ở tiền bạc - chúng tôi có thể kiếm được rất nhiều tiền từ công việc ở Cairo. Chúng tôi ở đây vì muốn giúp đỡ người dân Gaza bằng mọi cách có thể”.
Nhiều tài xế phải xa gia đình hàng tuần liền, bỏ lỡ các công việc có thu nhập khá hơn ở nơi khác. “Chúng tôi đã ở đây gần một tuần. Có lần xe tôi vào khu kiểm tra rồi bị yêu cầu quay lại mà không biết lý do. Mỗi ngày có 150-200 xe vào kiểm tra, nhưng chỉ 15-20 xe được thông qua”, tài xế Mohamed al-Shaer nói.
Những tháng ngày khắc nghiệt nơi biên giới
Theo Mahmoud al-Sheikh, hàng ngàn tài xế phải chờ trong một “hố cát” gần biên giới, điều kiện sinh hoạt vô cùng thiếu thốn. Nhà vệ sinh hiếm hoi trong một ngôi đền Hồi giáo lân cận phải phục vụ cho hàng nghìn người. Các tài xế không dám rời xe vì bất cứ khi nào một thỏa thuận ngừng bắn bất ngờ được công bố, đoàn xe có thể được phép đi vào Gaza. Trong suốt hai năm, Gaza chỉ có hai lần ngừng bắn, cách nhau 13 tháng.
Thu nhập của họ càng đáng chú ý hơn. “Chúng tôi được trả 650 bảng Ai Cập mỗi ngày (khoảng 13 USD). Nhưng chúng tôi phải mua nước uống, nước tắm, đá để bảo quản đồ ăn, và cả thực phẩm giá cao. Gửi tiền về cho gia đình chẳng còn bao nhiêu”, al-Sheikh nói. Khi được hỏi vì sao vẫn tiếp tục, ông trả lời: “Vì người dân Gaza”.
Hàng cứu trợ bị từ chối
Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty cho biết, hiện có khoảng 5.000 xe tải cứu trợ bị kẹt ở biên giới, chờ được phép qua Gaza. Trong khi đó, Cơ quan Điều phối các hoạt động của Chính phủ trên các lãnh thổ (COGAT), cơ quan quân sự Israel chịu trách nhiệm quản lý việc ra vào Gaza, tuyên bố họ “không ngăn cản xe tải từ Ai Cập” và “tạo điều kiện thông qua mà không hạn chế số lượng”.
ở trung tâm hậu cần hỗ trợ Gaza, tại Sheikh Zuweid, Ai Cập. Ảnh: Mayar Mokhtar/AP
Tuy nhiên, theo bà Amal Emam, Giám đốc Hội Chữ thập đỏ Ai Cập, nhiều mặt hàng vẫn bị từ chối, dù đã đáp ứng mọi yêu cầu từ phía Israel. Bà cho biết hàng hóa tích trữ trong kho ở Rafah chất cao như núi, từ thiết bị hồi sức tích cực (ICU), bình oxy, tấm pin năng lượng mặt trời đến máy phát điện… tất cả nhiều lần bị Israel từ chối. “Có lần, ICU bị từ chối tới bốn lần chỉ vì có chi tiết kim loại”, bà Emam nói.
Đáp lại, COGAT cho rằng “các giường ICU được xếp chồng một cách nguy hiểm, không thể dỡ an toàn tại cửa khẩu”, và chỉ sau khi sắp xếp lại đúng quy cách thì mới được thông qua.
Bà Emam khẳng định, mọi kiện hàng đều được đo đạc, đóng gói trên pallet gỗ, mã hóa kỹ thuật số và gửi danh mục cho phía Israel trước khi chuyển tới biên giới. “Chỉ một sai khác nhỏ cũng có thể khiến hàng cứu trợ bị từ chối. Nhiều khi chúng tôi không hề nhận được lời giải thích”, bà nói.
Chi phí đội lên, áp lực gia tăng
Vòng lặp bất tận: Kiểm tra - từ chối khiến chi phí lưu kho, đóng gói lại hàng hóa tăng vọt. “Chúng tôi buộc phải xây cả kho lớn để lưu giữ hàng cứu trợ đang bị mắc kẹt”, bà Emam nói.
Trong khi đó, hình ảnh người dân Gaza suy dinh dưỡng nghiêm trọng, trẻ em chết vì đói trong nhiều tháng phong tỏa của Israel đã châm ngòi làn sóng biểu tình toàn cầu. Các cuộc biểu tình lan tới nhiều đại sứ quán Ai Cập, cáo buộc Cairo tiếp tay cho việc ngăn chặn cứu trợ.
Trước áp lực quốc tế, Ngoại trưởng Ai Cập đã mời báo chí đến cửa khẩu Gaza, khẳng định: “Phía Ai Cập luôn mở cửa Rafah 24/7, nhưng phía Israel kiểm soát bên kia mới là nguyên nhân”, ông nói.
“Nếu chúng tôi dừng lại, ai sẽ làm thay?”
Dù đối mặt vô số trở ngại, các nhân viên cứu trợ Ai Cập khẳng định họ không thể bỏ cuộc. “Nếu chúng tôi ngừng lại, thì ai sẽ làm việc này?”, bà Emam nói.
Trong lúc đó, những tài xế Ai Cập vẫn tiếp tục mòn mỏi chờ đợi, kẹt giữa sức ép an ninh và khát vọng cứu người. Với họ, mỗi chuyến xe chở đầy thực phẩm và thiết bị y tế không chỉ là gánh nặng mưu sinh, mà còn là sứ mệnh vì sự sống còn của hàng triệu người dân Gaza.
