Đánh giá chất lượng nguồn nhân lực từ nhiều góc độ
Phát biểu tại tọa đàm “Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ Nghị quyết 57”, do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 15.3, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Thị Mai Hoa cho rằng, đánh giá bức tranh đào tạo nguồn nhân lực hiện nay là một nhiệm vụ phức tạp, đòi hỏi xem xét từ nhiều góc độ.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đang tiến hành giám sát chuyên đề về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật trong phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó có nguồn nhân lực khoa học, công nghệ. Về phát triển (đào tạo) nguồn nhân lực, từ những nhận định ban đầu, Đoàn giám sát tiếp cận trên 3 khía cạnh: quy mô, cơ cấu và chất lượng. Về quy mô, theo Phó Chủ nhiệm Nguyễn Thị Mai Hoa, cần có cái nhìn toàn diện, không chỉ tập trung vào nhân lực chất lượng cao mà còn phải tính đến số đông. Về cơ cấu, cần xác định rõ các tiêu chí phân loại, không chỉ dựa trên trình độ đào tạo mà còn phải tính đến tay nghề, kỹ năng thực hành.
Theo bà Nguyễn Thị Mai Hoa, thách thức lớn nhất hiện nay là đánh giá chất lượng nguồn nhân lực. Mặc dù có những con số thống kê về số lượng sinh viên tốt nghiệp các bậc đào tạo, nhưng điều này chưa phản ánh đầy đủ chất lượng thực tế. Các doanh nghiệp đã chỉ ra rằng, kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm và ngoại ngữ của nguồn nhân lực mới là những yếu tố quyết định. "Rõ ràng sẽ rất khó nếu không thống nhất những tiêu chí để đánh giá chất lượng nguồn nhân lực" - bà Nguyễn Thị Mai Hoa nói.
Bên cạnh đó, qua giám sát cho thấy, các trường đại học địa phương cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn để cung cấp nguồn nhân lực theo dịch chuyển lao động của địa phương, khi không dễ điều chỉnh mã ngành đào tạo và tuyển sinh; điểm chuẩn đầu vào thấp cũng đặt ra câu hỏi về chất lượng đầu ra của nguồn nhân lực. Bởi vậy, khâu đào tạo phải gắn với nhu cầu sử dụng, tuyển dụng để cung cấp các phân khúc nguồn nhân lực khác nhau.
Kịp thời tháo gỡ rào cản
Thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, tại Kỳ họp bất thường vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Trong số các cơ chế, chính sách quy định trong Nghị quyết 193, có thí điểm chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; và trao quyền tự chủ trong quản lý, khai thác những tài sản hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học. Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Thị Mai Hoa, đây là câu chuyện rất lớn, rất quan trọng. Trong đó, tháo gỡ vướng mắc liên quan tới giao quyền tự chủ trong quản lý, khai thác tài sản được hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ sở giáo dục đại học mạnh dạn hơn trong việc thương mại hóa các sản phẩm của mình và sẽ có một nguồn thu lớn từ nghiên cứu khoa học.
"Tôi nghĩ việc ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội đã tháo gỡ về thể chế, nhưng điều quan trọng hơn là tổ chức thực hiện để Nghị quyết này đi vào cuộc sống" - Phó Chủ nhiệm Nguyễn Thị Mai Hoa nhận định.
Bà Nguyễn Thị Mai Hoa cho rằng, Nghị quyết số 57-NQ/TW và 193/2025/QH15 sẽ tạo luồng gió mới và chắc chắn sẽ có những chuyển động mạnh mẽ trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao thời gian tới. Bà Nguyễn Thị Mai Hoa nhấn mạnh vai trò của sự hợp lực giữa "5 nhà": nhà lập pháp, nhà quản lý nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp và truyền thông, để hiện thực hóa các mục tiêu các Nghị quyết đề ra.
Trong đó, về phía cơ quan lập pháp, sẽ rà soát, sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Việc sửa đổi cùng lúc ba luật này sẽ có cái nhìn tổng thể, từ đó điều chỉnh các quy định liên quan đến đào tạo nguồn nhân lực, từ giáo dục phổ thông đến giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Việc này bao gồm cả xem xét cơ chế, chính sách và xác định trách nhiệm của các bên liên quan trong đào tạo nguồn nhân lực, trong đó có nhân lực chất lượng cao lĩnh vực khoa học, công nghệ.
