Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch, sinh năm 1838, tại Bình Nhật, huyện Cửu An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An).
Lớn lên trong hoàn cảnh đất nước bị thực dân Pháp xâm lược, Nguyễn Trung Trực đã nung nấu ý chí căm thù giặc sâu sắc, ông tham gia nghĩa quân chống Pháp. Nguyễn Trung Trực đã cùng nghĩa quân lập nên nhiều chiến công vang dội.
Tháng 9.1868, trong trận chiến đấu vô cùng ác liệt, Nguyễn Trung Trực không may sa vào tay giặc. Mặc cho chúng ra sức mua chuộc, dụ dỗ, Nguyễn Trung Trực hiên ngang nói: “Tôi chỉ muốn làm một chức thôi, chức gì có quyền chặt đầu tất cả bọn Tây”, “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây”. Biết không thể khuất phục, ngày 27.10.1868, thực dân Pháp đã xử chém ông tại Rạch Giá, khi ông mới 30 tuổi.
Cảm phục và tôn kính người anh hùng của dân tộc Nguyễn Trung Trực, đồng bào đã lập bài vị thờ ông tại Lăng Cá Ông. Ban đầu, nơi đây chỉ là một ngôi đền nhỏ bằng gỗ, mái lợp lá; sau nhiều lần sửa chữa, đền thờ Nguyễn Trung Trực ngày càng khang trang hơn. Năm 1987, di tích Đình và Lăng mộ Anh hùng Dân tộc Nguyễn Trung Trực đã được Bộ Văn hóa cấp bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Hàng năm, cứ vào ngày 26 - 28.8 âm lịch, Nhân dân tỉnh Kiên Giang và các địa phương trong cả nước lại hội tụ về thành phố Rạch Giá để tưởng nhớ Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực.
Theo kế hoạch, lễ hội năm nay diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 28 - 30.9 tại thành phố Rạch Giá.
Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ gồm lễ thắp hương Bia ghi dấu địa điểm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực bị giặc Pháp hành hình năm 1868; lễ thắp hương của Đoàn đại biểu dân, quân chính Đảng tỉnh tại Đình Nguyễn Trung Trực; chương trình nghệ thuật khai mạc lễ hội vào tối 28.9 tại Trung tâm Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh Kiên Giang.
Các nghi lễ cổ truyền như thượng đại kỳ, phần hương, tế đàn cả, hậu phối... được tổ chức theo nghi thức truyền thống hàng năm tại Đình Nguyễn Trung Trực và lễ dâng hương tại công viên tượng đài Nguyễn Trung Trực.
Phần hội được tổ chức trước, trong và sau lễ hội, diễn ra từ ngày 21.9 - 2.10 với hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao đa dạng như sân khấu không gian đờn ca tài tử Nam bộ; hội thi đờn ca tài tử tỉnh Kiên Giang; triển lãm mỹ thuật khu vực đồng bằng sông Cửu Long; liên hoan sân khấu thanh niên với chủ đề “Khí phách người anh hùng dân tộc”; giải Kiên Giang Wanderlust Marathon năm 2024 và lễ hội bánh dân gian, trái cây Nam bộ...