Mở rộng thời gian kê đơn lên 90 ngày: Phù hợp thực tiễn, giảm chi phí, thủ tục cho người bệnh

Bảo đảm điều trị liên tục, ổn định, hiệu quả

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh Bộ Y tế Vương Ánh Dương cho biết, việc ban hành quy định cho phép kê đơn tối đa đến 90 ngày trong điều trị ngoại trú là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng hợp từ thực tiễn điều trị lâu dài, nhất là sau giai đoạn đại dịch Covid-19.

Trong thời gian đó, nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước đã phản ánh và đề xuất Bộ Y tế xem xét cho phép kê đơn dài ngày đối với một số bệnh mạn tính, nhằm giảm tần suất người bệnh phải quay lại bệnh viện, đồng thời bảo đảm điều trị liên tục, hiệu quả và an toàn.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã có ý kiến đề nghị xem xét điều chỉnh quy định này để phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn, cũng như giảm chi phí và thủ tục cho người bệnh.

Theo Thông tư số 52/2017/TT-BYT, số lượng thuốc được kê đơn tối đa là 30 ngày, nếu không có hướng dẫn cụ thể khác trong các tài liệu chuyên môn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều phác đồ điều trị hoặc tài liệu như hướng dẫn chẩn đoán, điều trị, dược thư quốc gia hoặc tờ hướng dẫn sử dụng thuốc không quy định rõ về số ngày sử dụng thuốc. Điều này khiến người kê đơn không có căn cứ chuyên môn để kê thuốc dài ngày, ngay cả trong các trường hợp người bệnh có nhu cầu và phù hợp về lâm sàng.

Với Thông tư số 26/2025/TT-BYT, Bộ Y tế đã ban hành Danh mục bệnh, nhóm bệnh được phép kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày, trong trường hợp các tài liệu chuyên môn không nêu rõ thời gian sử dụng thuốc. Danh mục này chủ yếu gồm các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, hen phế quản, loét dạ dày tá tràng, và một số bệnh huyết học đặc thù như Thalassemia, thiếu máu tan máu bẩm sinh và mắc phải – những bệnh lý cần điều trị kéo dài tại các bệnh viện chuyên khoa tuyến trên.

“Quy định này là bước điều chỉnh kịp thời, phù hợp với xu thế gia tăng bệnh mạn tính hiện nay, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo – nơi việc tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu còn gặp nhiều khó khăn” - ông Vương Ánh Dương nhận định.

Bên cạnh đó, việc phải đến bệnh viện mỗi tháng để lấy đơn thuốc, dù bệnh đã ổn định, thực sự gây ra nhiều phiền toái và gánh nặng không nhỏ cho người bệnh và gia đình. Họ phải mất thời gian đi lại, thậm chí phải nghỉ làm, nghỉ học. Với những người sống xa trung tâm, chi phí đi lại có khi còn cao hơn cả chi phí thuốc men. Không chỉ vậy, việc quá tải bệnh viện cũng gia tăng do người bệnh phải quay lại thường xuyên dù không cần can thiệp y tế mới.

Theo đại diện Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Thông tư mới với quy định kê đơn tối đa 90 ngày có ý nghĩa rất lớn trên nhiều khía cạnh. Đối với hệ thống y tế, giảm tần suất người bệnh quay lại khám giúp giảm tải đáng kể cho các cơ sở y tế, nhất là các bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến trung ương – nơi đang đảm nhiệm điều trị nhiều ca bệnh mạn tính phức tạp. Với người bệnh, đây là thay đổi có tính nhân văn và thực tiễn sâu sắc, giúp họ tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí đi lại, đồng thời bảo đảm điều trị được liên tục, không bị gián đoạn.

Kiểm soát rủi ro, không áp dụng đại trà

Bên cạnh những lợi ích thiết thực, việc kê đơn dài ngày cũng đặt ra một số lo ngại như người bệnh tích trữ thuốc, bảo quản không đúng cách... Về vấn đề này, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh Vương Ánh Dương chia sẻ, trước khi ban hành quy định kê đơn dài ngày, Bộ Y tế đã cùng các hội đồng chuyên môn, các bệnh viện tuyến cuối và đơn vị liên quan phân tích kỹ các mặt lợi – hại của chính sách.

Bộ Y tế đã đưa ra một số rủi ro cần kiểm soát như người bệnh không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc; không được theo dõi sát tác dụng không mong muốn; bệnh tiến triển cần điều chỉnh phác đồ nhưng chưa kịp đánh giá lại; hoặc người bệnh mất, không sử dụng hết thuốc gây lãng phí… Những yếu tố này đã được tính đến trong quá trình xây dựng chính sách.

Về mặt thực thi, quy định này không áp dụng đại trà, mà bác sĩ phải đánh giá đầy đủ tình trạng lâm sàng, tiên lượng ổn định mới được kê đơn kéo dài. Đồng thời, người bệnh và gia đình cũng cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong tuân thủ điều trị, bảo quản thuốc đúng cách và theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời tái khám khi cần.

Đặc biệt, một số cơ sở y tế tuyến cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa có thể gặp thách thức trong việc bảo đảm cung ứng đủ thuốc khi số lượng thuốc kê mỗi lần tăng gấp ba so với trước đây. Ngoài ra, một số loại thuốc chuyên khoa có thể chưa phổ biến hoặc thiếu tại địa phương ở một số thời điểm nhất định.

Tuy nhiên, danh mục bệnh áp dụng kê đơn 90 ngày chủ yếu là các bệnh mạn tính phổ biến, với nhiều biệt dược, hoạt chất thay thế tương đương nhau. Các bệnh hiếm, phức tạp như ung thư hay bệnh huyết học đặc biệt vẫn chủ yếu điều trị tại tuyến trung ương, nên không gây áp lực quá lớn cho tuyến dưới.

Bộ Y tế cho biết, sẽ tiếp tục ban hành các hướng dẫn chuyên môn cụ thể, đồng thời hỗ trợ các địa phương trong việc nâng cấp phần mềm quản lý đơn thuốc, cải tiến quy trình kê đơn, đồng bộ hệ thống giám sát để theo dõi hiệu quả thực hiện. Đồng thời, khuyến khích các đơn vị chủ động rà soát, dự trù cơ số thuốc hợp lý theo thực tế kê đơn, nhằm bảo đảm người bệnh được cấp phát đầy đủ, không bị gián đoạn trong điều trị.