Phát biểu tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ kế hoạch năm 2021 diễn ra vừa qua, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam Vũ Anh Minh cho biết, đại dịch Covid-19 và mưa lũ liên tục ở miền Trung khiến Tổng Công ty lỗ khoảng 1.324 tỷ đồng. Và nếu năm nay tình hình vẫn diễn biến phức tạp, dự kiến cuối năm 2022 sẽ mất hết 3.250 tỷ đồng vốn chủ sở hữu. Nếu điều này xảy ra, nỗ lực cố gắng của quá trình hình thành và phát triển sẽ bị xóa sạch trong vòng 3 năm...
Theo số liệu thống kê, do dịch Covid-19 nên từ tháng 2 đến tháng 5.2020, Tổng Công ty đã phải dừng khai thác 2.886 chuyến tàu; tỷ lệ khách trên các đoàn tàu 6 tháng đầu năm cũng chỉ đạt trên dưới 56%. Đến tháng 7.2020 dịch tái bùng phát, ngành tiếp tục thiệt hại khi chỉ trong 18 ngày, số tiền hành khách trả lại vé lên tới hơn 34 tỷ đồng; 1.634 lao động phải nghỉ luân phiên và hoãn hợp đồng lao động. Bên cạnh đó, mưa lũ ở miền Trung khiến ngành thiệt hại vài chục tỷ đồng. Những khó khăn này đã khiến sản lượng năm 2020 chỉ đạt hơn 6.828 tỷ đồng, bằng 79% so với cùng kỳ 2019; doanh thu đạt 6.565 tỷ đồng, bằng 78,3% so với cùng kỳ 2019.
Nhìn nhận về những khó khăn của ngành, ông Minh thẳng thắn: Không nói nhưng ai cũng biết, đó là hạ tầng lạc hậu, cũ kỹ, đường đơn khổ 1 mét, hàng nghìn đường cong bán kính dưới 300 mét, không đồng đều tải trọng, trên 14.000 vị trí bị xâm phạm an toàn giao thông, ngành chỉ đầu tư thay thế cái cũ chứ không tạo ra sản phẩm mới...
Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Ngọc Đông cũng chia sẻ: Trong những khó khăn của ngành đường sắt, hạ tầng lạc hậu vẫn là điểm nghẽn và không thể thay đổi trong thời gian ngắn. Muốn thay đổi cần cả quá trình về nhận thức, đầu tư, quản lý, định mức kinh tế kỹ thuật bảo trì đầu tư hạ tầng đường sắt… Trong 10 năm qua, đường sắt không đạt được mục tiêu huy động nguồn lực trong chiến lược phát triển. Vốn đầu tư cho ngành có tăng hơn trước nhưng cũng chỉ ở mức 4.000 - 4.500 tỷ đồng, chủ yếu cho bảo trì kết cấu hạ tầng để duy trì chạy tàu, an sinh xã hội chứ không phải đầu tư phát triển - ông Đông nhấn mạnh.
Hy vọng của ông Minh cũng như của cả ngành là năm 2021 sẽ hết dịch Covid-19 khi có vaccine và dự án 7.000 tỷ đồng cải tạo hạ tầng hoàn thành sẽ tăng năng lực vận tải, từ đó có dư địa phát triển; Đề án tái cơ cấu Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam được thông qua để có thể tái cơ cấu từ tài chính, đầu tư, khoa học công nghệ, sản phẩm dịch vụ, nhân sự và mô hình tổ chức nhằm khai thác tốt nhất trên hạ tầng hiện có...
Những điều kiện trên là cần thiết, tuy nhiên ngay từ bây giờ, ngành đường sắt phải "bồi bổ sức khỏe" chứ không thể mãi như ví von của Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam là "một ông cụ 100 tuổi ốm yếu, cọc cạch thì không thể chạy đua với một thanh niên 20 tuổi...". Đường sắt phải dựa vào những ưu điểm của mình lựa chọn phân khúc khách hàng để phục vụ...
Có lẽ, trong lúc chờ có được "những điều kiện hoàn hảo", hướng đi của ngành đường sắt nên như vậy chứ không thể "buông tay".
